Εδώ και αρκετά χρόνια μας βομβαρδίζουν με αναλύσεις και εξαγγελίες, ότι η ηλιακή και η αιολική ενέργεια είναι πλέον οι φθηνότερες μορφές ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, αποτυγχάνουν να μας ενημερώσουν ότι οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο δαπάνησαν 1,8 τρισεκατομμύρια δολάρια για την πράσινη μετάβαση πέρυσι. Όπως επίσης, ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός, ότι δεν μας λένε πως το συνολικό κόστος είναι πολύ υψηλό, όταν μετρηθούν τα αντίγραφα ασφαλείας ορυκτών καυσίμων και μπαταριών, οι απαιτήσεις γης και η ζημιά που προκαλεί ο εξοπλισμός τους.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Η μη αμφισβητήσιμη αλήθεια, είναι ότι η αιολική και η ηλιακή ενέργεια παράγουν ενέργεια μόνο όταν ο ήλιος λάμπει ή ο άνεμος φυσάει. Όταν αυτό δεν συμβαίνει, η ηλεκτρική ενέργεια από αυτές τις πηγές είναι απείρως ακριβή και απαιτούνται εφεδρικές ενισχύσεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα ορυκτά καύσιμα εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν τα δύο τρίτα της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας και γιατί, σύμφωνα με τις τρέχουσες τάσεις, απέχουμε έναν αιώνα από την εξάλειψη της χρήσης τους στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Φανταστείτε να λανσάρονταν αύριο ένα ηλιακό αυτοκίνητο, που θα λειτουργούσε φθηνότερα από ένα όχημα φυσικού αερίου. Ακούγεται υπέροχο, μέχρι να συνειδητοποιήσετε ότι δεν θα μπορεί να κινηθεί τη νύχτα ή όταν έχει συννεφιά, κάτι πολύ συχνό πλέον ακόμη και στην ηλιόλουστη Ελλάδα. Έτσι, αν αγοράζατε ένα ηλιακό αυτοκίνητο, θα χρειαζόσασταν ακόμα ένα αυτοκίνητο αερίου ως εφεδρικό. Θα πρέπει να πληρώσετε για δύο αυτοκίνητα.
Οι σύγχρονες κοινωνίες χρειάζονται ενέργεια 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα. Η αναξιόπιστη και διαλείπουσα λειτουργία της ηλιακής και αιολικής ενέργειας συνεπάγεται μεγάλο, συχνά κρυφό κόστος. Αυτό είναι ένα μικρότερο πρόβλημα για τις πλούσιες χώρες που έχουν ήδη σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής από ορυκτά καύσιμα και μπορούν απλά να χρησιμοποιήσουν περισσότερους από αυτούς ως εφεδρικούς. Αλλά ακόμη και στις πλούσιες χώρες καθιστά την ηλεκτρική ενέργεια πιο ακριβή.
Στις φτωχότερες χώρες του κόσμου, που στερούνται ηλεκτρικής ενέργειας, ωστόσο, υπάρχουν λίγες ενεργειακές υποδομές ορυκτών καυσίμων. Υποκριτικά, οι πλούσιες χώρες αρνούνται να χρηματοδοτήσουν την απολύτως αναγκαία ενέργεια από ορυκτά καύσιμα στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Αντ ‘αυτού, επιμένουν ότι οι φτωχοί του κόσμου θα πρέπει να υποστούν αναξιόπιστες προμήθειες πράσινης ενέργειας που δεν μπορούν να τροφοδοτήσουν τις αντλίες ή τα γεωργικά μηχανήματα που απαιτούνται για να βγάλουν τους πληθυσμούς από τη φτώχεια.
Μας περνούν το επιχείρημα, ότι αναδυόμενες βιομηχανικές δυνάμεις όπως η Κίνα, η Ινδία, η Ινδονησία και το Μπαγκλαντές καταναλώνουν περισσότερη ενέργεια, από την ηλιακή και την αιολική ενέργεια. Αλλά αυτές οι χώρες καταναλώνουν πολύ περισσότερη πρόσθετη ενέργεια από τον άνθρακα. Πέρυσι, η Κίνα κατανάλωσε περισσότερη πρόσθετη ενέργεια από άνθρακα από ότι από ηλιακή και αιολική ενέργεια. Η Ινδία πήρε κατανάλωσε τρεις φορές περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από άνθρακα παρά από πράσινες πηγές ενέργειας, το Μπαγκλαντές 13 φορές περισσότερο και η Ινδονησία 90 φορές περισσότερο. Εάν η ηλιακή και η αιολική ενέργεια ήταν πραγματικά φθηνότερες, γιατί αυτές οι χώρες να μην τις χρησιμοποιούν; Πολύ απλά, επειδή η αξιοπιστία μετράει.
Ο συνήθης τρόπος μέτρησης του κόστους της ηλιακής ενέργειας απλά αγνοεί την αναξιοπιστία της και μας λέει την τιμή όταν ο ήλιος λάμπει. Το ίδιο ισχύει και για την αιολική ενέργεια. Αυτό πράγματι τα καθιστά ελαφρώς φθηνότερα από άλλες πηγές ηλεκτρικής ενέργειας: 3,6 US ¢ ανά kWh για την ηλιακή ενέργεια, ακριβώς μπροστά από το φυσικό αέριο στα 3,8 US ¢, σύμφωνα με την Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ. Αλλά εάν υπολογιστεί η αξιοπιστία, το πραγματικό κόστος τους εκρήγνυται. Σύμφωνα με μελέτη του 2022, όταν μπει στην εξίσωση ο παράγοντας αξιοπιστία, υπάρχει αύξηση 11-42 φορές, καθιστώντας την ηλιακή μακράν την πιο ακριβή πηγή ηλεκτρικής ενέργειας, ακολουθούμενη από τον άνεμο.
Το τεράστιο πρόσθετο κόστος είναι για την αποθήκευση. Χρειαζόμαστε ηλεκτρική ενέργεια είτε ο ήλιος λάμπει είτε ο άνεμος φυσάει. Αλλά η χωρητικότητα των μπαταριών είναι θλιβερά ανεπαρκής. Σύμφωνα με έρευνα, κάθε χειμώνα, όταν η ηλιακή ενέργεια συμβάλλει ελάχιστα, η Γερμανία έχει μια έλλειψη ανέμου πέντε ημερών κατά μέσο όρο, όταν οι ανεμογεννήτριες επίσης δεν παρέχουν σχεδόν τίποτα. Αυτό υποδηλώνει ότι θα χρειαστούν μπαταρίες, για τουλάχιστον 120 ώρες, αν και η πραγματική ανάγκη θα είναι πολύ μεγαλύτερη, καθώς η έλλειψη ανέμου και ηλιοφάνειας μερικές φορές διαρκεί πολύ περισσότερο και επαναλαμβάνεται πριν γεμίσει η αποθήκευση.
Μια νέα μελέτη, δείχνει ότι για να επιτευχθεί 100% ηλιακή ή αιολική ηλεκτρική ενέργεια με επαρκή υποστήριξη, η Αμερική θα πρέπει να είναι σε θέση να αποθηκεύει ηλεκτρική ενέργεια σχεδόν τριών μηνών κάθε χρόνο. Αυτή τη στιγμή έχει επτά λεπτά αποθήκευσης μπαταρίας.
Οι απαιτούμενες μπαταρίες θα κόστιζαν στην Αμερική πέντε φορές το τρέχον ΑΕΠ τους. Και θα έπρεπε να τις αντικαταστήσει όλες μετά από μόλις 15 χρόνια. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το κόστος μόνο για να έχουμε επαρκείς μπαταρίες θα ανερχόταν σε 10 φορές το παγκόσμιο ΑΕΠ, με νέο λογαριασμό κάθε 15 χρόνια.
Οι τρέχουσες εκτιμήσεις του κόστους της ηλιακής και αιολικής ενέργειας αγνοούν επίσης το κόστος ανακύκλωσης των χρησιμοποιημένων πτερυγίων ανεμογεννητριών και των εξαντλημένων ηλιακών συλλεκτών. Ήδη, υπάρχουν πόλεις στην Αμερική που ξεχειλίζουν με χιλιάδες τεράστιες λεπίδες που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν. Στις φτωχές χώρες της Αφρικής, οι ηλιακοί συλλέκτες και οι μπαταρίες τους απορρίπτονται, διαρρέοντας τοξικές χημικές ουσίες στο έδαφος και στα αποθέματα νερού.
Εάν η ηλιακή και η αιολική ενέργεια ήταν πραγματικά φθηνότερες, θα αντικαθιστούσαν τα ορυκτά καύσιμα χωρίς να χρειάζεται μεγάλη ώθηση από τους πολιτικούς και τη βιομηχανία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ο ισχυρισμός ότι είναι φθηνά επαναλαμβάνεται αδιάκοπα, όχι επειδή είναι αλήθεια, αλλά επειδή είναι βολικό.
Αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή, πρέπει αντ’ αυτού να επενδύσουμε πολύ περισσότερο στην έρευνα και την ανάπτυξη ενέργειας χαμηλών εκπομπών CO₂. Μόνο μια σημαντική στήριξη σε μια τέτοια έρευνα και παραγωγή μπορεί να επιφέρει τις τεχνολογικές ανακαλύψεις που απαιτούνται, στη μείωση των σκουπιδιών, στη βελτίωση της αποθήκευσης και της απόδοσης των μπαταριών, αλλά και σε άλλες τεχνολογίες όπως η αρθρωτή πυρηνική ενέργεια , οι οποίες θα καταστήσουν τις πηγές ενέργειας χαμηλών εκπομπών CO₂ πραγματικά φθηνότερες από τα ορυκτά καύσιμα. Μέχρι τότε, οι ισχυρισμοί ότι τα ορυκτά καύσιμα έχουν ήδη ξεπεραστεί είναι απλώς ευσεβείς πόθοι και κυρίως ένα μεγάλο πάρτι τρισεκατομμυρίων για να γεμίζουν οι τσέπες κάποιων συμφερόντων και των πολιτικών ελίτ που τα στηρίζουν.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
