Η Ρωσία στρέφεται εντατικά στους αμερικανούς αστέρες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να επηρεάσει κρυφά τους ψηφοφόρους ενόψει των αμερικανικών προεδρικών εκλογών, σύμφωνα με αμερικανούς αξιωματούχους και τις πρόσφατα αποκαλυφθείσες ποινικές κατηγορίες.
«Αυτό που βλέπουμε να κάνουν είναι να βασίζονται σε ενήμερους και μη ενήμερους Αμερικανούς για να σπέρνουν, να προωθούν και να προσθέτουν αξιοπιστία σε αφηγήσεις που εξυπηρετούν τα συμφέροντα αυτών των ξένων παραγόντων», δήλωσε ένας ανώτερος αξιωματούχος κατά την διάρκεια ενημέρωσης την Παρασκευή. «Οι ξένες αυτές χώρες υπολογίζουν τυπικά ότι οι Αμερικανοί είναι πιθανότερο να πιστέψουν τις απόψεις άλλων Αμερικανών».
Η προσέγγιση αυτή θεωρείται ευρέως από τις αμερικανικές υπηρεσίες ασφαλείας ως μία από τις προτιμώμενες τακτικές της Ρωσίας σε αυτόν τον κύκλο, προκειμένου να κάνει τις ξένες ψυχολογικές επιχειρήσεις της να φαίνονται πιο αυθεντικές. Σε γενικές γραμμές, οι αποστολές αυτές συνήθως επιδιώκουν να εξοργίσουν τους Αμερικανούς, να αναδείξουν τις κοινωνικές διαιρέσεις και να δώσουν έμφαση σε κομματικά σημεία συζήτησης, ενώ αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα και τον ρόλο της αμερικανικής κυβέρνησης στην παγκόσμια ασφάλεια, λένε οι ειδικοί.
Την Τετάρτη, το Υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε ποινικές κατηγορίες εναντίον δύο πρώην υπαλλήλων του ρωσικού ομίλου ενημέρωσης Russia Today ή RT, οι οποίοι, όπως λένε, χρηματοδοτούσαν κρυφά μια αμερικανική εταιρεία πολιτικών μέσων ενημέρωσης.
Η εταιρεία Tenet Media στο Τενεσί
Το κατηγορητήριο περιγράφει ένα σχέδιο όπου οι Ρώσοι έστειλαν περίπου 10 εκατομμύρια δολάρια σε δύο ιδιοκτήτες επιχειρήσεων μέσων ενημέρωσης, τους Λώρεν Τσεν και Λάιαμ Ντόνοβαν (Lauren Chen και τον Liam Donovan), οι οποίοι στη συνέχεια πλήρωσαν Αμερικανούς συντηρητικούς παράγοντες επιρροής για τη δημιουργία βίντεο και αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κάποιοι από τους σχολιαστές είχαν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές μοιραστεί περιεχόμενο κατά της Ουκρανίας, το οποίο ευθυγραμμιζόταν με τις προτεραιότητες της προσπάθειας. Οι Τσεν και Ντόνοβαν δεν απάντησαν σε αίτημα για σχολιασμό.
Αν και το κατηγορητήριο δεν κατονομάζει το μέσο ενημέρωσης το οποίο κατηγορείται, το Reuters διαπίστωσε ότι πρόκειται για μια εταιρεία με έδρα το Τενεσί, την Tenet Media, η οποία αυτοπροσδιορίζεται δημοσίως ως το σπίτι για «άφοβες φωνές». Η Tenet δεν απάντησε σε επανειλημμένα αιτήματα για σχολιασμό. Ιστορικά, έχει απασχολήσει αρκετές εξέχουσες προσωπικότητες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως ο podcaster Τιμ Πουλ και ο πρώην δημοσιογράφος Μπένι Τζόνσον, μεταξύ άλλων.
Το κατηγορητήριο σημειώνει ότι ο Τσεν και ο Ντόνοβαν γνώριζαν ότι δέχονταν χρήματα από τους Ρώσους πράκτορες, αλλά οι σχολιαστές που πλήρωναν φαίνονταν να μην γνωρίζουν τη συμφωνία.
Η Tenet διαχειρίζεται ένα κανάλι στο YouTube και διάφορα άλλα προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου δημοσιεύει βίντεο και ηχογραφήσεις από τους συνεργάτες της. Σύμφωνα με τα δικαστικά έγγραφα, οι ιδρυτές της Tenet κατεύθυναν έναν ανώνυμο σχολιαστή να κάνει ψευδείς ισχυρισμούς στο διαδίκτυο στους θεατές τους ότι η Ουκρανία και όχι το «Ισλαμικό Κράτος» (ISIS) ήταν υπεύθυνη για μια θανατηφόρα τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα τον Απρίλιο.
Οι Πουλ και Τζόνσον έκαναν δηλώσεις αργά την Τετάρτη παραδεχόμενοι το κατηγορητήριο κατά της Tenet. Ο Πουλ δήλωσε ότι «ποτέ και σε κανένα σημείο κανείς άλλος εκτός από εμένα δεν είχε τον πλήρη συντακτικό έλεγχο της εκπομπής» και ότι «τόσο εγώ όσο και οι άλλες προσωπικότητες και οι σχολιαστές εξαπατήθηκαν και είναι θύματα». Ο Τζόνσον έγραψε ομοίως σε δήλωσή του ότι «ενοχλήθηκε από τους ισχυρισμούς του σημερινού κατηγορητηρίου, οι οποίοι καθιστούν σαφές ότι εγώ και άλλοι παράγοντες επιρροής υπήρξαμε θύματα αυτού του υποτιθέμενου σχεδίου».
«Η πληρωμή δημοσιογράφων ή μέσων ενημέρωσης ήταν μια πολύ καθιερωμένη διαδικασία για το ξέπλυμα της προπαγάνδας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, για παράδειγμα, και αυτό είναι ένα είδος ψηφιακής ενημέρωσης σε αυτό», δήλωσε η Ρενί Ντιρέστα, αναλύτρια ψηφιακής παραπληροφόρησης. «Το γεγονός ότι χρησιμοποιούν influencers αντί για δημοσιογράφους είναι ενδιαφέρον – μια αναγνώριση του πού βρίσκονται οι φωνές με επιρροή στην κοινότητα».
Επιχείρηση DOPPELGANGER
Σε μια σχετική αλλά ξεχωριστή κατάθεση που έγινε την Τετάρτη, το Υπουργείο Δικαιοσύνης αποκάλυψε επίσης μια διαφορετική ρωσική επιχείρηση, γνωστή ως Doppelganger, η οποία παρίστανε τα πραγματικά δυτικά ειδησεογραφικά πρακτορεία και μοιραζόταν ψευδείς πληροφορίες σχετικά με τους πολιτικούς υποψηφίους των ΗΠΑ και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η προσπάθεια αυτή φέρεται να ενορχηστρώθηκε από τη ρωσική κυβέρνηση μέσω μιας ομάδας ρωσικών γραφείων μάρκετινγκ με τις ονομασίες Social Design Agency, Structura National Technology και ANO Dialog.
Μεταξύ των αποδεικτικών στοιχείων που υποβλήθηκαν στο δικαστήριο, οι εισαγγελείς ανέφεραν εσωτερικές παρουσιάσεις από ρωσικές εταιρείες μάρκετινγκ που εξηγούσαν την προσέγγιση και τα εργαλεία τους. Ένα βασικό στοιχείο του προγράμματος, σύμφωνα με τα έγγραφα, περιελάμβανε τον εντοπισμό δυτικών παραγόντων επιρροής που συμμερίζονται παρόμοιες απόψεις και την εξεύρεση τρόπων συνεργασίας μαζί τους.
Σε μια παρουσίαση σημειώνεται πως «συνεργάζονται με φορείς επιρροής μεταξύ των υποστηρικτών των παραδοσιακών αξιών που τάσσονται υπέρ του τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία και των ειρηνικών σχέσεων μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας και οι οποίοι είναι έτοιμοι να εμπλακούν στην προώθηση των αφηγήσεων του έργου. Μεταξύ αυτών είναι ηθοποιοί, πολιτικοί, εμπειρογνώμονες σε διάφορους τομείς, εκπρόσωποι των μέσων ενημέρωσης, ακτιβιστές κοινωνικών οργανώσεων και κληρικοί κ.λπ.».
Μια δεύτερη παρουσίαση αναφέρει ότι οι ρωσικές εταιρείες παρακολουθούν ενεργά συνολικά 2.800 φορείς επιρροής, 600 εκ των οποίων εδρεύουν στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων ραδιοφωνικών παρουσιαστών, bloggers και κωμικών.
