Το Σάββατο 15 Οκτωβρίου, οι κάτοικοι σε περιοχές της Κρήτης γνώρισαν το άσχημο πρόσωπο της κλιματικής κρίσης. Μία πρωτοφανής βροχόπτωση, σύντομη σε διάρκεια, αλλά τρομακτική σε ένταση, προκάλεσε την απώλεια δύο συνανθρώπων μας, αλλά και σοβαρές υλικές καταστροφές, με επίκεντρο την Αγία Πελαγία και τη Σητεία. Οι εικόνες από την περιοχή παρέπεμπαν σε βιβλική καταστροφή. Και τα πράγματα δεν ήταν καλύτερα από κοντά, καθώς ως κυβερνητικό κλιμάκιο κατεβήκαμε την αμέσως επόμενη ημέρα στις πλημμυροπαθείς περιοχές, για να πραγματοποιήσουμε αυτοψία και να πραγματοποιήσουμε συσκέψεις με τους αρμόδιους φορείς.
*Του Χρήστου Τριαντόπουλου
Η απάντηση της Πολιτείας ήρθε, όμως, άμεσα. Εκτός από την επίσκεψη στο πεδίο και τις διαδοχικές τηλεφωνικές επαφές που πραγματοποιήσαμε, μετέπειτα, με την τοπική αυτοδιοίκηση και τους παραγωγικούς φορείς, την Τρίτη 18 Οκτωβρίου συνεδρίασε η Κυβερνητική Επιτροπή Κρατικής Αρωγής, προκειμένου να αποκρυσταλλωθούν τα μέτρα στήριξης και αποκατάστασης και να κινητοποιηθούν οι αρμόδιοι φορείς για την υλοποίησή τους.
Πρόκειται για το πιο πρόσφατο case study της χρησιμότητας της Κυβερνητικής Επιτροπής Κρατικής Αρωγής στη διαχείριση των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών. Η κλιματική κρίση, τις συνέπειες της οποίας βιώνουμε και στη χώρα μας μέσα από την εκδήλωση ακραίων καιρικών φαινομένων, έχει δημιουργήσει νέα δεδομένα, νέες ανάγκες στο πεδίο της διαχείρισης φυσικών καταστροφών. Η εκδήλωση μίας φυσικής καταστροφής διαμορφώνει επείγουσες συνθήκες για τις τοπικές κοινωνίες που πλήττονται, καθώς προκαλεί καταστροφές και ζημιές σε κατοικίες, επιχειρήσεις, αγροτικές εκμεταλλεύσεις, υποδομές και δίκτυα, αλλά και στο φυσικό περιβάλλον.
Παράλληλα, ανάλογα με τον χαρακτήρα του φαινομένου, αλλά και με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μίας πληγείσας περιοχής, προκύπτουν σε κάθε περίπτωση διαφορετικά πεδία προβλημάτων και άρα, διαφορετικές ανάγκες διαχείρισης. Για παράδειγμα, άλλες ανάγκες έχουν οι περιοχές της Κρήτης που επλήγησαν από τη νεροποντή της 15ης Οκτωβρίου 2022 και άλλες οι περιοχές του νησιού που επλήγησαν από τον μεγάλο σεισμό της 27ης Σεπτεμβρίου 2021 με επίκεντρο το Αρκαλοχώρι.
Ως εκ τούτου, η στήριξη και η αποκατάσταση μίας πληγείσας περιοχής είναι μία πολύπλευρη διαδικασία, καθώς καλείται να ανταποκριθεί εξειδικευμένα σε διαφορετικές κατηγορίες προβλημάτων. Παράλληλα, και ο χρονικός ορίζοντας της πορείας αυτής διαφοροποιείται, καθώς τα μέτρα και οι πολιτικές μπορούν να έχουν από βραχυπρόθεσμο έως μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Ως συνέπεια του πολύπλευρου χαρακτήρα της διαδικασίας στήριξης και αποκατάστασης, το θεσμικό πλαίσιο και οι διαδικασίες που ενεργοποιούνται για τη διαχείριση των επιπτώσεων και την κάλυψη των αναγκών ποικίλλουν, εμπλέκοντας ταυτόχρονα διαφορετικά Υπουργεία και φορείς.
Μπροστά, λοιπόν, στην ανάγκη για τον αποτελεσματικό συντονισμό όλων των αρμόδιων φορέων στη διαχείριση των επιπτώσεων μίας φυσικής καταστροφής, θεσμοθετήθηκε στο πλαίσιο του νόμου 4797/2021 για την κρατική αρωγή, ένα νέο κυβερνητικό συντονιστικό όργανο: η Κυβερνητική Επιτροπή Κρατικής Αρωγής, η οποία είναι επιφορτισμένη με την εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου για την κρατική αρωγή. Μπροστά, μάλιστα, και στις αυξημένες ανάγκες διαχείρισης φυσικών καταστροφών, οι αρμοδιότητές της Επιτροπής διευρύνθηκαν.
Σήμερα, στο πλαίσιο των συνεδριάσεων που πραγματοποιεί με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων Υπουργείων, μία από τις βασικές λειτουργίες της Κυβερνητικής Επιτροπής Κρατικής Αρωγής είναι ο σχεδιασμός και η προώθηση των αναγκαίων μέτρων και εργαλείων στήριξης πληγέντων από φυσικές καταστροφές, σε διάφορα πεδία πολιτικής, μέσω των εισηγήσεών της προς τους αρμόδιους Υπουργούς, λαμβάνοντας υπόψη και τα σχετικά ζητήματα θέτει η τοπική αυτοδιοίκηση. Παράλληλα, η Κυβερνητική Επιτροπή Κρατικής Αρωγής εισηγείται για τη διαμόρφωση των απαραίτητων θεσμικών, διοικητικών και νομοθετικών ρυθμίσεων που θα συμβάλουν στη στήριξη και αποκατάσταση από φυσικές καταστροφές, ενώ πλέον συστήνει ειδικές ομάδες εργασίας με δραστηριότητα στην πρόληψη, στην παρακολούθηση της υλοποίησης, αλλά και στην αξιολόγηση των καταστάσεων μετά από μία φυσική καταστροφή.
Μέσω της προώθησης μέτρων και εργαλείων στήριξης και της εξέτασης των ζητημάτων που προκύπτουν κατά την υλοποίηση της πορείας στήριξης και αποκατάστασης, η Κυβερνητική Επιτροπή Κρατικής Αρωγής έχει, μέχρι σήμερα, δραστηριοποιηθεί ιδιαίτερα στο πεδίο της διαχείρισης των επιπτώσεων από μεγάλες φυσικές καταστροφές, όπως πλημμύρες, πυρκαγιές και σεισμούς, που έχουν πλήξει τον τελευταίο καιρό διάφορες περιοχές της χώρας μας, ενώ φυσικά δραστηριοποιείται και στις περιπτώσεις νέων φυσικών καταστροφών και ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως στην περίπτωση των πρόσφατων πλημμυρών στην Κρήτη.
Συνοψίζοντας, ο ρόλος της Κυβερνητικής Επιτροπής Κρατικής Αρωγής στη διαχείριση των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών έχει αποδειχτεί ιδιαίτερα κρίσιμος, καθώς η Επιτροπή επωμίζεται το έργο του συντονισμού πολλών αρμόδιων υπηρεσιών και φορέων σε περιόδους που η ταχεία και αποτελεσματική κινητοποίηση είναι απαραίτητη προϋπόθεση στις προσπάθειες της Κυβέρνησης να βοηθήσει τις πληγείσες τοπικές κοινωνίες να ξανασταθούν γρήγορα στα πόδια τους.
*Ο κ. Χρήστος Τριαντόπουλος είναι Υφυπουργός στον Πρωθυπουργό, Αρμόδιος για Θέματα Κρατικής Αρωγής και Αποκατάστασης από Φυσικές Καταστροφές
