Η έκθεση με τα έργα του κλασικού Ισπανού ζωγράφου, Χοσέ ντε Ριβέρα (Jose’ de Ribera), στην Πινακοθήκη Dulwich, είναι μία από τις τεράστιες εμπορικές επιτυχίες της σεζόν στο Λονδίνο. Ωστόσο, οι περισσότερες από τις εκθέσεις, που προσελκύουν τις μέρες αυτές το κοινό στη βρετανική πρωτεύουσα και προέρχονται από ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία, ή η Γαλλία, δεν θα ήταν καθόλου εύκολο να διοργανωθούν σε ένα Ηνωμένο Βασίλειο που θα βρισκόταν εκτός της ΕΕ.
Ο λόγος είναι απλός: σήμερα ο δανεισμός έργων τέχνης μεταξύ των χωρών μελών της Ένωσης είναι σχετικά απλός και οικονομικός. Αν όμως το Ηνωμένο Βασίλειο εγκαταλείψει την ομάδα των 27 κρατών, χωρίς να επιτευχθεί μία κοινή συμφωνία, τότε η οποιαδήποτε μεταφορά έργων θα υπόκειται αυτόματα σε αντίστοιχους φόρους εξαγωγής.
Το Victoria & Albert Museum, ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά ιδρύματα στον κόσμο, όσον αφορά την οργάνωση εκθέσεων, έχει κάνει ήδη τους υπολογισμούς του και είναι τόσο ζοφεροί που υπεύθυνοί του έχουν αρχίσει να ανησυχούν: ο καθένας από αυτούς τους νέους φόρους που θα αρχίσουν να εφαρμόζονται, θα πρόσθετε στα έξοδά του Μουσείου ένα τιμολόγιο άνω των 28 εκατομμυρίων ευρώ.
Μιλώντας στην εφημερίδα El Publico, υπεύθυνοι της βρετανικής Εθνικής Πινακοθήκης επιβεβαιώνουν πως η σημερινή θαλερή εικόνα μπορεί να αλλάξει δραματικά. «Είναι πολύ σημαντικό για τα μουσεία και γκαλερί στη Βρετανία να συνεχίζουν να μοιράζονται συλλογές και εμπειρίες τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και με άλλα ευρωπαϊκά μουσεία. Τα μουσεία στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν επωφεληθεί σε μεγάλο βαθμό από όλες εκείνες τις φιλόδοξες εκθέσεις που συνδιοργανώθηκαν με άλλα ευρωπαϊκά ιδρύματα, από τις απλουστευμένες διαδικασίες δανεισμού έργων τέχνης και από τα διασυνοριακά συγχρηματοδοτούμενα ερευνητικά έργα» τονίζουν.
Εδώ και μήνες τα βρετανικά μουσεία είναι τρομοκρατημένα από μία τέτοια προοπτική, και τώρα που πλέον συντρέχει και η πολιτική αβεβαιότητα γύρω από το Brexit, αρχίζουν να έρχονται στη δημοσιότητα μυστικά εσωτερικά μνημόνια που είχαν συνταχθεί από τους διάφορους βρετανικούς πολιτιστικούς φορείς. Οι εσωτερικές τούτες εκθέσεις προειδοποιούν για τους κινδύνους που θα αντιμετώπιζαν τα ιδρύματα τούτα από την επόμενη κιόλας της 29ης Μαρτίου 2019, εάν το Ηνωμένο Βασίλειο καλείτο να εγκαταλείψει την ΕΕ χωρίς να έχουν καταλήξει οι δύο πλευρές σε μία συμφωνία. Θα ήταν η αρχή ενός νέου σεναρίου με νέους κανόνες παιχνιδιού, που στο σύνολό τους θα στρέφονταν εναντίον τους.
«Η δυνατότητά μας να οργανώσουμε επιτυχημένες εκθέσεις όταν θα πρέπει να πληρώνουμε εισαγωγικούς δασμούς θα ήταν πραγματικά προβληματική» τονίζει στην εφημερίδα Evening Standard, ο διευθυντής του Victoria & Albert, Τρίστραμ Χαντ, φέρνοντας ως παράδειγμα την έκθεση που ήταν αφιερωμένη στον μεγάλο αστέρα της μουσικής ροκ David Bowie, το 2013, που ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, περιλαμβάνοντας στους προορισμούς του και το μουσείο Dissey (Design) της Βαρκελώνης. «Η προώθηση της δύναμης και της επιρροής του πολιτισμού της Βρετανίας μέσα από τέτοιες εκθέσεις θα διακυβευόταν σημαντικά» προσθέτει.
Τον ίδιο προβληματισμό εκφράζουν και ο Οργανισμός Διαχείρισης των Μουσείων του Γκρίνουιτς, που προειδοποιεί πως στην περίπτωση μίας χαοτικής εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ, το κόστος της μεταφοράς έργων τέχνης από άλλες χώρες θα μπορούσε να διπλασιασθεί, ενώ τα Μουσεία του Λίβερπουλ δηλώνουν πως ήδη έχουν επηρεαστεί οι εργασίες τους από την τρέχουσα κατάσταση και προειδοποιούν ότι, εκτός από την τιμή της μεταφοράς, τα προβλήματα από την ανάγκη θεώρησης βίζας και οι τελωνειακοί έλεγχοι θα μπορούσαν επίσης, να επηρεάσουν και τους χρόνους παράληψης των έργων που έχουν από τώρα προγραμματισθεί να έλθουν στη χώρα.
Άλλος ένας από τους μεγάλους φόβους των μουσείων είναι η απώλεια εργαζομένων. Για παράδειγμα, το 44% του προσωπικού εξυπηρέτησης πελατών του Victoria & Albert είναι πολίτες από άλλες χώρες της ΕΕ, οι οποίοι δυνητικά δεν θα μπορούσαν να συνεχίσουν να εργάζονται στη χώρα. Οι υπεύθυνοι προειδοποιούν ότι αν χρειασθεί να τους απολύσουν, τότε θα ήσαν αναγκασμένοι να κλείσουν το μουσείο προσωρινά. Επίσης, το γεγονός ότι δεν θα μπορούν να προχωρήσουν στην πρόσληψη εργαζομένων από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα στα εγκαίνια των νέων κεντρικών γραφείων του στο Στράφορντ.
Το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο καίτοι δεν θέλει να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες, τονίζει στην El Publico, πως κατά ήπιους υπολογισμούς, το τέλος της ελεύθερης διακίνησης εργαζομένων προς τη Βρετανία θα είχε ως επακόλουθο να απολέσει περί τους 150 υπαλλήλους του.
Το ίδιο το Εθνικό Μουσείο Ιστορίας επισημαίνει και μια άλλη μία ιδιαίτερη αιτία ανησυχίας: εάν ένεκα της βίζας, μειωθεί ο αριθμός των τουριστών που επισκέπτονται τη χώρα, τα μουσεία θα μπορούσαν να χάσουν το 15% των επισκεπτών τους. Κάτι, που σύμφωνα και με το V & A δεν είναι μόνο ένα πρόβλημα που θα πλήξει τα μουσεία, αλλά και ολόκληρη τη χώρα. «Θα είναι κακό για την οικονομία του Λονδίνου. Υπολογίζεται πως τέσσερις στους πέντε επισκέπτες του Λονδίνου έρχονται για πολιτιστικό τουρισμό και έλκονται από τα μεγάλα Μουσεία του και τις διεθνούς κύρους εκθέσεις που διοργανώνονται. Επίσης δυνητικά θα είναι επιζήμιο και για τη βρετανική επιρροή στο εξωτερικό» προσθέτει ο Χαντ.
