Στην αρχή ενός καινούργιου χρόνου και φυσικά η λέξη αυτή δεν μπορεί να λείψει από το γλωσσάρι, αφού όλοι ευχόμαστε καλή χρονιά!
*Της Σοφίας Μουρούτη Γεωργάνα
Αν και πάρα πολύ παλιά, ομηρική, δεν είμαστε βέβαιοι για την ετυμολογία της. Στα ομηρικά κείμενα η σημασία της διακρίνεται από αυτή του καιρός, που ήταν το τμήμα χρόνου, η ευκαιρία και η περίσταση, αλλά και από το αἰών, την αιωνιότητα.
Ο χρόνος φανερώνει τη συνέχεια, έχει μέρη που μπορούν να ταξινομηθούν, να μετρηθούν, έχει δευτερόλεπτα, λεπτά, μέρες, εβδομάδες, μήνες.
Στα αρχαία κείμενα είχε να κάνει με τη διάρκεια της ζωής, τα χρόνια της ζωής που λέμε και εμείς. Στα ελληνιστικά χρόνια, την ελληνιστική περίοδο απέκτησε και πιο συγκεκριμένη σημασία. Έγινε χρόνος στη μουσική, χρόνος του ρήματος, όταν οι αλεξανδρινοί έφτιαξαν γραμματικές.
Νέος χρόνος, γεμάτος ελπίδες, προσδοκίες. Ο χρόνος θα γίνει γιατρός για τις λύπες που μας βάρυναν και θα θα φέρει νέες χαρές. Έτσι συν τω χρόνω ή -αν θέλετε – προϊόντος του χρόνου (όσο περνά ο καιρός) θα πάρουμε τις αποφάσεις μας, θα εκτιμήσουμε τα δεδομένα, θα πορευτούμε.
Στην πατρίδα μας και στον κόσμο συμβαίνουν πολλά, άλλα ευχάριστα και άλλα δυσάρεστα. Τα αντιλαμβανόμαστε, εκτός κι αν είμαστε εκτός τόπου και χρόνου και δεν παίρνουμε είδηση. Μερικές φορές, ίσως έτσι είναι καλύτερα.
Ο αγώνας, όμως, για την επιβίωση απαιτεί να μη χάνει κανείς το χρόνο του, να μην χρονοτριβεί, και να ακολουθεί την προτροπή του νομοθέτη Χίλωνος του Λακεδαιμονίου, που έζησε τον 6ο αιώνα π.Χ. Ο Χίλων, άνθρωπος μεγάλης σοφίας, προέτρεπε να μην αφήνουμε τα προβλήματα να χρονίζουν. Συμβούλευε, λοιπόν, «χρόνου φείδου». Κατά λέξη, το «χρόνου φείδου», μπορεί να αποδοθεί ως «να λυπάσαι το χρόνο». Σε μια πιο ελεύθερη απόδοση θα λέγαμε ότι η προτροπή αυτή παροτρύνει τους σύγχρονους στο να εκμεταλλεύονται σωστά το χρόνο, να νιώθουν ότι ο χρόνος είναι χρήμα, είναι πολύτιμος, και δεν πρέπει να τον σπαταλά κανείς άσκοπα.
Από την άλλη, βέβαια, αν αφήσουμε το χρόνο να περάσει και δεν ενεργήσουμε παρορμητικά, επειδή μας πιέζει ο χρόνος, τότε ο χρόνος λειτουργεί υπέρ μας και όχι σε βάρος μας.
Για να έρθουμε στα δικά μας, στα της εφημερίδας μας, που σας ενημερώνει με τα χρονικά και τις ανταποκρίσεις για όλα τα μεγάλα, τα σπουδαία και τα υψηλά. Για κάποια μάλιστα, σας έχει προειδοποιήσει σε ανύποπτο χρόνο, αλλά, επειδή είναι αρχή της χρονιάς, δε θα μιλήσουμε για δυσάρεστα. Εν ευθέτω χρόνω, όταν η ατμόσφαιρα δε θα είναι γιορτινή, θα σας πούμε και για όλα τα άλλα.
Κάποιοι είσαστε ήδη υπό πίεση χρόνου. Έχετε προθεσμίες να περιμένουν, οικογενειακές υποχρεώσεις, δουλειές, που, στο προηγούμενο διάστημα, ελλείψει χρόνου, δεν καταφέρατε να διευθετήσετε. Μην αγωνιάτε, όλα θα γίνουν!
Το 2018, μερικά αγαπημένα πρόσωπα μας άφησαν χρόνους δυστυχώς! Είδαμε και άλλα που είχαμε χρόνια και ζαμάνια να τα συναντήσουμε! Η έκφραση χρόνια και ζαμάνια είναι πλεονασμός, γιατί επαναλαμβάνει το χρόνια με τη λέξη ζαμάνια, τουρκική λέξη για το χρόνο. Μια αντίστοιχη δική μας είναι χρόνια και χρόνια.
Κάθε νέα χρονιά συνειδητοποιούμε ότι δεν έχουμε κάνει πολλά από αυτά που θα θέλαμε. Δεν μας πήρανε δα και τα χρόνια, θα επιχειρήσουμε πάλι. Εξάλλου, όσο ωριμάζουμε καταλαβαίνουμε ότι τα χρόνια φέρνουν φρόνηση. Σταματάμε ενασχολήσεις του τύπου μέρας χαρά και χρόνου λύπη. Αυτές μας προσφέρουν στιγμιαία απόλαυση μόνο, ενώ στην πραγματικότητα μας προξενούν μακροχρόνιες βλάβες.
Μέρες χρονιάρες μην ευχηθείτε σε κανέναν κακό χρόνο νά ‘χεις, αλλά και του χρόνου, να είσαι καλά, γερός και δυνατός.
Όσο γι’ αυτά που χάσαμε, μην απελπίζεστε: Πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θα ‘ναι.
Η δική μας ευχή: Τα πέτρινα χρόνια όλων σας, οι δυσκολίες και οι ταλαιπωρίες να πάρουν τέλος.
Είθε, χρονιάρες μέρες που είναι!
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
