Η συνεργασία στο μεταναστευτικό, μια ανασκόπηση των διμερών σχέσεων, και η κρίση στη Μέση Ανατολή, ήταν τα θέματα που μονοπώλησαν την έκτη κατά σειρά συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, διάρκειας μισής ώρας, στο περιθώριο της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ στις ΗΠΑ. Μεγάλο «αγκάθι» το Κυπριακό.
Του Κώστα Πασίση
Η συζήτηση έγινε σε καλό κλίμα αλλά στα «καυτά» ζητήματα, που χωρίζουν τις δυο χώρες, δεν υπήρξε ούτε σύγκλιση, ούτε κάποια πρόοδος, καθώς αυτά έμειναν εκτός «ατζέντας» και θα απασχολήσουν τις διπλωματικές αντιπροσωπίες Ελλάδας και Τουρκίας, καθώς εκκρεμεί η συνεδρίαση στο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας στην Άγκυρα, που θα πραγματοποιηθεί στις αρχές του 2025.
Σημειώνεται ότι το εν λόγω Συμβούλιο συγκροτήθηκε με σκοπό να δημιουργήσει ένα πλαίσιο διαλόγου και συνεργασίας, ώστε να διαχειριστούν οι δύο χώρες τις διαφορές τους με ειρηνικό τρόπο…
Εκτός αυτού ο πολιτικός διάλογος βρίσκεται σε αναμονή των αμερικάνικων προεδρικών εκλογών, παρότι το ΥΠΕΞ δεν επιβεβαιώνει τις σχετικές πληροφορίες, λέγοντας ότι δεν επηρεάζουν τις συζητήσεις των δυο χωρών που είναι σε εξέλιξη…
Στη βάση αυτή το ζήτημα των θαλάσσιων ζωνών, η μοναδική διαφορά που μπορεί να συζητήσει η χώρα, έχει «παγώσει», αν και ο Τούρκος Πρόεδρος το έθεσε κατά την ομιλία του στον ΟΗΕ.
Τα κέρδη για την Ελλάδα από τη χθεσινή συνάντηση κορυφής ήταν η συμφωνία για τη συνέχιση των προσπαθειών εκατέρωθεν της εξάρθρωσης των κυκλωμάτων διακίνησης μεταναστών και η διατήρηση του καλού κλίματος, απόρροια του οποίου είναι οι μηδενικές παραβιάσεις στο Αιγαίο.
Πηγές από την Αθήνα ανέφεραν ότι ο διάλογος, παρά τις δυσκολίες, αποτελεί την πιο επωφελή και υπεύθυνη επιλογή για την προάσπιση των ελληνικών συμφερόντων.
Άλλωστε ο διάλογος, όπως τονίζεται δεν υποδηλώνει έκπτωση από τις θέσεις της Ελλάδας, ούτε συζήτηση για θέματα κυριαρχίας.
Όπως επισημαίνεται πριν από δυο χρόνια, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις ήταν τόσο τεταμένες που ο Τούρκος Πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν είχε ανακοινώσει ότι «δεν θα συναντήσει ποτέ ξανά» τον Έλληνα Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη συνάντηση του με τον Ταγίπ Ερντογάν έβαλε το Κυπριακό, με δεδομένο ότι υπάρχει ενεργή συζήτηση στον ΟΗΕ, με πρωτοβουλία του Αντόνιο Γκουτέρες, ενώ ταυτόχρονα πολλές είναι και οι πιέσεις που ασκούνται για να επιστρέψουν τα ενδιαφερόμενα μέρη στο τραπέζι του διαλόγου.
Σκληρή γραμμή Ερντογάν στο Κυπριακό
Πάντως, όσον αφορά το συγκεκριμένο διαχρονικό πρόβλημα, λίγο πριν την συνάντηση με τον Έλληνα Πρωθυπουργό, μόνο τυχαία δεν ήταν η αναφορά Ερντογάν από το βήμα του ΟΗΕ για «δυο ξεχωριστά κράτη» και άρση της απομόνωσης του ψευδοκράτους.
Διπλωματικοί αναλυτές ερμηνεύουν αυτή την κίνηση ως προσπάθεια άσκησης πιέσεων και επιβολής τετελεσμένων. Ενώ η απόρριψη του μοντέλου της διζωνικής – δικοινοτικής ομοσπονδίας δείχνει ότι η Τουρκία έχει εγκαταλείψει – τουλάχιστον ρητορικά – τη λύση που στηρίζουν τα Ηνωμένα Έθνη.
Όπως φαίνεται το κύριο μήνυμα της προαναφερθείσας αναφοράς από τον Ερντογάν είναι η επιδίωξη για διεθνή αναγνώριση της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου. Πρόκειται για μια μακροχρόνια επιδίωξη της Άγκυρας, η οποία, πάντως, έχει απορριφθεί κατηγορηματικά από την διεθνή κοινότητα μέχρι σήμερα τουλάχιστον.
Γενικότερα ο τόνος της δήλωσης του είναι συνειδητά προκλητικός και επιθετικός.
Διαφορετικής χροιάς αλλά διπλωματικά «δηλητηριώδης» ήταν τα όσα είπε για την Ανατολική Μεσόγειο:
«Θέλουμε να δούμε το Αιγαίο Πέλαγος και την Ανατολική Μεσόγειο ως μια περιοχή σταθερότητας και ευημερίας, όπου τα νόμιμα συμφέροντα όλων των ενδιαφερομένων μερών γίνονται σεβαστά. Είναι προς το κοινό συμφέρον ολόκληρης της περιοχής να αναπτυχθεί συνεργασία, ιδίως όσον αφορά την οριοθέτηση των θαλάσσιων δικαιοδοσιών σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, την ελευθερία και την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και του θαλάσσιου εμπορίου», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Αν και φαινομενικά δείχνει να θέλει τη σταθερότητα και τη συνεργασία, κρύβει σημαντικά υπονοούμενα που αποκαλύπτουν τις πραγματικές του προθέσεις, όπως επισημαίνει πηγή από το ΥΠΕΞ η οποία ανιχνεύει και αλλά ύποπτα σημεία όπως:
Η επιμονή στην έκφραση «νόμιμα συμφέροντα» αποκαλύπτει ότι η Τουρκία θεωρεί τις δικές της διεκδικήσεις στην περιοχή ως νόμιμες, παρά τις αντιδράσεις της Ελλάδας και άλλων χωρών.
Επιπλέον η έμφαση στην οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, αποτελεί μια προσπάθεια νομιμοποίησης των τουρκικών αιτιάσεων, πολλές από τις οποίες βασίζονται σε επιλεκτική ερμηνεία ή και παραβίαση του Δικαίου της Θάλασσας.
Η Τουρκία εμφανίζεται διατεθειμένη για συνεργασία και σταθερότητα, αλλά υπό τους δικούς της όρους και με βάση τις δικές της ερμηνείες του διεθνούς δικαίου.
Κυβερνητικές πηγές πάντως, μετά το τέλος της ομιλίας Ερντογάν στον ΟΗΕ εστίασαν περισσότερο στην αναφορά του στο Διεθνές Δίκαιο…
