Η εβδομάδα που πέρασε χαρακτηρίστηκε από πολλά ενδιαφέροντα και κρίσιμα γεγονότα, τα οποία είναι πολύ πιθανό να καθορίσουν τις εξελίξεις στη νέα εποχή για το διεθνές σύστημα, η οποία διαμορφώνεται, όπως έχει ιστορικά αποδειχθεί, μέσα από μια έντονη κρίση και συγκρούσεις. Η κρίση αυτή βρίσκεται ακόμη στην αρχή της και το πώς θα καταλήξει όσο αφορά την διαμόρφωση του νέου διεθνούς συστήματος είναι σίγουρο ότι είναι πάρα πολύ νωρίς να το προβλέψει κανείς. Ίσως το πιο ενδιαφέρον γεγονός της εβδομάδας που μας δίνει μια πρώτη εικόνα για το που πιθανόν θα οδηγηθούν οι εξελίξεις, ήταν η Σύνοδος Κορυφής του G-20, στο Μπαλί της Ινδονησίας και παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε μόλις στην αρχή ενός μεγάλου δρόμου με παγίδες και αγκάθια, το αποτέλεσμα μπορεί να χαρακτηριστεί συγκρατημένα ενθαρρυντικό.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Η Σύνοδος του G-20 στο Μπαλί, έχει μια σημαντική ιδιαιτερότητα. Ήταν η πρώτη Σύνοδος Κορυφής, που μετά από τα δύσκολα χρόνια της πανδημίας, όλοι οι σημαντικοί παίκτες και ηγέτες της διεθνούς σκακιέρας, βρέθηκαν δια ζώσης στον ίδιο χώρο.
Τα γεγονότα και τα θέματα που κυριάρχησαν στο Μπαλί, ήταν η συνάντηση που όλοι ανέμεναν ανάμεσα στο Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζο Μπάιντεν και τον Κινέζο ομόλογό του, Σι Τζινπίνγκ, η κρίση της Ουκρανίας, η οικονομική – ενεργειακή κρίση, η επισιτιστική κρίση, και λίγο το θέμα της κλιματικής αλλαγής.
Μια άλλη σημαντική παράμετρος της Συνόδου, ήταν ότι αποτέλεσε βαρόμετρο για τη σημασία και τη βαρύτητα που θα έχουν στη νέα διεθνή σκακιέρα, χώρες, χώρες διεθνείς οργανισμοί και πιο βραχυπρόθεσμα αποτέλεσε ένα τεστ για το ειδικό βάρος των υφιστάμενων ηγεσιών σε παγκόσμια κλίμακα. Έχει μεγάλη σημασία για τις επερχόμενες εξελίξεις, το κατά πόσο ηγέτες χωρών και οντοτήτων κατάφεραν να περάσουν τον πήχη και να δείξουν ότι μπορούν να ανταπεξέλθουν στο νέο σκηνικό.
Μπάιντεν – Σι …
Το πιο σημαντικό αποτέλεσμα και με διαφορά το πιο ελπιδοφόρο της Συνόδου, ήταν η συνάντηση μεταξύ του Αμερικανού Προέδρου, Τζο Μπάιντεν και του Προέδρου της Κίνας Σι Τζινπίνγκ. Οι δύο άνδρες προσήλθαν στη συνάντηση σαφώς, πολιτικά ενισχυμένοι στο εσωτερικό των χωρών τους και χωρίς αμφιβολία αυτός ήταν ένας καθοριστικός παράγοντας στο αποτέλεσμα.
Ο Αμερικανός Πρόεδρος, έφτασε στο Μπαλί έχοντας στις βαλίτσες του, μια ανέλπιστη για το σύνολο των αναλυτών εμφάνιση του κόμματος του, των Δημοκρατικών, στις ενδιάμεσες εκλογές για το Κογκρέσο, αφού κατάφεραν προς μεγάλη ανακούφιση του Λευκού Οίκου, να διατηρήσουν τον έλεγχο της Γερουσίας και να απωλέσουν οριακά την πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Το τελευταίο, βέβαια, δεν είναι, πολιτικά, καθόλου ευκαταφρόνητο γεγονός, και είναι βέβαιο ότι θα αποτελέσει σημαντικό πονοκέφαλο για τον Αμερικανό Πρόεδρο και την κυβέρνηση του. Σε κάθε περίπτωση παρόλα αυτά η ανατροπή ενός αναμενόμενου «Κόκκινου Κύματος» των Ρεπουμπλικάνων, ενίσχυσε την παρουσία του κ. Μπάιντεν στο Μπαλί.
Από την πλευρά του ο κ. Σι, ήρθε όχι απλά ενισχυμένος, αλλά ως απόλυτος κυρίαρχος στο πολιτικό σκηνικό της χώρας του, έχοντας στις βαλίτσες του, μια ιστορική για τα δεδομένα τρίτη θητεία στην ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας και στην προεδρία της χώρας.
Αυτή η πραγματικότητα και ενώ και οι δύο προσήλθαν στη συνάντηση σε σκηνικό έντασης, λόγω των εξελίξεων στην Ταϊβάν, του πολέμου των microchip, και της στάσης του Πεκίνου, έναντι της Ρωσίας στην ουκρανική κρίση τους έδωσε τη δυνατότητα να επιδείξουν μια, κατά την ταπεινή μου άποψη, ρεαλιστική ωριμότητα η οποία πρέπει να διακρίνει ηγέτες σε στιγμές μεγάλων συστημικών κρίσεων.
Οι δύο άνδρες, και σωστά, επέλεξαν να περάσουν, χωρίς να προχωρήσουν σε εκπτώσεις, ένα μήνυμα, μείωσης της έντασης και εκκίνησης μια προσπάθειας ειλικρινούς επικοινωνίας μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου, τονίζοντας την ευθύνη που έχουν ως υπερδυνάμεις να προφυλάξουν τη σταθερότητα του πλανήτη.
Ταυτόχρονα, ένα σημαντικό για τις εξελίξεις μήνυμα που προέκυψε από τη συνάντηση, είναι η ουσιαστική αλλαγή στη γλώσσα από την πλευρά της Κίνας, έναντι της Ρωσίας, κυρίως στο θέμα της χρήσης πυρηνικών όπλων, αλλά και γενικά στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Σε καμία περίπτωση αυτό δεν σημαίνει ότι οι διαφορές δεν παραμένουν και είναι σημαντικές, με αποτέλεσμα αυτή η θετική νότα να αλλάξει προς το χειρότερο ανά πάσα στιγμή.
Ουκρανική κρίση…
Το περιστατικό με τους πυραύλους στην Πολωνία, το οποίο για λίγη ώρα πάγωσε τη Σύνοδο, αλλά και το σύνολο του πλανήτη, ήταν ένα γεγονός που δίνει μια νότα αισιοδοξίας για το μέλλον και ταυτόχρονα ανοίγει μια σοβαρή και ρεαλιστική συζήτηση για την κρίση στην Ουκρανία.
Ο χειρισμός του δυσάρεστου και εξαιρετικά επικίνδυνου περιστατικού από τον Αμερικανό πρόεδρο και την Ουάσιγκτον, επέδειξε μια ωριμότητα που έχουμε χρόνια να δούμε στις διεθνείς εξελίξεις και θύμισε εποχές που επικρατούσε σωφροσύνη και ρεαλισμός.
Ταυτόχρονα, επιτέλους, άνοιξε μια ουσιαστική συζήτηση γύρω από την παράνοια της ουκρανικής κρίσης. Είναι πλέον ξεκάθαρο, ότι η Ουάσιγκτον και ο Λευκός Οίκος, κανείς άλλος δεν μπορεί, πρέπει να βάλει ένα χαλινάρι στον Ζελένσκι. Η ευκαιρία είναι τώρα και εάν δεν το κάνει τότε θα μπλέξουμε άσχημα.
Θέλω να πιστεύω, ότι παρά τη δημόσια εικόνα που βγήκε προς τα έξω, στο Μπαλί είναι πολύ πιθανό να μπήκε ο σπόρος για μια έξοδο από αυτή την παράνοια, στην οποία μας έχει οδηγήσει η παράνομη εισβολή του Πούτιν σε μια ανεξάρτητη δημοκρατική χώρα, αλλά και η τακτική που πλέον εφαρμόζει ο ζών το μύθο του Ζελένσκι. Το πόσο θα πάρει και εάν θα καρποφορήσει αυτός ο σπόρος, δεν μπορώ να το πω με σιγουριά, αλλά πραγματικά είναι η τελευταία ευκαιρία.
Ρωσία…
Στο Μπαλί, έγινε και κάτι άλλο περισσότερο από σαφές. Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι, με αποκλειστική ευθύνη του Πούτιν και της στρατηγικής αυτοκτονίας να προχωρήσει στην εισβολή στην Ουκρανία, η Ρωσία θα παίξει το ρόλο του υπασπιστή της Κίνας στη νέα διεθνή σκακιέρα. Σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελα να βρίσκομαι στη θέση του κ. Λαβρόφ, κατά τη διάρκεια της Συνόδου, αλλά η παλιά καραβάνα του Κρεμλίνου, κατάφερε να πάρει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα δεδομένων των συνθηκών.
Ευρωπαϊκή Ένωση…
Όσο αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, θλιβερό, αλλά θα το περιγράψω με μια γραμμή. Κάπου πήρε το μάτι μου την Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν και τον Σαρλ Μισέλ, νομίζω ήταν εκεί.
Ο μόνος που έκανε λίγο θόρυβο από ευρωπαϊκής πλευράς ήταν για μια ακόμη φορά, ο ψαλιδισμένος και αυτός στο εσωτερικό της χώρας του, Πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν.
Και το αφήνω εδώ γιατί πραγματικά πονάει.
Μεγάλη Βρετανία…
Μια επίσης λυπηρή εικόνα αποτέλεσε η παρουσία της Μεγάλης Βρετανίας στη Σύνοδο, με τον νέο Βρετανό Πρωθυπουργό, Ρίσι Σουνάκ, παρά το γεγονός ότι βρέθηκε σε μια ιστορικά προνομιακή περιοχή για την πάλαι ποτέ Βρετανική Αυτοκρατορία, να είναι απλά ένας κομπάρσος στο όλο παιχνίδι.
ΝΑΤΟ…
Αναμφίβολα, μια καλή στιγμή για το ΝΑΤΟ (Αμερική), αφού απέδειξε ότι είναι η μοναδική αξιόπιστη και ώριμη λύση για την ασφάλεια της Δύσης.
Τουρκία…
Όσο αφορά την παρουσία της Τουρκίας και του Ταγίπ Ερντογάν στη Σύνοδο, δυστυχώς βρίσκομαι στη δύσκολη θέση να γίνω πολύ δυσάρεστος έναντι του κλίματος που επικρατεί στη χώρα μας.
Για μια ακόμη φορά χάσαμε το δάσος για το δέντρο, προσπαθώντας να πούμε αυτό που θα θέλαμε να ακούσουμε, αγνοώντας τα γεγονότα, που ήταν αμείλικτα. Self-fulfilling prophecy, όπως λένε στην Αμερική.
Αυτό που μας απασχόλησε είναι, δυστυχώς, το συνηθισμένο μενού περί προκλητικών δηλώσεων εναντίον της χώρας μας από τον Ερντογάν. Πλημμυρίσαμε για μια ακόμη φορά από κορόνες τύπου κρεσέντο, προκλητικότητα και όλο αυτό το επαναλαμβανόμενο σε καθημερινή πλέον βάση μοτίβο των ελληνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης και της πολιτικής σκηνής στην Ελλάδα. Και βέβαια σπεύσαμε πάλι να αναδείξουμε, κάνοντας δημιουργική ανάλυση, δηλώσεις από παλιούς και νέους προστάτες στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το αποτέλεσμα. Πολύ απλά και ανησυχητικά χάσαμε για μια ακόμη φορά την ουσία. Στο Μπαλί ο Ερντογάν, έπαιξε στο πρώτο τραπέζι και μάλιστα δυνατά. Συναντήθηκε με τον Αμερικανό Πρόεδρο και στην Ελλάδα το μόνο που κάναμε ήταν να προσπαθούμε εναγωνίως να αναλύσουμε την ανακοίνωση του Λευκού Οίκου για τη συνάντηση, ανακαλύπτοντας συμπεράσματα εκεί που δεν προκύπτουν.
Συναντήθηκε, με το Πρόεδρο της Γαλλίας τον κ. Μακρόν, κεκλισμένων των θυρών και αυτό που αναδείξαμε εξηγώντας το ως σκληρό μήνυμα, είναι ότι τον μάλωσε λέγοντας του να σταματήσει να δημιουργεί ένταση. Δηλαδή πιστεύουμε ότι όλη την ώρα πίσω από τις κλειστές πόρτες μόνο αυτό του έλεγε.
Συναντήθηκε με τον Καγκελάριο της Γερμανίας, τον κ. Σόλτς, η σχέσεις Γερμανίας – Τουρκίας είναι στενότατη και καλό θα είναι κάποιοι να μην πετάνε στα σύννεφα.
Συναντήθηκε με τη νέα Πρωθυπουργό της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, αλλά συγγνώμη ξέχασα, αυτή είναι ακροδεξιά και δεν την υπολογίσουμε. Άσχετα από το γεγονός ότι μια προσεκτική ανάγνωση της ανακοίνωσης της Ιταλίας για τη συνάντηση, θα πρέπει να μας προβληματίσει.
Και το σημαντικότερο όλων, είχε ουσιαστικές και διευρυμένες συζητήσεις σε όλα τα επίπεδα, εκτός από την ανανέωση της κρίσιμης συμφωνίας για τα σιτηρά στην Ουκρανία, όσο αφορά τη διεύρυνσή της, ευρύτερα στα τρόφιμα, αλλά και στα λιπάσματα. Δυο τομείς που ο Πρόεδρος της Ινδονησίας και ο Πρωθυπουργός της Ινδίας, δυο τρομερά σημαντικές χώρες στις μελλοντικές εξελίξεις, ανέδειξαν ως την επόμενη σφοδρή κρίση, τονίζοντας ότι έχει την προοπτική να είναι μεγαλύτερη από την ενεργειακή.
Ας συνεχίσουν λοιπόν κάποιοι να πετούν χαρταετό.
Ασία…
Τέλος, αυτό που επίσης έγινε ξεκάθαρο από τη Σύνοδο του G-20 στο Μπαλί, είναι ότι το κέντρο βάρους των διεθνών εξελίξεων μετατοπίζεται ξεκάθαρα στο χώρος της Ασίας, αλλά αυτό από μόνη της μια μεγάλη ανάλυση.
Σε κάθε περίπτωση, η Σύνοδος του G-20 αφήνει, για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό, μια αισιόδοξη προοπτική. Το εάν θα ευοδωθεί μένει να το δούμε.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, ειδικός σε θέματα Αμερικανικής Πολιτικής. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και του The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον, μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου και υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ και το Αμερικανικό Πεντάγωνο.
