Καθώς εισερχόμαστε όλο και πιο βαθιά στην πλέον κρίσιμη μεταπολεμικά χρονιά για τις παγκόσμιες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις, κάτι απροσδόκητο αρχίζει να συμβαίνει όσο αφορά τη συμβατική σοφία που είχαμε συνηθίσει μέχρι σήμερα. Είναι ξεκάθαρο ότι έχει αρχίσει να κάνει δειλά βήματα προς την κοινή λογική και προς τα δεξιά.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Μετά την οικονομική κρίση του 2008, η διεθνής συζήτηση και οι προβληματισμοί, μεταξύ επιχειρηματικών, πολιτικών και κοινωνικών ηγετών κινούνταν προς τα αριστερά. Η ελίτ της δυτικής κοινής γνώμης έδειχνε αποφασισμένη να κινηθεί προς τον κρατικό σχεδιασμό και λιγότερο προς τη δύναμη των αγορών.
Εάν θελήσει κανείς να διερευνήσει γιατί υπήρχε αυτή τη τάση, θα ανακαλύψει ότι η οικονομική επιτυχία της Κίνας φάνηκε να δικαιώνει τον κεντρικό σχεδιασμό. Υπήρχε η αντίληψη, ότι η μαζική κρατική παρέμβαση θα προωθούσε μια γρήγορη, φθηνή και αποτελεσματική μετάβαση σε έναν κόσμο μηδενικού ισοζυγίου. Η οικονομική κρίση φάνηκε να αποδεικνύει ότι ο αμερικανικού τύπου καπιταλισμός ήταν μια αποτυχία.
Σύμφωνα με τους υποστηρικτές αυτής της αντίληψης, ο καπιταλισμός των ενδιαφερόμενων μερών και οι επενδύσεις στο περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση, θα ήταν τουλάχιστον εξίσου κερδοφόρες και σημαντικά πιο δημοφιλείς. Οι ηγέτες των επιχειρήσεων έπρεπε να προσαρμοστούν σε μια woke λογική.
Αυτές οι ιδέες – ότι το οικονομικό μοντέλο της Κίνας ήταν υγιές, ότι ο αμερικανικού τύπου καπιταλισμός είχε αποτύχει, ότι οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να σχεδιάσουν μια επιτυχημένη ενεργειακή μετάβαση με λογικό κόστος, ότι οι επιχειρήσεις έπρεπε να προχωρήσουν πέρα από την επιδίωξη κέρδους για να αγκαλιάσουν μια ποικιλία κοινωνικών στόχων και ότι η επιδίωξη μιας ριζοσπαστικής κοινωνικής ατζέντας ήταν μια καλή επιχειρηματική απόφαση, αποτέλεσαν για μια δεκαπενταετία την επικρατούσα λογική και στρατηγική των ηγεσιών στο δυτικό κόσμο.
Προς μεγάλη έκπληξη αυτών των ηγεσιών το 2024, δείχνει να είναι η αρχή της αντίδρασης σε αυτό το μοντέλο.
Πλέον δεν υπάρχουν πορείες κατά τη διάρκεια της διεξαγωγής διεθνών φόρουμ που καταδικάζουν το μοντέλο του παραδοσιακού καπιταλισμού και των παραδοσιακών κοινωνικών αρχών. Αντίθετα, βλέπουμε να δίνεται βήμα στο νέο φιλελεύθερο πρόεδρο της Αργεντινής, Χαβιέρ Μιλέι, ο οποίος υπερασπίζεται τις ελεύθερες αγορές, σημειώνοντας ότι, “ο καπιταλισμός του ελεύθερου εμπορίου ως οικονομικό σύστημα είναι το μόνο εργαλείο που έχουμε για να τερματίσουμε την πείνα, τη φτώχεια και την ακραία φτώχεια σε ολόκληρο τον πλανήτη μας”.
Το γεγονός ότι πλέον, παρά την προσπάθεια των διεθνών συστημικών μέσων μαζικής ενημέρωσης να λοιδορήσουν τον νέο πρόεδρο της Αργεντινής, δίνεται σημασία στις απόψεις του, είναι σαφής ένδειξη, ότι τα εμπειρικά θεμέλια της μοντέρνας κρατικιστικής άποψης φαίνεται να καταρρέουν.
Προς το παρόν τουλάχιστον, το θαύμα της Κίνας φαίνεται να έχει σοβαρά προβλήματα. Η κινεζική οικονομία, υφίσταται το ένα οικονομικό σοκ μετά το άλλο. Ταυτόχρονα η Κίνα, αντιμετωπίζει δημογραφική παρακμή, φούσκα ακινήτων, υπερεπενδύσεις στη μεταποίηση και φόβο αυθαίρετων κρατικών ενεργειών εναντίον τόσο ξένων όσο και εγχώριων επιχειρήσεων. Και όλα αυτά, είναι αποτέλεσμα του αποτυχημένου κυβερνητικού σχεδιασμού.
Δεκαπέντε χρόνια μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, εν τω μεταξύ, η υπό τον ασφυκτικό κλοιό αυστηρών ρυθμίσεων και κανόνων Ευρώπη, έχει μείνει τραγικά πίσω από την Αμερική και η πορεία αυτή συνεχίζει να επιδεινώνεται.
Η παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση αντιμετωπίζει προβλήματα. Δεν είναι απλώς η αμερικανική κοινή γνώμη, που έχει στραφεί εναντίον των πράσινων γραφειοκρατών και των οικονομικών φιλοδοξιών τους. Ολλανδοί, Ρουμάνοι, Γερμανοί και Γάλλοι αγρότες εξεγείρονται ενάντια στις αλλαγές πολιτικής που απειλούν τον τρόπο ζωής τους. Πρόκειται για μια δραματική στροφή.
Στο παρελθόν, οι Ευρωπαίοι αγρότες υποστήριξαν πράσινες πολιτικές, εν μέρει επειδή προστάτευαν την ευρωπαϊκή γεωργία από τον ανταγωνισμό από εργοστασιακές φάρμες σε μέρη όπως η Αμερική. Αλλά τα μεγαλεπήβολα σχέδια της ΕΕ να γίνει κλιματικά ουδέτερη μέχρι το 2050 πρέπει, για να πετύχουν, να υπάρξει δραματική αύξηση της τιμής των καυσίμων για τα αγροτικά οχήματα, αλλά και δραματική αύξηση της τιμής των λιπασμάτων για τις καλλιέργειες.
Άλλες πράσινες φαντασιοπληξίες που φαίνονταν υπέροχες στα χαρτιά και στα πάνελ των συνεδρίων, αντιμετωπίζουν προβλήματα στον πραγματικό κόσμο. Η μετάβαση στα ηλεκτρικά οχήματα γίνεται εφιάλτης για τις ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες. Οι πράσινες ουτοπικές απαιτήσεις, εκτίναξαν και θα εκτινάξουν ακόμη πιο πολύ το ενεργειακό κόστος, με αποτέλεσμα να υπάρχει ορατός κίνδυνος, βασικές βιομηχανίες να οδηγηθούν εκτός Ευρώπης.
Την ίδια στιγμή, οι επιχειρήσεις και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού ανακαλύπτουν ότι οι επενδύσεις ESG και ο καπιταλισμός των ενδιαφερόμενων μερών λειτουργούν πολύ καλύτερα με μηδενικά επιτόκια από ότι σε έναν κόσμο όπου τα χρήματα δεν αναπτύσσονται στα δέντρα. Εταιρείες που προωθούν κουλτούρα και κοινωνικές αξίες woke, ανακαλύπτουν με υπερβολικά δυσάρεστο τρόπο, το βαρύτατο κόστος που έχει αυτή η ατζέντα.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και το φάσμα της αναταραχής στην Άπω Ανατολή, αποδεικνύουν καθημερινά, κόντρα σε αυτούς που ζουν σε ένα παράλληλο κόσμο αγγελικά πλασμένο, ότι όλα όσα εκτιμούν εξαρτώνται τελικά από την αμερικανική ισχύ και την ετοιμότητα των Αμερικανών να υπερασπιστούν το κοινό καλό.
Παρά το γεγονός ότι οι παγκόσμιες πολιτικές και οικονομικές ελίτ, συνεχίζουν να αντιδρούν στο ρεύμα αντίδρασης των πολιτών που διογκώνεται καθημερινά, η αμφιβολία για το αν η αριστερή-φιλελεύθερη διακυβέρνηση μπορεί να ανατρέψει την παρακμή και να σταματήσει την παγκόσμια μετατόπιση προς την αταξία και τον πόλεμο των μεγάλων δυνάμεων, έχει αρχίσει να γίνεται αισθητή. Δεν είναι τυχαίο το ότι ο επικεφαλής της JP Morgan, Τζέιμι Ντίμον, δηλώνει ότι είχε δίκιο ο Τραμπ για το μεταναστευτικό και το ΝΑΤΟ.
Έχει αρχίσει αργά, αλλά σταθερά, να γίνεται κατανοητό, το πόσο εξαρτημένο είναι το παγκόσμιο σύστημα από την ηγεσία που μόνο μια ευημερούσα και γεμάτη αυτοπεποίθηση Αμερική μπορεί να προσφέρει. Και σίγουρα αυτή η Αμερική, δεν είναι η Αμερική της ατζέντας woke και της πράσινης ουτοπίας που προωθεί η κυβέρνηση Μπάϊντεν.
Βέβαια, σε καμία περίπτωση δεν βρισκόμαστε ακόμα στο σημείο της ανατροπής προς την κατεύθυνση της κοινής λογικής, αλλά η ελπίδα είναι πλέον ορατή.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των, πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
