Με μια μεγάλη συναυλία- φόρο τιμής στον σπουδαίο Έλληνα συνθέτη, Μάνο Χατζιδάκι, θα γιορτάσει τα ογδόντα χρόνια από την ίδρυσή της, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (ΚΟΑ), σε μουσική διεύθυνση Λουκά Καρυτινού. Αύριο Δεύτερα, στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού (στις 21.00), το παλαιότερο ελληνικό συμφωνικό σύνολο θα παρουσιάσει «Το χαμόγελο της Τζοκόντας» και τους «Όρνιθες», δυο εμβληματικά έργα του αείμνηστου Μάνου Χατζιδάκι, ο οποίος σφράγισε ανεξίτηλα τη μεταπολεμική μουσική ζωή της χώρας, ενώ διετέλεσε και διευθυντής της ΚΟΑ κατά την περίοδο 1976-1982.
«Τα δέκα αυτά τραγούδια γράφτηκαν μ’ έναν συγκερασμό απελπισίας και αναμνήσεων» σημείωνε ο Μάνος Χατζιδάκις. «Το θέμα είναι η γυναίκα έρημη μες στην μεγάλη πόλη. Το κάθε τραγούδι είναι και ένας μονόλογός της και όλα μαζί συνθέτουν την ιστορία της. Μια ιστορία σύγχρονη και παλιά μαζί»,
Οι «Ορνιθες» συντέθηκαν αρχικά για την παράσταση-σταθμό του Θεάτρου Τέχνης και μέσα στα επόμενα έξι χρόνια παραδόθηκαν στο κοινό ως καντάτα. Η συγκυρία της ένωσης των στίχων του Βασίλη Ρώτα με τις μελωδίες του Μάνου Χατζιδάκι, δημιούργησε μία μουσική ιστορία, ένα σύμβολο για κάθε Έλληνα.
Η αναταραχή που προκάλεσαν οι «Ορνιθες» στην πρώτη παρουσίαση, 29 Αυγούστου 1959, δεν προκλήθηκε από καμιά παράσταση στην Ελλάδα. Ηταν η πρώτη εμφάνιση του Θεάτρου Τέχνης στο Ηρώδειο με ένα σχήμα βασικών συντελεστών (Κουν, Τσαρούχης, Χατζιδάκις, Ραλλού Μάνου, Βασίλης Ρώτας στη μετάφραση) που θα το ζήλευαν πολλοί στις μέρες μας. Μέχρι τότε, τα πρωτεία στο ρωμαϊκό ωδείο είχε το Εθνικό Θέατρο. Ο Κουν με τους συνεργάτες του πίστεψαν πολύ στους αριστοφανικούς «Ορνιθες» και όταν τελικά τους ανέβασαν αναστάτωσαν τη ζωή της Αθήνας. Η εμφάνιση του ιερέα με καλυμμαύχι σε μια σκηνή θυσίας ήταν η σκηνή που πυροδότησε την αγανάκτηση μερίδας του κοινού, αλλά και ο χορός των πουλιών: «Απαντούσε εις την ευχήν του ιερέως υπέρ… «πάντων και πασών», παρηχών το υπό του εκκλησιαστικού χορού λεγόμενον έπειτα από κάθε ευχήν αμήν».
Αυτά τα «ασεβή» έφταναν, όπως αποδείχτηκε, για να φέρουν τα πάνω κάτω. Αποδοκιμασίες, «Αίσχος, στραματήστε, ντροπή…», από μια πλευρά του κοινού και από την άλλη η παρότρυνση κάποιων άλλων: «Συνεχίστε!».
Ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών από νωρίς το πρωί της Κυριακής μετέδιδε την είδηση που συνέβαλε στο να γίνει εκείνη η παράσταση μύθος: «Ανακοινούται από το υπουργείον Προεδρίας της Κυβερνήσεως ότι κατ’ εντολήν του κ. Κωνσταντίνου Τσάτσου ματαιούται η δευτέρα παράστασις των «Ορνίθων» του Αριστοφάνους, η οποία επρόκειτο να δοθεί σήμερον Κυριακή και ώραν 20.30… Το χθες εμφανισθέν έργον ατελέστατα προπαρασκευασμένον απετέλεσε παραμόρφωσιν του πνεύματος του κλασικού κειμένου, ωρισμέναι δε σκηναί αυτού παρουσιάσθησαν κατά τρόπον προσβάλλοντα το θρησκευτικόν αίσθημα του λαού…».
Ηταν μια αναμέτρηση ανάμεσα στον ακαδημαϊσμό και τον μοντερνισμό, η οποία μάλιστα πήρε πολιτικές διαστάσεις. Ακόμη όμως και για εκείνη την εποχή, η λογοκρισία και ο θόρυβος λειτούργησαν ως η καλύτερη διαφήμιση για το μέλλον της. Η γελοιογραφία του Φωκίωνα Δημητριάδη που σατίριζε τον Κ. Τσάτσο (τον εμφάνιζε μονίμως με μια κότα δίπλα του) ήταν η πιο πετυχημένη της εποχής, ενώ με κάποιες διορθωτικές κινήσεις η παράσταση στην τελική της μορφή το 1962 βραβεύτηκε στο παρισινό Φεστιβάλ των Εθνών. Οι εφημερίδες του εξωτερικού -αντίθετα από τι δικές μας- έγραφαν ύμνους.
Το αφιέρωμα στον Μάνο Χατζιδάκι παρουσιάζεται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου.
Σολίστ: Χριστίνα Πουλίτση, υψίφωνος, Τάσης Χριστογιαννόπουλος, βαρύτονος
Μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός
Συμμετοχές: Χορωδία της ΕΡΤ
Διεύθυνση-διδασκαλία: Μιχάλης Παπαπέτρου
Χορωδία των Μουσικών Συνόλων του Δήμου Αθηναίων
Παιδική Χορωδία Rosarte
Αγγελική Κώττη
