Το 1976 μετά την κρίση με το τουρκικό ερευνητικό «Χόρα», Κωνσταντίνος Καραμανλής και Σουλειμάν Ντεμιρέλ συναντήθηκαν στη Βέρνη και υπέγραψαν το ομώνυμο Πρωτόκολλο που προέβλεπε αποχή από έρευνες σε διεθνή ύδατα, αυτών δηλαδή πέραν των 6 μιλίων, μέχρις ότου υπάρξει συμφωνία για οριοθέτηση.
Του Κυριάκου Μπερμπερίδη*
Συμφώνησαν επίσης σε προσφυγή στη Χάγη για ΟΛΑ τα προβλήματα του Αιγαίου, συμπεριλαμβανομένων τότε των χωρικών υδάτων, της υφαλοκρηπίδας αλλά και του εναέριου χώρου ( η έννοια της ΑΟΖ δεν υπήρχε τότε και ήρθε αρκετά αργότερα με τη Διεθνή Διάσκεψη του Montego Bay).
Ο Ντεμιρέλ μετά από λίγο καιρό υπαναχώρησε, ο Καραμανλής προσέφυγε μονομερώς στη Χάγη, η προσφυγή απορρίφθηκε, τα προβλήματα παρέμειναν.
Σε μια άλλη συνάντηση με τον Ετσεβίτ ένα χρόνο νωρίτερα, ο Καραμανλής καθησύχασε τον τούρκο ομόλογό του λέγοντας ότι η Ελλάδα δεν θεωρεί το Αιγαίο ελληνική λίμνη, ούτε αγνοεί τα νόμιμα συμφέροντα της Τουρκίας εκεί.
Το 1988 ο Ανδρέας Παπανδρέου, μετά την κρίση του Σισμίκ, συναντήθηκε με τον Τουργκούτ Οζάλ στο Νταβός και επαναβεβαίωσαν την προσήλωση στο Πρωτόκολλο της Βέρνης, συμφωνώντας να απέχουν οι δύο χώρες από έρευνες πέραν των 6 μιλίων έως ότου οριοθετηθούν οι θαλάσσιες ζώνες.
Οι διμερείς σχέσεις εξομαλύνθηκαν και ο Παπανδρέου-που πάντα του άρεσαν οι νεολογισμοί αυτού του είδους-εφηύρε τότε τον όρο «μή πόλεμος».
Το 1997 ο Κώστας Σημίτης συναντήθηκε πάλι με τον Σουλειμάν Ντεμιρέλ που στο μεταξύ είχε επανέλθει στην εξουσία και προχώρησαν στη συμφωνία της Μαδρίτης όπου η Ελλάδα μεταξύ άλλων αναγνώρισε “ζωτικά συμφέροντα” της Τουρκίας στο Αιγαίο.
Ενδιάμεσα μεσολάβησε η επικύρωση της Διεθνούς Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας ( ΔΣΔΘ) που πράγματι προβλέπει επέκταση χωρικών υδάτων μέχρι τα 12 μίλια, δίνει δικαίωμα ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας σε νησιά και νησίδες με οικονομική ζωή αλλά προβλέπει επίσης και συγκεκριμένη διαδικασία οριοθέτησης ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας σε περιοχές θαλάσσιας στενότητας όπως το Αιγαίο.
Προβλέπει όμως και κάτι άλλο που τείνουμε να ξεχνάμε και είναι η εναρμόνιση των χωρικών υδάτων με τον εναέριο χώρο. Και αυτό είναι ένα σημείο στο οποίο σήμερα υπάρχει δυσαρμονία.
Και λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, διερωτάται κανείς με ποια λογική εγκαλείται ο Κυριάκος για υποτιθέμενες “παραχωρήσεις” ενόσω δεν έχει αποστεί της εθνικής γραμμής ούτε χιλιοστό ;
Πολύ δε περισσότερο όταν :
-Συμφώνησε ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα με την Ιταλία, ενεργοποιώντας μια διαδικασία που χρόνιζε ήδη από το 1977.
-Συμφώνησε ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα με την Αίγυπτο, έστω και για το τμήμα δυτικά του 28ου μεσημβρινού.
-Επέκτεινε τα χωρικά ύδατα στο Ιόνιο στα 12 μίλια.
-Έκανε τρεις αμυντικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και τα ΗΑΕ ενώ αναβαθμίζει σε στρατηγική τη σχέση της με την Ινδία.
-Διαχειρίστηκε εξαιρετικά την υβριδική επίθεση με την απόπειρα εισβολής στον Έβρο και επεκτείνει το φράχτη εκεί ώστε να καλύψει όλο σχεδόν το μήκος των συνόρων.
-Έδωσε άδειες για έρευνες στα νότια και δυτικά της Κρήτης.
-Πέτυχε μηδενικές παραβιάσεις και παραβάσεις στο Αιγαίο την τελευταία διετία με τρομακτική οικονομία στα καύσιμα αλλά και αποφυγή στην καταπόνηση πληρωμάτων και αεροσκαφών.
-Και εξοπλίζει τέλος την Ελλάδα σαν αστακό με στόχο ως το 2030 να αποκτήσει υπεροπλία σε θάλασσα και αέρα.
Δεν περίμενε φυσικά ν ´ακούσει ένα μπράβο από την αντιπολίτευση αλλά αυτά που συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό με την άδικη, ανυπόστατη και ανιστόρητη κριτική ακόμα και εκ των έσω, είναι μάλλον πρωτοφανή.
Διανοήθηκε ποτέ κανείς να αμφισβητήσει τον πατριωτισμό ενός Καραμανλή, ενός Παπανδρέου ή έστω ενός Σημίτη ;
Τόλμησε ποτέ κανείς στο παρελθόν να μιλήσει για “μυστική διπλωματία” όταν είχαν γίνει 64 γύροι διερευνητικών επαφών επί πέντε διαφορετικών κυβερνήσεων και δεν είχε διαρρεύσει ποτέ το παραμικρό; Και καλώς φυσικά δεν είχε διαρρεύσει γιατί έτσι γίνονται οι σοβαρές διακρατικές συζητήσεις, το περιεχόμενο δεν συζητιέται στα πρωινάδικα.
Τί το λιγότερο πατριωτικό έχουν τα “ήρεμα νερά” του Κυριάκου από το “μη πόλεμος” του Παπανδρέου ;
Τί το λιγότερο πατριωτικό έχει η πρόσφατη δήλωση της Ντόρας ότι “το Αιγαίο δεν είναι ελληνική λίμνη” με την παρόμοια δήλωση του Κωνσταντίνου Καραμανλή στον Ετσεβίτ, που ειπώθηκε μάλιστα και επίσημα ;
Αλλά και πώς δηλαδή θα μπορούσε να είναι διαφορετικά όταν η Τουρκία έχει χίλια χιλιόμετρα ακτογραμμής αλλά και δύο νησιά στο Αιγαίο, την Ίμβρο και την Τένεδο ;
Και το να σπεκουλάρουν στα εθνικά θέματα οι απατεώνες υπερπατριώτες και λοιποί γραφικοί της ακροδεξιάς, είναι εν μέρει κατανοητό.
Γιατί αν το δούμε εντελώς κυνικά, αυτό πουλάνε και απευθύνονται σ ‘ένα κοινό χαμηλών απαιτήσεων και προσδοκιών.
Αλλά το να εκφράζουν παρόμοιες «ανησυχίες» και πρώην πρωθυπουργοί που έχουν χειριστεί τέτοια περίπλοκα θέματα στο παρελθόν, είναι διπλά ασυγχώρητο εκτός φυσικά από εθνικά επιζήμιο.
Ενθαρρυντικό πάντως είναι το γεγονός ότι τουλάχιστον δύο άλλοι πρώην πρωθυπουργοί αλλά και σχεδόν όλοι όσοι διετέλεσαν υπουργοί εξωτερικών, τήρησαν πολύ προσεκτική στάση και απέφυγαν τις μεγαλοστομίες και τις ανέξοδες πατριωτικές κορώνες. Και αυτό δεν πέρασε απαρατήρητο.
Σε τελευταία ανάλυση, και όσο κι αν η λέξη «συμβιβασμός» συνδέεται συνειρμικά με κάτι όχι ιδιαίτερα ευχάριστο, η χώρα αυτή πρέπει κάποτε να βρει την ωριμότητα και να επιλέξει μεταξύ του ρεαλιστικού και του ανέφικτου.
Ο δυνητικός πλούτος των θαλασσίων ζωνών μας παραμένει εδώ και χρόνια ανεκμετάλλευτος γιατί αυτές δεν έχουν ακόμα οριοθετηθεί. Και οριοθέτηση χωρίς συμφωνία η έστω συνυποσχετικό με τα αντικείμενα και παρακείμενα κράτη, είναι δυστυχώς όνειρο απατηλό. Αυτό άλλωστε προβλέπει και το διεθνές δίκαιο που συχνά επικαλούμαστε.
Εκτός φυσικά αν υπάρχουν μαγικές λύσεις που εγγυώνται και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο.
Αλλά τότε αυτοί που το ισχυρίζονται θα πρέπει να εξηγήσουν γιατί δεν τις επέβαλαν όταν είχαν την ευθύνη της διακυβέρνησης της χώρας και προτίμησαν απεναντίας τις κουμπαριές. Και παρεμπιπτόντως, τότε δεν είδαμε κανέναν να διαμαρτύρεται για «χαριεντίσματα».
Μέχρι τότε λοιπόν, ας σιωπήσουν. Γιατί και η τζάμπα μαγκιά έχει κι αυτή τα όριά της.
Που όταν κανείς τα ξεπερνά, γίνεται γραφικός.
* Ο Κυριάκος Μπερμπερίδης είναι μέλος της Γραμματείας Προγράμματος και των Τομέων Υγείας & Πολιτικής Υποστήριξης της Νέας Δημοκρατίας.
