Ένα βήμα προς τα εμπρός και μια προσπάθεια επίλυσης των εντάσεων στο πλαίσιο ενός εποικοδομητικού διαλόγου, αποτελεί η Διακήρυξη Φιλίας και Καλής Γειτονίας που υπέγραψαν ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, κατά τη διάρκεια της συνάντησης τους στο Μαξίμου.
Του Κώστα Πασίση
Όπως φάνηκε η συνάντηση των δυο ηγετών ήταν καλά προετοιμασμένη συνάντηση για να μην υπάρξουν δυσάρεστα απρόοπτα, όπως έγινε με την επίσκεψη Ερντογάν στο Βερολίνο.
Η υπογραφή του «Συμφώνου Φιλίας», χωρίς νομική ισχύ, εκπέμπει ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα ότι οι δυο χώρες επιθυμούν να αφήσουν πίσω τους τις επικίνδυνες εντάσεις και να αλλάξουν κεφάλαιο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές η Διακήρυξη Φιλίας και Καλής Γειτονίας είναι σημαντική καθώς σηματοδοτεί την πρώτη δέσμευση Ελλάδας και Τουρκίας για σχέσεις φιλίας.
- Εστιάζει στην αποφυγή συγκρούσεων και τη διατήρηση ήρεμου κλίματος.
- Καθορίζει τους άξονες του διαλόγου μεταξύ των χωρών.
- Περιλαμβάνει δέσμευση για επίλυση τυχόν διαφωνιών με φιλικό τρόπο.
- Αναγνωρίζει ότι οι διαφορές πρέπει να επιλύονται με βάση το Διεθνές Δίκαιο.
Όπως εξηγεί διπλωματική πηγή η προαναφερόμενη διακήρυξη κατοχυρώνει σε επίπεδο αρχών τη βούληση των δύο χωρών να αναπτύξουν φιλικές και συνεργατικές σχέσεις βασισμένες στο διεθνές δίκαιο.
Αποτελεί δημόσια δέσμευση των δύο ηγετών προς τους λαούς τους για μια νέα εποχή σχέσεων. Και καλλιεργεί κλίμα εμπιστοσύνης και συνεργασίας για την επίλυση διαφορών με πνεύμα φιλίας.
Ωστόσο τονίζει ότι το τουρκικό «casus belli» παραμένει σε ισχύ και σκιάζει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αποτελώντας διπλωματική αντίφαση με το σύμφωνο φιλίας.
Νέος οδικός χάρτης
Το κέρδος, που βγήκε από τη συνάντηση των δυο ηγετών ήταν η ανανέωση του «μορατόριουμ» στο Αιγαίο και στον Έβρο, αν και πρέπει να επαληθευθεί στην πράξη καθώς δεν αποτελεί νομικό κείμενο για τα διεθνή φόρα και επαφίεται στις καλές προθέσεις της γειτονικής μας χώρας.
Σημείο- κλειδί στις δηλώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη ήταν η αναφορά του για τον επόμενο οδικό χάρτη των δυο χωρών, με ενδιάμεσο σταθμό, την επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού στην Άγκυρα την ερχόμενη Άνοιξη και στο …βάθος την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.
«…θα προχωρήσουμε σταδιακά και στα επόμενα βήματα. Με συναντήσεις των δύο αντιπροσωπειών θα διευρύνουμε τη θετική μας ατζέντα, θα εντείνουμε την οικονομική μας συνεργασία, θα επεκτείνουμε τα Μέτρα Οικοδόμησης της Εμπιστοσύνης.
Και η επόμενη φάση του πολιτικού διαλόγου, όταν οι συνθήκες ωριμάσουν, μπορεί να είναι η προσέγγιση για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και
Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, που σύμφωνα με την Ελλάδα συνιστά τη μόνη διαφορά που θα μπορούσε να αχθεί ενώπιον διεθνούς δικαιοδοσίας, με πυξίδα πάντοτε το Διεθνές Δίκαιο και ειδικά το Δίκαιο της Θάλασσας, που αποτελεί τον πιο ασφαλή πλοηγό στη διευθέτηση των διεθνών διαφορών», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, επαναλαμβάνοντας παράλληλα και τις «κόκκινες γραμμές» που έχει η Ελλάδα.
Η συγκεκριμένη τοποθέτηση πάντως δείχνει και τη βούληση για σταδιακή βελτίωση των σχέσεων και αντιμετώπιση όλων των ζητημάτων, στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου.
Το μεταναστευτικό ήταν ένα από τα θέματα που απασχόλησαν τη συνάντηση των δυο ηγετών και όπως επισημαίνεται η συζήτηση έγινε σε εποικοδομητικό κλίμα.
Όπως επισήμανε ο κ. Μητσοτακης σημειώθηκε σημαντική μείωση των μεταναστευτικών ροών, ως αποτέλεσμα της συστηματικής φύλαξης των συνόρων και της βελτιωμένης συνεργασίας με την Τουρκία.
Στο πνεύμα των κάλων σχέσεων ο Πρωθυπουργός είπε ότι η χώρα μας υποστηρίζει την ευρωπαϊκή ενταξιακή πορεία της Τουρκίας και ζητά από την ΕΕ να διευκολύνει τη χορήγηση θεωρήσεων σε Τούρκους πολίτες, ώστε να μπορούν να αναπτύξουν στενότερες σχέσεις με την Ευρώπη.
Επιπλέον, η Ελλάδα εξασφάλισε την έγκριση της ΕΕ για την επίσκεψη Τούρκων πολιτών και των οικογενειών τους σε δέκα ελληνικά νησιά, για επτά μέρες.
Η ατζέντα περιλάμβανε και τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή, όπως είναι ο πόλεμος στη Γάζα και στην Ουκρανία και η προσέγγιση ήταν η καταδίκη, κάθε μορφής επιθετικότητας, εξτρεμισμού και τρομοκρατίας, ανεξάρτητα από τη μορφή με την οποία αυτή εκδηλώνεται, στον απόλυτο σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών και στην προστασία των αξιών του ανθρωπισμού, με ειδική έμφαση στην προστασία των αμάχων.
Στη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν τέθηκαν όλα τα ζητήματα ακόμη και τα λεγόμενα «βαριά» αλλά δε συζητήθηκαν καθώς ο χρόνος των 70 λεπτών δεν επέτρεπε κάτι τέτοιο…
Οι διαφωνίες, η Θράκη και η αντίδραση
Όπως ήταν αναμενόμενο διαφωνίες προέκυψαν για την επίλυση του Κυπριακού, ενώ στις κάμερες καταγράφηκε και η πρόκληση Ερντογάν να
χαρακτηρίσει τη μουσουλμανική μειονότητα ως τουρκική.
Μετά το τέλος των δηλώσεων του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξαναπήρε τον λόγο και σχολίασε για το ζήτημα της Θράκης ότι: «Η Θράκη αποτελεί παράδειγμα συνύπαρξης χριστιανών και μουσουλμάνων».
Ενώ πρόσθεσε ότι «Ο προσδιορισμός της μειονότητας ως μουσουλμανικής καθιερώνεται από τη συνθήκη της Λωζάννης. Διαβεβαιώνω ότι προς αυτή την κατεύθυνση θα δουλεύουμε», τόνισε αντιδρώντας με αποφασιστικότητά στο φάουλ του Τούρκου προέδρου.
Από την πλευρά του ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις δηλώσεις του χρησιμοποίησε τον όρο «αδέρφια» για Έλληνες και Τούρκους προσθέτοντας ότι «δεν υπάρχει πρόβλημα τόσο μεγάλο μεταξύ μας που δεν μπορεί να λυθεί».
Χαρακτήρισε ωφέλιμες τις συζητήσεις με την Κατερίνα Σακελλαροπούλου και τον Κυριάκο Μητσοτάκη σημειώνοντας ότι «τονίσαμε να κρατηθούν ανοιχτοί δίαυλοι επικοινωνίας».
Και κατέληξε λέγοντας: Ευχαριστώ τον πρωθυπουργό Μητσοτάκη και εύχομαι οι συνομιλίες να βγουν σε καλό για τους δύο λαούς μας και σας περιμένω στην Άγκυρα να σας φιλοξενήσω για την επόμενη συνάντηση»
