Όπως είναι ήδη ευρέως γνωστό, την νύχτα 9/10 Μαΐου ρωσικές δυνάμεις οργανωμένες σε μικρά τμήματα πέρασαν τα σύνορα και εισήλθαν στην Ουκρανία με τις προσπάθειες τους να επικεντρώνονται στην πόλη Βόβτσανσκ 50 χιλιόμετρα περίπου ΒΑ του Χαρκόβου και στην πόλη Λίπτσυ μόλις 20 χιλιόμετρα από τα βόρεια προάστια αυτής της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Ουκρανίας. Οι Ουκρανικές Δυνάμεις (AFU) δεν μπόρεσαν να συγκρατήσουν την ρωσική επιθετική ενέργεια και παραχώρησαν έδαφος επιτρέποντας στους Ρώσους να καταλάβουν μέσα σε μία εβδομάδα έκταση 480 τετραγωνικών χιλιομέτρων περίπου και 12-14 μικρά χωρία και οικισμούς, με τις μάχες όμως να συνεχίζονται. Αυτό αναντίρρητα συνιστά την μεγαλύτερη εδαφική απώλεια για την Ουκρανία από τα τέλη Μαρτίου 2022.
Του Κωνσταντίνου Λουκόπουλου *
Η δυσμενής κατάσταση στην οποία περιήλθε πλέον η Ουκρανία την προηγούμενη εβδομάδα υπογραμμίστηκε όχι μόνον από τον Ουκρανό Στρατηγό Κυρίλο Μπουντάνωφ της Στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών που έτυχε να βρισκόταν στην περιοχή αλλά και από την ματαίωση του ταξιδιού του Προέδρου Ζελένσκι στο εξωτερικό. Παρά το γεγονός ότι σύμφωνα με τις εκτιμήσεις δυτικών Υπηρεσιών Πληροφοριών η ρωσική επίθεση στην ευρύτερη περιοχή του Χαρκόβου αναμενόταν μετά την ενίσχυση των ρωσικών μονάδων στις παραμεθόριες περιοχές, ο Ουκρανικός Στρατός ανέτοιμος και υποστελεχωμένος φάνηκε ότι αιφνιδιάστηκε ενώ δεν είχε οργανώσει αμυντικά την περιοχή δηλαδή οχυρώσεις, ναρκοπέδια και ότι άλλο απαιτείτο.
Έστω και αν δεν αρέσει η Ουκρανία είναι μετά την αποτυχημένη «αντεπίθεση» του θέρους του 2023, δηλαδή των επιθετικών επιχειρήσεων που εκτόξευσε πέρσι με σκοπό να ανακαταλάβει τα κατεχόμενα από τους Ρώσους εδάφη της παρ’ όλο που δεν είχε όλες τις απαιτούμενες δυνατότητες, «ξέμεινε» από κύρια μέσα και κυρίως από προσωπικό και όπως είχαμε εκτιμήσει κατέστη ευάλωτη σε ρωσικές επιθέσεις. Οι μονάδες του Στρατού είναι πολύ κάτω του παραδεκτού ορίου στελεχωμένες, ενώ οι Στρατιώτες μετά από 2 και πλέον χρόνια πολέμου θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι εξαντλημένοι. Η στάθμη των πυρομαχικών, των εφοδίων και των λοιπών υλικών για να διατηρηθεί η επιχειρησιακή ετοιμότητα των μονάδων σε υψηλά επίπεδα…. χαμηλή!
Με εργώδη προσπάθεια μεταφοράς δυνάμεων (ίσως και πάνω από 15 τάγματα Πεζικού) από άλλες περιοχές του πάνω από 1100 χιλιομέτρων μετώπου, κάτι που σημαίνει εξασθένηση της εκεί διάταξης, οι Ουκρανοί ενίσχυσαν τις δυνάμεις στην περιοχή του Χαρκόβου και φαίνεται ότι από το Παρασκευή 18 Μαΐου αναχαιτίζουν προσωρινά χωρίς όμως να έχουν επιτύχει και σταθεροποίηση των θέσεων τους. Και αυτό βέβαια ανησυχεί σοβαρά τόσο την ουκρανική ηγεσία, όπως ο ίδιος ο Πρόεδρος Ζελένσκι δήλωσε σε συνέντευξη του στο Γαλλικό Πρακτορείο όσο και τις πρωτεύουσες των δυτικών συμμάχων του Κιέβου.
Ο Ουκρανός Πρόεδρος απέδωσε βέβαια τις δυσμενείς εξελίξεις στην περιοχή του Χαρκόβου πρωτίστως στην καθυστέρηση της παροχής της αμερικανικής βοήθειας στην δοκιμαζόμενη χώρα του και δευτερευόντως στην αδυναμία αναπληρώσεως των επίσης για την Ουκρανία σημαντικών απωλειών ενώ συμβαίνει κατά την άποψη μας το αντίστροφο! Παραδέχθηκε όμως εμμέσως ότι πολλές Ταξιαρχίες του Ουκρανικού Στρατού λόγω της πολύ χαμηλής επάνδρωσης τους δεν είναι επιχειρησιακές. Στην ίδια συνέντευξη υποστήριξε ότι η Μόσχα επιδιώκει να καταλάβει το Χάρκοβο και θα ακολουθήσουν και άλλα κύματα επιθέσεων.
Οι επιτυχίες των Ρώσων σε τακτικό επίπεδο είναι σημαντικές αλλά ουδόλως συνιστούν στρατηγική νίκη που θα αλλάζει σήμερα την ροή του πολέμου. Δεν γνωρίζουμε εξ άλλου σε τι βαθμό μπορεί κα κάνει εκμετάλλευση αυτών των επιτυχιών. Η εκτίμηση μας είναι ότι σε αυτήν την φάση και να το ήθελε με τις υφιστάμενες δυνάμεις και δυνατότητες η Ρωσία δεν είναι σε θέση να καταλάβει το Χάρκοβο. Ο ίδιος ο Πούτιν μίλησε για την ανάγκη της δημιουργίας μία ζώνης ασφαλείας προκειμένου να προστατευτούν οι παραμεθόριες ρωσικές περιοχές από τις προσβολές των Ουκρανών. Μάλλον έχει μάθει το μάθημα της στην πρώτη φάση του πολέμου όταν θεώρησε ότι αρκούσαν 80 χιλιάδες Ρώσοι Στρατιώτες για να εισέλθουν στο… Κίεβο. Για το Χάρκοβο εκτιμάται ότι θα απαιτούνταν κατ’ ελάχιστον 150 χιλιάδες στρατιώτες.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι Ρώσοι με μία ευρεία επιθετική αναγνώριση για αποκάλυψη της διάταξης, της σύνθεσης και της οργάνωσης των ουκρανικών δυνάμεων στην ευρύτερη περιοχή του Χαρκόβου εξαναγκάζει την Ουκρανική Διοίκηση να μεταφέρει δυνάμεις από άλλα τμήματα του μετώπου στην περιοχή του Χαρκόβου και να εξασθενίσει τις εκεί δυνάμεις. Όπως λόγου χάρη στην κρίσιμη περιοχή του Τσασόβ Γιάρ στο δυτικό Ντονιέτσκ όπου γίνονται σκληρές μάχες. Αν αυτή καταληφθεί αυτή η περιοχή ανοίγει ο δρόμος προς την πόλη Κραματόρσκ αλλά και Σλοβιάνσκ και καταλαμβάνεται πλέον όλη η περιοχή των διοικητικών ορίων του Ντονιέτσκ κάτι που θα συνιστά στρατηγική νίκη για την Μόσχα και σημαντική ήττα για το Κίεβο.
Επιπροσθέτως οι Ρώσοι αν πετύχουν να καταλάβουν τις πόλεις Βόβτσανσκ και Λίπτσυ που αποτελούν δύο κρίσιμους οδικούς κόμβους θα είναι σε θέση να ελέγχουν τις γραμμές συγκοινωνιών τόσο προς Νότο όσο και προς Δυσμάς και Ανατολάς δημιουργώντας ευνοϊκές συνθήκες για κύρια επιθετική ενέργεια κατά του Χαρκόβου όπου στα περίχωρα του βρίσκεται η βιομηχανική καρδιά της Ουκρανίας. Για τον λόγο αυτό θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε με τακτικούς όρους την ρωσική επιχείρηση και «προκαταρκτική ενέργεια»!
Σε κάθε περίπτωση όμως και στα πλαίσια του πολέμου φθοράς και κατατριβής που διεξάγει η Μόσχα η πρόκληση πρόσθετων προβλημάτων στην βιομηχανική παραγωγή της Ουκρανίας θα είναι προς όφελος της. Να σημειώσουμε ότι μία ημέρα πριν την έναρξη της επίθεσης τους στην περιοχή του Χαρκόβου οι Ρώσοι είχαν προσβάλει τρεις θερμοηλεκτρικούς και δύο υδροηλεκτρικούς σταθμούς σε όλη την Ουκρανία ενώ με βόμβες ολισθήσεως (glide bombs) μακρού βεληνεκούς και υψηλής εκρηκτικότητας που βάλλονται από Α/Φ Sukhoi 34 προσβάλλονται όχι μόνον στρατιωτικές οχυρώσεις αλλά και κτήρια προκαλώντας ανασφάλεια και άγχος στον πληθυσμό.
Η Ρωσία έχει πλέον αναλάβει την πρωτοβουλία και στο επιχειρησιακό επίπεδο και συνεχίζει τον πόλεμο φθοράς και κατατριβής της Ουκρανίας. Βασιζόμενη στο πολύ μεγάλο στρατηγικό της βάθος και στην στρατικοποίηση της οικονομίας και της βιομηχανίας της μπορεί και υποστηρίζει έναν μακροχρόνιο πόλεμο όπως είναι αυτός που διεξάγει στην Ουκρανία. Οι δυτικές κυρώσεις μπορεί να ….«την τσίμπησαν» αλλά δεν την τραυμάτισαν σοβαρά. Στόχος της Ρωσίας η φθορά, κατατριβή και η εξουθένωση των Ουκρανών όχι μόνον στρατιωτικά αλλά και πολιτικά και κοινωνικά. Παράλληλα υποστηρίζει αυτόν τον πόλεμο φθοράς με εδαφικές επιτυχίες σαν αυτήν την Αβντίβκα τον περασμένο Φεβρουάριο και σαν αυτές που σημειώνει τώρα στην περιοχή του Χαρκόβου.
Αναμφίλεκτα αυτές οι ρωσικές επιτυχίες στην περιοχή του Χαρκόβου αποτελούν ένα σημαντικό γεγονός σε επιχειρησιακό-τακτικό επίπεδο αλλά κατά την εκτίμηση μας δεν συνιστούν επί του παρόντος μία τέτοια αλλαγή για αυτή να χαρακτηριστεί στρατηγική νίκη! Η Ουκρανία αντιμετωπίζει δυσεπίλυτα προβλήματα όπως αυτό της αδυναμίας στρατολόγησης προσωπικού για αναπλήρωση των σημαντικών απωλειών της κάτι που αναγκάζει το Κίεβο να προσφέρει αποφυλάκιση σε καταδίκους προκειμένου να δεχθούν να καταταγούν στον Στρατό. Ο πόλεμος την έχει καταστήσει εξ άλλου ένα δυσλειτουργικό κράτος. Από τα 175 δις βοήθειας που έχει χορηγήσει τα τελευταία 2,5 χρόνια τα 31 δις δόθηκαν για δημοσιονομική στήριξη (υγεία, παιδεία, λειτουργία λοιπών κρατικών υπηρεσιών) Και σε έναν πόλεμο φθοράς αυτός που κερδίζει είναι αυτός που αντέχει οικονομικά και μπορεί να συνεχίζει να λειτουργεί το κράτος του. Η Ουκρανία φαίνεται ότι εξαντλείται και δεν μπορεί να πετύχει τα προαναφερθέντα. Το σχέδιο «Α» του Κιέβου και της Δύσης για ανάκτηση των κατεχομένων εδαφών από τους Ρώσους απέτυχε αλλά το σχέδιο «Β» της Μόσχας για κατατριβή και παράλληλα όσο το δυνατόν περισσότερα εδαφικά κέρδη δείχνει να πετυχαίνει.
* Ο Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Αντιστράτηγος ε.α. και Γεωστρατηγικός Αναλυτής
