Ενας αυτοδίδακτος που έχει κατακτήσει τον κόσμο της τέχνης στην Ελλάδα και το εξωτερικό, είναι ο Νάκης Παναγιωτίδης. Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή στην Αθήνα παρουσιάζει όλες τις πτυχές του πολύπλευρου έργου του Έλληνα καλλιτέχνη διεθνούς εμβέλειας, στην αναδρομική έκθεση “Nakis Panayotidis – Shut your Eyes and See” που θα διαρκέσει από σήμερα έως τις 2 Μαρτίου 2025. Η έκθεση είναι υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Ελβετίας στην Ελλάδα.
Με κύρια χαρακτηριστικά τον πειραματισμό, τα ανορθόδοξα υλικά και τις ασυνήθιστες τεχνικές, ο Παναγιωτίδης είναι γνωστός για τις φωτογραφικές απεικονίσεις βιομηχανικών και θαλασσινών τοπίων μεγάλου μεγέθους, εικόνες-κείμενα, τρισδιάστατα γλυπτά αντικείμενα και εγκαταστάσεις που πραγματεύονται φιλοσοφικά υπαρξιακά ερωτήματα από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Τα σχέδια και οι κατασκευές του λειτουργούν με αμφιλεγόμενο τρόπο ενώ η αδιαφορία του για την τεχνική αποτελεί μια στρατηγική επιλογή: για εκείνον η τεχνική αποτελεί εμπόδιο σε οποιοδήποτε όραμα υπερβαίνει καθιερωμένες συμβάσεις και προσδοκίες.
Αυτοδίδακτος καλλιτέχνης, καθώς δεν αποφοίτησε από κάποια σχολή καλών τεχνών, ο Παναγιωτίδης μεγάλωσε στην Κυψέλη και στα 19 του πήγε στο Τορίνο για να σπουδάσει αρχιτεκτονική. Εκεί γρήγορα ενσωματώθηκε στους κύκλους των νέων καλλιτεχνών και ήρθε σε επαφή με το κίνημα της Arte Povera. Στο Τορίνο εξέθεσε επίσης για πρώτη φορά το 1971 δικά του πειραματικά έργα, σε ομαδική έκθεση που πραγματοποιήθηκε στο κέντρο Piemonte Artistico Culturale.
Από την αρχή αξιοποίησε τις ανατρεπτικές στρατηγικές των επαναστατών καλλιτεχνών της εποχής του, με τους οποίους συνυπήρξε στο Τορίνο, στη Ρώμη και αργότερα στη Βέρνη. Απορρίπτοντας τις παραδοσιακές έννοιες της τέχνης και προκειμένου να υλοποιήσει εικαστικά τις ριζοσπαστικές και επαναστατικές ιδέες του, διαμορφώνει τις δικές του εννοιολογικές συντεταγμένες ως καλλιτέχνης και αξιοποιεί τη συμβολική δύναμη υλικών που ως τότε δεν είχαν χρησιμοποιηθεί στην τέχνη. Το σύνολο του έργου του διακρίνεται από την ανατροπή και την ειρωνεία, ενώ κατά περιόδους προστίθενται και άλλα χαρακτηριστικά όπως οργή, επαναστατικότητα, πρόκληση, ευφορία αλλά και αβεβαιότητα, μελαγχολία και φόβος.
Το έργο του είναι πολύπλευρο και συνεχίζει να εξελίσσεται. Ενδεικτικά, τη δεκαετία του ’80 πειραματίζεται με μια αρχαϊκά ρεαλιστική τεχνική κολάζ, χρησιμοποιώντας υλικά όπως τσαλακωμένο χαρτί συσκευασίας, αλουμινόχαρτο και πίσσα. Πρόκειται για μια σύζευξη της Arte Povera, όπου αναβιώνουν προϊστορικές πρωτογενείς καταστάσεις, με την απρόσωπη γλώσσα των μέσων που χρησιμοποιεί η Pop Art. Αργότερα, συνδυάζει τη φωτογραφία με νέον, αναζητώντας μια μέθοδο για να δώσει πνοή στην φωτογραφική αντανάκλαση της πραγματικότητας.
Στην πιο πρόσφατη φάση της δουλειάς του κυριαρχούν οι πίνακες ζωγραφικής, όχι όμως με τη συμβατική έννοια του όρου: το 2017-18 ξεκινά να ασχολείται με την εικόνα-κείμενο, μια διαδικασία επικόλλησης σε μεγάλες επιφάνειες γραπτών μηνυμάτων που δίνουν τροφή για σκέψη. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας επικεντρώνεται σε τοπία και εσωτερικούς χώρους, δημιουργώντας εικόνες που κατορθώνουν να είναι εγγενώς φωτεινές χωρίς εξωτερικό φωτισμό.
Κάτι που απασχολεί τον καλλιτέχνη στο σύνολο του έργου του είναι η έννοια του χρόνου, τον οποίο αντιλαμβάνεται ως ροή και παύση, ως στιγμή και αιωνιότητα. Αντίστοιχα, πεποίθησή του είναι ότι ένα ολοκληρωμένο έργο τέχνης δεν μπορεί ποτέ να γίνει πλήρως αντιληπτό από μια σταθερή οπτική γωνία. Η ζωή και ο θάνατος, η ύβρις και η ματαιότητα κυριαρχούν ως θέματα στη δουλειά του, ενώ στόχος του είναι να ανακαλύψει εκ νέου τους ελληνικούς μύθους, για να δείξει ότι μπορεί να αλλάζουν τα ιστορικά δρώμενα, ωστόσο οι υπαρξιακές συγκρούσεις παραμένουν ίδιες.
Αρχισε να σπουδάζει αρχιτεκτονική στο Τορίνο το 1966 , μεταπήδησε στις καλές τέχνες καθώς και στο θέατρο και τον κινηματογράφο στη Ρώμη το 1967 . Δούλευε με πέτρα, άσφαλτο και μόλυβδο, τα οποία χρησιμοποίησε για να δημιουργήσει «σημάδια» σε εικόνες και λέξεις. Πήρε μέρος στην πρώτη του έκθεση στο Τορίνο το 1970. Το 1971 γνώρισε την Agnès Häussler, την οποία παντρεύτηκε το 1973. Η πρώτη ατομική έκθεση ήταν στην γκαλερί Wahl στη Βέρνη, όπου ζει από τότε. Το 1975 γεννήθηκε η κόρη τους Αναστασία Άρτεμις. Το 1977, εργάστηκε στο Centro internazionale di experimental artistiche στο Boissano μαζί με τους Maurizio Mocchetti και Marisa και Mario Merz. Από το 1980 και μετά επέστρεφε συχνά στην Ελλάδα, όπου αγόρασε ένα σπίτι στη Σέριφο. Το 1985 δημιούργησε τους πρώτους του πίνακες από πίσσα και πίσσα με άχυρο και πέτρες. Η εγκατάσταση The Peak of Wisdom Turns Against the Wise δημιουργήθηκε το 1987. Το 1989 δημιουργήθηκαν οι πρώτες τοιχογραφικές εγκαταστάσεις με πλάκες και φωτογραφίες εγκαταλελειμμένων μεταλλείων στη Σέριφο, καθώς και εγκαταστάσεις φωτός. Το 1991 προστέθηκαν πλάκες μολύβδου στις ασφαλτικές πλάκες. Εκτός από τα μνημογράφημα του εγκαταλειμμένου ορυχείου, εμφανίστηκαν το 1993 και αυτά ενός εγκαταλειμμένου χαλυβουργείου στην Ελευσίνα. Το 2005 κυκλοφόρησε το βιβλίο Νάκης Παναγιωτίδης – Ladro di Luce , από τις εκδόσεις Bruno Corà και Benteli Verlag, Βέρνη.
Στην παράδοση της Arte Povera, ο Παναγιωτίδης χρησιμοποιεί μια μεγάλη ποικιλία υλικών στα έργα του, όπως πέτρα, άχυρο, μόλυβδο, σίδηρο, χαλκό, λάμπες κ.ο.κ. Η τέχνη του συνδυάζει φως και ζωή και δεν είναι ποτέ στατική. Είναι πάντα για τα αντίθετα τη στιγμή της ισορροπίας. Λατρεύει το παρόν στο οποίο ζει, αν και η μυθολογία και η τέχνη της αρχαιότητας είναι μέρος της ζωής του. Είναι πάντα ρεαλιστής και ξεκινάει πάντα από αυτό που βλέπει μπροστά του και μόνο. Μόνο αυτό μετράει. Στα αντικείμενα, τις φωτογραφικές εγκαταστάσεις, τους πίνακες και τα έργα νέον αντικατοπτρίζει το νόημα, την αξία, την αλήθεια αυτού που βλέπει. Στόχος της τέχνης του είναι να αναδείξει και να αφήσει να λάμψει στη στιγμιαία τυχαία εικόνα αυτό που είναι μόνιμα παρόν πέρα από τη στιγμή.
Κατά τη διάρκεια της έκθεσης “Nakis Panayotidis – Shut your Eyes and See” θα πραγματοποιούνται ξεναγήσεις για το κοινό καθώς και δημιουργικά εργαστήρια για παιδιά.
Πληροφορίες έκθεσης:
Επιμέλεια:
Fleurette Καραδόντη, Πρόεδρος Δ.Σ. Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή
Matthias Frehner, Πρώην Διευθυντής Kunstmuseum Bern
Διάρκεια: 27 Νοεμβρίου 2024 – 2 Μαρτίου 2025
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη, Πέμπτη, Σάββατο & Κυριακή: 10.00-18.00, Παρασκευή: 10.00-20.00
Τρίτη κλειστά
Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή
Ερατοσθένους 13, Αθήνα 11635
Τ: 210 725 2895
[email protected] | goulandris.gr
Υπεύθυνη Επικοινωνίας και Προβολής
Κατερίνα Βούσουρα
Τ: 210 725 2895 (εσωτ. 514)
E: [email protected] | [email protected]
