Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας που πέρασε είχαμε τη φιέστα του Βλαντιμίρ Πούτιν για την παράνομη προσάρτηση των εδαφών που έχει καταλάβει η Ρωσία, μετά την παράνομη εισβολή της στην Ουκρανία. Η ανακοίνωση της παράνομης προσάρτησης των εδαφών της Ουκρανίας, συνοδεύτηκε από επανάληψη απειλών από το στόμα του Πούτιν, που δείχνουν τη διάθεση για χρήση ακόμη και πυρηνικών όπλων στην σύγκρουση με την Ουκρανία, που το καθεστώς της Μόσχας ξεκαθαρίζει πλέον ότι την αντιμετωπίζει, ως σύγκρουση συνολικά με τη Δύση. Η μέχρι στιγμή αντίδραση της Δύσης και ειδικά της Ουάσιγκτον, δυστυχώς, παραπέμπει σε μια χαλαρή αντιμετώπιση ότι δεν είναι δυνατόν ο Πρόεδρος της Ρωσίας, να προχωρήσει σε μια αδύνατον να διανοηθεί κανείς κίνηση. Αυτή η στάση δεν είναι απλά ανόητη είναι εξαιρετικά επικίνδυνη.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Η απειλή του Πούτιν να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα στην Ουκρανία πρέπει να γίνει δεκτή με νηφαλιότητα, αν όχι για κανέναν άλλο λόγο, για το γεγονός, ότι οι ηγέτες κάνουν περιστασιακά αυτό που λένε ότι θα κάνουν.
Υπάρχουν σοβαροί λόγοι πέρα από αυτό. Έχει χάσει υλικό, στρατιώτες, έδαφος και η εικόνα του έχει δεχθεί σοβαρότατο πλήγμα. Είναι στριμωγμένος και η πίεση πάνω του είναι όλο και μεγαλύτερη, αυξάνοντας τις πιθανότητες λάθους και λανθασμένου υπολογισμού.
Είναι μια εξαιρετικά κρίσιμη στιγμή που χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Όσο το δυνατόν μεγαλύτερη. Την Τετάρτη αυτή την εβδομάδα ήρθε η περίφημη (αν και όχι πρώτη) απειλή της πυρηνικής χρήσης. Στην ομιλία του προς το έθνος, ο Πούτιν είπε: «Εάν απειλείται η εδαφική ακεραιότητα της χώρας μας, θα χρησιμοποιήσουμε όλα τα διαθέσιμα μέσα για να προστατεύσουμε τη Ρωσία και τον λαό μας – αυτό δεν είναι μπλόφα».
Προχώρησε στα δημοψηφίσματα μαϊμού στις κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας και ανακοίνωσε την για πάντα προσάρτησή τους στη Ρωσία, καθιστώντας στη δική του λογική και επιχειρηματολογία τις προσπάθειες της Ουκρανίας να απωθήσει τα ρωσικά στρατεύματα και να ανακτήσει τα παράνομα κατεχόμενα εδάφη της, εισβολή στη Ρωσία. Ο Πούτιν μάλιστα μετά την προσάρτηση επανέλαβε την απειλή για υπεράσπιση με κάθε μέσο.
Η Ρωσία πιστεύεται εδώ και καιρό ότι έχει περίπου 10 φορές περισσότερα τακτικά πυρηνικά όπλα από τις ΗΠΑ, με συστήματα παράδοσης που κυμαίνονται από κινητούς εκτοξευτές εδάφους έως πλοία. Αυτά τα όπλα είναι μικρότερα από τα στρατηγικά όπλα, με μικρότερο βεληνεκές και χαμηλότερη απόδοση. Τέτοια όπλα κατασκευάζονται για να πλήξουν συγκεκριμένους στόχους σε συγκεκριμένες περιοχές χωρίς εκτεταμένη καταστροφή. Παρόλα αυτά, τα ραδιενεργά συντρίμμια στην Ουκρανία θα κατευθύνονταν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με τα ρεύματα ανέμου, πιθανώς δυτικά προς την Πολωνία, ακόμα και προς τα ίδια τα ρωσικά στρατεύματα.
Στην Ουάσιγκτον φαίνεται να έχουν πιστέψει ότι ο Πούτιν δεν θα χρησιμοποιήσει ποτέ τακτικά πυρηνικά επειδή θα φοβόταν το τίμημα. Το κρίσιμο ερώτημα είναι πόσο μπορούν να το γνωρίζουν; Προφανώς λειτουργούν και σκέφτονται ότι Ρώσοι αξιωματούχοι στη δομή διοίκησης θα ματαιώσουν μια τέτοια διαταγή, αλλά πόσο πραγματικά μπορούν να είναι σίγουροι για κάτι τέτοιο; Το άλλο επιχείρημα είναι ότι δεν μπορούν να υποκύψουν στον πυρηνικό εκβιασμό γιατί αυτό θα έφερνε μαζί του μια εντελώς νέα τάξη διεθνούς χάους, και αυτό είναι σωστό. Αποτελεί μάλιστα ένα λόγο παραπάνω για την επίδειξη μεγαλύτερης προσοχής.
Στο εσωτερικό της Ρωσίας, η ατμόσφαιρα γύρω από τον Πούτιν γίνεται όλο και πιο εκρηκτική. Εχθροί του καθεστώτος ξαφνικά πέφτουν από παράθυρα. Αντιπολεμικές διαδηλώσεις ξέσπασαν σε 37 ρωσικές πόλεις, σύμφωνα με το Associated Press. «Στείλτε τον Πούτιν στα χαρακώματα», φώναζαν στη Μόσχα. Υπάρχουν πληροφορίες, ότι ο ίδιος ο Πούτιν παρακάμπτει τους στρατηγούς του και στέλνει άμεσες εντολές στο πεδίο.
Όλα αυτά μαρτυρούν μια αυξανόμενη ένταση γύρω του. Μπορεί στη Δύση και σωστά να τον αποκαλούν ψεύτη και δολοφόνο, αλλά όλα δείχνουν ότι η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη και πολύ πιο επικίνδυνη. H κρίση με τη Ρωσία και το καθεστώς Πούτιν δεν είναι η κρίση με το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν και τη Συρία του Άσαντ.
Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι για τον Πούτιν η Ουκρανία είναι η τελευταία μεγάλη παρτίδα σε ένα σκληρό πόκερ. Είναι η παρτίδα της ζωής του και θα τα παίξει όλα για όλα. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι θα το πάει μέχρι τέλους, γιατί πλέον δεν τον νοιάζει πια και δεν μπορεί να χάσει.
Όλα αυτά εκτός από άλλα μη συμβατικά μέσα αντιμετώπισης προβλημάτων που έχει στη διάθεσή του, από επιθέσεις στον κυβερνοχώρο και σε υποδομές έως μάχες κοντά σε πυρηνικούς αντιδραστήρες, όπως έχει ήδη συμβεί. Υπάρχει η οικονομική και πολιτική αναταραχή που θα ακολουθήσει τη διακοπή της παροχής φυσικού αερίου στη Δυτική Ευρώπη.
Δυστυχώς, η κατάσταση, για τους έχοντες ιστορική γνώση, θυμίζει τις ηγεσίες τον Αύγουστο του 1914, που ήταν σίγουροι τον Ιούλιο ότι δεν θα γινόταν πόλεμος, γιατί όλοι είχαν πάρα πολλά να χάσουν.
Αν και δυστυχώς δεν διαφαίνεται κάτι τέτοιο, ας ελπίσουμε ότι οι πολιτικές ηγεσίες στη Δύση, έχουν στο μυαλό τους, στα σχέδια τους, κάποια διαδικασία αποτροπής της απόλυτης καταστροφής. Κάτι για παράδειγμα στα πρότυπα της παρότρυνσης του Γάλλου Προέδρου, Εμανουέλ Μακρόν για ειρήνη κατόπιν διαπραγματεύσεων.
Αυτό που δεν πρέπει να επικρατήσει και να επιτραπεί είναι η παραδοχή ότι να εξαντλήσουμε κάθε πιθανότητα ειρηνικής λύσης είναι κάτι απογοητευτικό και θα είναι ένα ξεπούλημα της Ουκρανίας που έχει, από μακριά, συγκινήσει τόσο τον κόσμο.
Αυτή η τάση που επικρατεί, οι άνθρωποι να φοβούνται να φανούν φοβισμένοι, είναι οιωνός κακών εξελίξεων. Όταν ένας απελπισμένος, απομονωμένος και σοβαρά πληγωμένος, αυταρχικός ηγέτης, λέει ξεκάθαρα ότι είναι έτοιμος να κάνει κάτι τρομερό, δεν είναι λάθος να εξεταστούν όλα τα ενδεχόμενα και οι πιθανές λύσεις για να επιβραδυνθεί ή να αποτραπεί η καταστροφή.
Ζούμε σε έναν τραγικό κόσμο που είναι κατά βάθος ανήσυχος και λυπημένος και όμως επιμένει σε ζει σε ένα παράλληλο σύμπαν ευθυμίας ή τουλάχιστον απόσπασης της προσοχής. Ένα κόσμο που αρνείται πεισματικά και ανεύθυνα να κοιτάξει κατάματα την επερχόμενη τραγωδία.
Μπορεί να ακούγομαι απαισιόδοξος και κάποιοι να νομίζουν ότι κινδυνολογώ, κάποιοι πραγματικά ανόητοι να πουν ότι παίζω το παιχνίδι του Πούτιν. Τίποτα από όλα αυτά, απλά ως πιστός μαθητής της ιστορίας και σκεπτόμενος ρεαλιστικά αντιλαμβάνομαι και πιστεύω ότι βρισκόμαστε σε ένα εξαιρετικά επικίνδυνο σημείο καμπής και πρέπει άμεσα να σοβαρευτούμε. Πρέπει να ξεκολλήσουμε από το τέλμα που οδηγεί στην καταστροφή.
Το λύκο όταν είναι πληγωμένος δεν το αντιμετωπίζεις χαλαρά, αρνούμενος να δεις κατάματα την απειλή, διότι τότε σε κατασπαράζει.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Αναλυτής Διεθνών Σχέσεων, Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, Μέλος του The International Institute for Strategic Studies, και επί σειρά ετών Ανταποκριτής στην Washington DC, διαπιστευμένος στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο
