Ένα χρόνο έπειτα από την εισβολή της Ρωσίας της Ουκρανίας δύο βασικές διαπιστώσεις – μια αρνητική και μία θετική – εξακολουθούν να ισχύουν. Πρώτον (η αρνητική διαπίστωση), ότι η αμφισβήτηση με στρατιωτική βία της εθνικής κυριαρχίας μίας χώρας αποτελεί μία απολύτως κατακριτέα επιλογή, χωρίς ερείσματα στο διεθνές δίκαιο, χωρίς οποιοδήποτε ηθικό στήριγμα, η οποία μας γυρίζει πίσω στις σκοτεινές περιόδους της ευρωπαϊκής ηπείρου. Η Ρωσία δεν είναι μέτοχος της ευρωπαϊκής εμπειρίας ειρήνευσης και πολιτικής συνεργασίας, η οποία εδραιώθηκε στη μεταπολεμική περίοδο, και έχει προσφέρει ουσιαστικά οφέλη ευημερίας και ασφάλειας στον ευρωπαϊκό χώρο.
Ακόμη και μετά την πτώση του σοβιετικού καθεστώτος, η νέα Ρωσία προσέφυγε σε ένα υβριδικό, σχεδόν δεσποτικό και ολιγαρχικό καθεστώς με επίφαση κοινοβουλευτισμού. Οι περισσότερες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης κατόρθωσαν να απαγκιστρωθούν από την σοβιετική επιρροή, και να μετασχηματισθούν σε φιλελεύθερες δημοκρατίες, να ενταχθούν στην ΕΕ και να προσφέρουν στους πολίτες τους νέες δυνατότητες ευημερίας και κοινωνικής δικαιοσύνης. Αντιθέτως, η Ρωσία συσσώρευσε νέο πλούτο από τους ενεργειακούς πόρους, χωρίς όμως να αντιμετωπιστούν βασικές κοινωνικές και περιφερειακές ανισότητες στο εσωτερικό αυτής της αχανούς χώρας. Ακόμη χειρότερα, η επιδίωξη ενός ρόλου περιφερειακής δύναμης δεν εξυπηρέτησε την περιφερειακή ασφάλεια, αλλά αντιθέτως μία στενή αντίληψη περί των ρωσικών συμφερόντων εις βάρος της Ουκρανίας, της Συρίας και με απειλές συλλήβδην κατά της Δύσης.
Δεύτερον (η θετική διαπίστωση), η ρωσική εισβολή θωράκισε μία ισχυρή διατλαντική συμμαχία μεταξύ των ΗΠΑ και του συντριπτικού μέρους της Ευρώπης. Σταθήκαμε αποφασιστικά απέναντι στην αναβίωση της ωμής ισχύος εις βάρος του διεθνούς δικαίου και του ανθρωπισμού, καταδικάσαμε την απόπειρα επιστροφής στις μαύρες σελίδες του παρελθόντος. Το εύρος των κυρώσεων και των περιορισμών δεν έχει προηγούμενο, αλλά είναι ένας αναγκαίος μοχλός πίεσης. Εχθρός μας δεν είναι ο ρωσικός λαός, αλλά ένα καθεστώς το οποίο θίγει την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια των ανθρώπων στο εξωτερικό και στο εγχώριο επίπεδο.
Θα πρέπει να κάνουμε, όμως, και την αυτοκριτική μας. Η Ευρώπη εισήλθε σε μία σχέση εξάρτησης με το καθεστώς Πούτιν για την πρόσβαση σε πολύτιμους οικονομικούς ενεργειακούς πόρους πετρελαίου και φυσικού αερίου. Υπονόμευσε την ενεργειακή ασφάλειά της, και θα όφειλε να κάνει διασπορά κινδύνου με εναλλακτικούς παρόχους και τήρηση των κανόνων διεθνούς δικαίου. Ακόμη, επέτρεψε τη διείσδυση των Ρώσων ολιγαρχών στις ευρωπαϊκές οικονομίες, οι οποίοι τώρα ελέγχονται για μία σειρά παράνομων ενεργειών, οι οποίες αφορούν ακόμη και ζητήματα εσωτερικής ασφάλειας.
Επίσης, αναδείχθηκε η υστέρηση της επένδυσης στην αμυντική θωράκιση της Ευρώπης. Με την εξαίρεση της Ελλάδας, της Γαλλίας και της Βρετανίας, οι περισσότερες χώρες της Βόρειας Ευρώπης είχαν επενδύσει ελάχιστα σε αμυντικό εξοπλισμό, μεταφέροντας το βάρος της ασφάλειας στις δομές του ΝΑΤΟ και την αμερικανική ισχύ ιδιαιτέρως. Εμείς γνωρίζουμε πολύ καλά αυτό που τώρα άλλοι διαπιστώνουν, δηλαδή ότι η διαπραγμάτευση με ένα ολιγαρχικό καθεστώς το οποίο απαιτεί ρόλο περιφερειακής δύναμης, και δεν διστάζει να παραβιάσει το διεθνές δίκαιο, πρέπει να περιλαμβάνει και μέσα ικανής αποτρεπτικής ισχύος.
Η διαδικασία της ειρήνευσης στην περίπτωση της Ουκρανίας θα είναι επίπονη και δύσκολη. Οι δυνάμεις της δημοκρατίας οφείλουν να σταθούν στο πλευρό της ενισχύοντας με κάθε τρόπο τα διπλωματικά και επιχειρησιακά ερείσματα. Επειδή διακυβεύονται ζητήματα εθνικής κυριαρχίας, καμία δύναμη δεν μπορεί να υπαγορεύσει στην Ουκρανία ποιος είναι ο αποδεκτός συμβιβασμός. Αυτό που οφείλουμε είναι διατηρήσουμε ανοικτή την επιλογή της ένταξης στην ΕΕ, να προσφέρουμε ουσιαστική συνδρομή για την ανοικοδόμηση της χώρας. Οι δημοκρατίες θα εξακολουθήσουν να είναι ο προμαχώνας της ελευθερίας, του διεθνούς δικαίου, των ατομικών δικαιωμάτων, της ασφάλειας και της ευημερίας χωρίς κανενός είδους αποκλεισμούς.
*H Βάσω Κόλλια είναι Υποψήφια Βουλευτής ΝΔ Ανατολικής Αττικής
