Κιβωτός της εθνικής παιδείας, παντεχνείον, εξωστρεφές, προαγωγός της επιστημονικής έρευνας, με το βλέμμα στραμμένο δυναμικά προς το μέλλον. Αυτό πρέπει να είναι το προφίλ ενός μουσείου όπως το Εθνικό Αρχαιολογικό. Μουσείου μείζονος σημασίας, με τεράστια παρακαταθήκη θησαυρών και με θετική παρουσία στον τομέα των παγκόσμιων μουσείων.
Αυτές είναι οι κατευθυντήριες γραμμές που συζήτησε χθες το Συμβούλιο Μουσείων του υπουργείου Πολιτισμού ως προς τις βασικές μουσειολογικές αρχές της νέας έκθεσης του ΕΑΜ. Υπενθυμίζεται πως το Μουσείο θα επεκταθεί και θα ανακαινιστεί σε σχέδια του Ντέιβιντ Τσίπερφιλντ. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα ιδιαίτερα μεγάλης σημασίας.
Το όραμα των ανθρώπων της ομάδας εργασίας για το μουσείο συνοψίζεται στα ακόλουθα: • Κιβωτός της εθνικής παιδείας. Το κτίριο, τα εκθέματα και οι ανθρώπινες ιστορίες εντός αυτού προβάλλουν με τον καλύτερο τρόπο και ενσαρκώνουν την ελληνική ταυτότητα στη διαχρονία της.
- Παντεχνείον. Το Μουσείο δεν είναι μόνο μία κιβωτός γνώσης και επαφής με τα αριστουργήματα της αρχαίας ελληνικής τέχνης αλλά καθίσταται πρωτοπόρος καθοδηγητής και στη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία.
- Εξωστρέφεια. Επαφή, επικοινωνία, διάλογος με την κοινωνία της περιοχής, της Αθήνας, της Ελλάδας, του κόσμου με οποιοδήποτε πρόσφορο τρόπο.
- Ερευνητικό κέντρο. Ένα επιστημονικό κέντρο που υπηρετεί, προωθεί και προβάλλει με καινοτόμους τρόπους την αρχαιογνωστική και τις θετικές επιστήμες (αρχαιομετρία και συντήρηση).
- Δυναμική ματιά προς το μέλλον. Αφουγκράζεται συνεχώς τις νέες τάσεις της διεθνούς κοινωνίας και αναπροσαρμόζει στρατηγικές.
Προκειμένου να υλοποιηθεί το όραμα αυτό, το ΕΑΜ σύμφωνα με την εισήγηση, «θα βασίσει την επέκταση και επανέκθεσή του σε μία σειρά από θεμελιώδεις αρχές και αξίες, οι οποίες εμπνέονται από διεθνείς πρωτοβουλίες και προτεραιότητες (ICOM, στόχοι Ατζέντας 2030 του ΟΗΕ, πυλώνες ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης).»
Στους στόχους, έχουν περειληφθεί:
∙ προσέλκυση περισσότερων επισκεπτών και δημιουργία κινήτρων για επαναλαμβανόμενες επισκέψεις,
∙ ενίσχυση του εκπαιδευτικού και κοινωνικού ρόλου του με δράσεις που αναδεικνύουν περισσότερο τις συλλογές του και στοχεύουν στην προσέλκυση νεανικού, ιδίως φοιτητικού, κοινού, ενώ παράλληλα επιδιώκουν να συνδέουν τις αρχαιότητες με ζητήματα της καθημερινής ζωής,
∙ ειδική επιστημονική γνώση που προσφέρεται από το Μουσείο είτε με τη μορφή εκθεσιακών κειμένων είτε με ξεναγήσεις από το επιστημονικό προσωπικό,
∙ δημιουργία αφηγήσεων που βοηθούν το κοινό να ανακαλύψει ανθρώπινες ιστορίες, κοινά στοιχεία με τη σημερινή ζωή ή τρόπους χειρισμού απέναντι σε ζητήματα που αποτελούν σημεία προβληματισμού και για τις σύγχρονες κοινωνίες,
∙ διοργάνωση συμμετοχικών δράσεων, οι οποίες δίνουν ευκαιρίες για ψυχαγωγία και μάθηση μέσα από τη δημιουργική αξιοποίηση των συλλογών του Μουσείου και είναι ικανές να προσελκύσουν άτομα από όλες τις ηλικιακές ομάδες,
∙ ανανέωση της εικόνας του και προώθηση εναλλακτικών τρόπων προβολής της ταυτότητάς του με τους οποίους το μουσείο εξασφαλίζει την αναγνωρισιμότητά του (branding),
∙ χρήση σύγχρονων μέσων τεχνολογίας που να συνοδεύουν τα εκθέματα δημιουργώντας οπτικές εικόνες, ∙ επίτευξη εξωστρέφειας μέσω διοργάνωσης περιοδικών εκθέσεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων, «ορατών» αποθηκών και εργαστηρίων συντήρησης,
∙ ανανέωση της σχέσης του Μουσείου με τους Αθηναίους και το ελληνικό κοινό όλων των ηλικιών προσδοκώντας μια στενότερη επαφή και επικοινωνία και
∙ διασύνδεση του Μουσείου με άλλους πολιτιστικούς οργανισμούς της περιοχής και μουσεία της Περιφέρειας.
Η κεντρική ιδέα της νέας έκθεσης θα είναι η προβολή και ανάδειξη μέσα από την ποικιλομορφία της ανθρώπινης εμπειρίας και δραστηριότητας τη γένεση, διαμόρφωση και εξέλιξη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, όπως και τους προϊστορικούς πολιτισμούς που γεννήθηκαν και άνθισαν στον ελλαδικό χώρο. Παράλληλα θα αναδειχθεί η αλληλεπίδραση με γειτονικούς πολιτισμούς, αλλά και η ανασυνθετική δύναμη της αρχαίας ελληνικής τέχνης.
Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο δεν θα εγκαταλείψει την «παραδοσιακή» γραμμική αφήγηση με βάση την εξέλιξη των γεγονότων της προϊστορίας και της αρχαίας ιστορίας, θα αναδείξει όμως παράλληλα και τις αξίες και έννοιες που χαρακτηρίζουν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό (όπως π.χ. ο ανθρωπομορφισμός στη θρησκεία και τη μυθολογία, το μέτρο που καθορίζει τις πράξεις των θνητών, το ευ αγωνίζεσθαι κ.λπ).
«Πρόκληση» θα είναι η διαμόρφωση ελκυστικών εκθεσιακών ερμηνευτικών επιλογών για την ανάδειξη των εκθεμάτων αλλά και την προσέλκυση «δύσκολων» κοινωνικών ομάδων. Άλλη «πρόκληση», η καθολική πρόσβαση (φυσική, διανοητική, αισθητηριακή) για όλες τις κατηγορίες επισκεπτών είτε με φυσική παρουσία είτε με τη χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας.
Η νέα εκθεσιακή αφήγηση θα αναπτύσσεται σε δύο βασικούς εκθεσιακούς «πόλους»: 1. Επισκόπηση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, καθώς και των προγενέστερων αυτού πολιτισμών, με τον άνθρωπο και τα επιτεύγματά του στο επίκεντρο (Ο Άνθρωπος στο Επίκεντρο)
- Αφήγηση της Αρχαιότητας μέσω των ιστορικών Συλλογώ ντου Μουσείου. Ως αυτόνομες εκθεσιακές ενότητες θα παρουσιαστούν η Αιγυπτιακή Συλλογή και η Συλλογή Κυπριακών Αρχαιοτήτων. Η ιστορία του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου θα αποτελέσει επίσης μία διακριτή εκθεσιακή ενότητα αφιερωμένη στην ιστορική βαρύτητα του κτηρίου-μνημείου.
