«Σε χώρα μακρινή και αρυτίδωτη τώρα πορεύομαι./ Τώρα μ’ ακολουθούν κορίτσια κυανά/ κι αλογάκια πέτρινα/ με τον τροχίσκο του ήλιου στο πλατύ μέτωπο./ Γενεές μυρτιάς μ’ αναγνωρίζουν/ από τότε που έτρεμα στο τέμπλο του νερού/ άγιος, άγιος, φωνάζοντας./ Ο νικήσαντος τον Άδη και τον Έρωτα σώσαντας/ αυτός ο Πρίγκιπας των Κρίνων είναι./ Κι από κείνες πάλι τις πνοές της Κρήτης/ μια στιγμή ζωγραφιζόμουν./ Για να λάβει ο κρόκος από τους αιθέρες δίκαιο» Αξιον εστί
Τώρα, ο Οδυσσέας Ελύτης πορεύεται «σε μια χώρα μακρινή και αρυτίδωτη». Πνοές από όσα άφησε πίσω του, θα παρουσιάζονται από σήμερα στην οικία που θα έχει το όνομά του και θα αποτελέσει το μουσείο του. Το σπίτι του ποιητή θα εγκαινιάσει απόψε στις 7 ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και βρίσκεται στην Πλάκα (Διοσκούρων και Πολυγνώτου). Τα εγκαίνια γίνονται μια ημέρα πριν από τη γέννηση του ποιητή (2 Νοεμβρίου 1911 στο Ηράκλειο Κρήτης).
Το Σπίτι του Ελύτη επιμελήθηκε η σύντροφός του Ιουλίτα Ηλιοπούλου και αναμένεται να είναι ποτισμένο από λέξεις, στίχους, εικόνες και μνήμες, πολύτιμη πνευματική παρακαταθήκη. Στεγάζεται σε ένα διατηρητέο κτήριο, ιδιοκτησίας του υπουργείου Πολιτισμού, που άρχισε να αποκαθίσταται ώστε να εκπληρώσει τον νέο ρόλο του το 2020, ύστερα από πρόταση της Ιουλίτας Ηλιοπούλου, ήδη από το 2013. Το Αρχείο του ποιητή, που διαχειρίζεται η ίδια, θα στεγαστεί επίσης σ’ αυτό το σπίτι-μουσείο, το οποίο θα είναι ανοικτό για μελετητές απ’ όλο τον κόσμο. Παράλληλα αναδεικνύεται και αξιοποιείται πλούσιο οπτικό και ηχητικό υλικό από την ζωή και το έργο του Οδυσσέα Ελύτη, κείμενα, φωτογραφίες, ακόμη και προσωπικά αντικείμενα αλλά και το γραφείο του, όπως ήταν στο σπίτι του στην οδό Σκουφά. Ένα μικρό σπίτι, στο οποίο έζησε ο ποιητής από το 1963 έως τον θάνατό του, το 1996. Το γραφείο του θα είναι ακριβώς στο επίκεντρο της έκθεσης.
«Ο Οδυσσέας Ελύτης, με τον θησαυρό της ποίησής του, τίμησε την Ελλάδα και την ελληνική γλώσσα ταξιδεύοντας τες πάνω σε “λοξές δελφινιών ράχες”, στα πέρατα του κόσμου», σύμφωνα με την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Επισημαίνοντας ότι ο χώρος μελέτης και προβολής του έργου του, είναι ο ελάχιστος φόρος τιμής στον σπουδαίο ποιητή.
Σύμφωνα με το εκθεσιακό πρόγραμμα ο επισκέπτης εισερχόμενος στο κτήριο θα βρίσκεται αρχικά στον χώρο υποδοχής του κοινού, όπου αναπτύσσεται και η έκθεση με την παράθεση πληροφοριών και την παρουσίαση σημαντικών σταθμών της ζωής και του έργου του ποιητή. Συγκεκριμένα ο χώρος της έκθεσης περιλαμβάνει ένα χρονολόγιο με συσχετισμό με γεγονότα του 20ού αιώνα, πρώτες εκδόσεις έργων του Ελύτη – 52 βιβλία- επίσης χειρόγραφα αλλά και έργα ζωγραφικής-κολάζ, που είχε δημιουργήσει ο ίδιος. Ακόμη όμως, και έργα που αγαπούσε και στα οποία είχε αναφερθεί, ενδεικτικές μεταφράσεις, δυνατότητα ακρόασης ηχητικών ντοκουμέντων ή και προβολής κινηματογραφικού υλικού κ.α. Εδώ βρίσκεται και το γραφείο του.
Επάνω από την προθήκη που είναι αφιερωμένη στο βραβείο Νομπέλ θα προβάλλεται ένα τρίλεπτο βίντεο με αποσπάσματα από την απονομή.
Χώρος πληροφοριών για το κοινό, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων για διαλέξεις, συνέδρια, εκπαιδευτικά προγράμματα, αλλά και μουσικές και ποιητικές εκδηλώσεις δημιουργήθηκε στον όροφο του κτηρίου ενώ ένα μικρό καφέ προσφέρει θέα στην Ακρόπολη, το λόφο της Πνύκας και το Αστεροσκοπείο.
Με δύο λόγια, πρόκειται για κατεξοχήν χώρο μύησης στο διαχρονικό έργο του, και ταυτόχρονα εξοικείωσης με τις παραμέτρους πίσω από αυτό, και αξίζει κάποιος να το επισκεφτεί. Ετσι ώστε να αναγνώσει με τον δικό του τρόπο τον δικό του Ελύτη
Για τους μελετητές του Οδυσσέα Ελύτη, διαμορφώθηκε ειδικά ο χώρος του υπογείου, ο οποίος θα χρησιμοποιείται ως βιβλιοθήκη – σπουδαστήριο με βιβλία, περιοδικά –περί τους 1000 τίτλους- δίσκους, φωτογραφικό, ηχητικό και κινηματογραφικό υλικό. Οι μελετητές θα έχουν πρόσβαση στο σύνολο των εκδόσεων, ελληνικών και ξένων, σε αφιερώματα και βιβλία για το έργο του Ελύτη ενώ τέλος, σε ειδικό χώρο φυλάσσεται αρχειακό υλικό, που δεν έχει εκτεθεί, σημειωματάρια εργασίας, αποκόμματα Τύπου, αρνητικά φωτογραφιών και έργων, αφίσες, προγράμματα κ.ά.
Η αποκατάσταση του κτηρίου έγινε από το υπουργείο Πολιτισμού στο πλαίσιο της στρατηγικής του για την ανάδειξη και απόδοση σε πολιτιστική χρήση διατηρητέων κτηρίων με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική. Οι μελέτες αποκατάστασης ήταν προσφορά των γραφείων του αρχιτέκτονα Α. Σαμαρά και Π. Παναγιωτόπουλου (η στατική μελέτη)
Το μουσείο ετοιμάζεται για τα σημερινά εγκαίνια, αλλά οι εργασίες θα συνεχιστούν για αρκετό διάστημα ακόμη, ώσπου δηλαδή να ολοκληρωθεί η διαμόρφωση των επιμέρους χώρων. Ας σημειωθεί άλλωστε, ότι και άλλα κτήρια στην Πλάκα ιδιοκτησίας του ΥΠΠΟ έχουν παραχωρηθεί για παρόμοιους σκοπούς. Ήδη, όπως είναι γνωστό βρίσκεται σε διαδικασία αποκατάστασης και επανάχρησης και η Οικία Κωστή Παλαμά στην οδό Περιάνδρου.
