Εδώ και αρκετούς μήνες ακούμε σε καθημερινή βάση, διεθνώς, αλλά και στην Ελλάδα, για το πρόβλημα της αύξησης του πληθωρισμού. Η πλειοψηφία των πολιτών αν και ακούει για την κρίση πληθωρισμού, δεν είναι βέβαιο, ότι καταλαβαίνει περί τίνος πρόκειται, παρά το γεγονός ότι κάθε πολίτης νιώθει στο πετσί του καθημερινά, τις δυσμενείς επιπτώσεις της. Την ίδια στιγμή οι κυβερνήσεις και τα πολιτικά συστήματα δείχνουν να είναι αποκομμένα από την καθημερινότητα του πολίτη, πιστεύοντας ότι με τσιρότα θα επουλώσουν μια πληγή, η οποία κάθε ημέρα που περνά κακοφορμίζει όλο και περισσότερο.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Ο πληθωρισμός είναι ένα από τα πιο ενοχλητικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι οικονομολόγοι και οι υπεύθυνοι χάραξης κυβερνητικής πολιτικής. Οι αιτίες είναι πολλαπλές και τα εργαλεία που συνήθως χρησιμοποιούνται για να αμβλύνουν τις πιέσεις στις τιμές μπορούν, σε ορισμένες περιπτώσεις, να οδηγήσουν την οικονομία σε ύφεση.
Τι είναι όμως ο πληθωρισμός; Ο πληθωρισμός αντικατοπτρίζει την ευρεία άνοδο των τιμών ή την πτώση της αξίας του χρήματος. Γενικά προκύπτει από την υπερβολική ζήτηση σε πολύ λίγα αγαθά ή περιορισμένες υπηρεσίες, οδηγώντας σε αυξήσεις των τιμών. Οι φουσκωμένες τιμές δεν βλάπτουν απαραίτητα την οικονομία στο σύνολό της και μόνο εκείνοι οι καταναλωτές που κάνουν αγορές βιώνουν την αύξηση.
Οι υψηλότερες τιμές σε έναν τομέα δεν οδηγούν απαραίτητα σε γενικό πληθωρισμό, σε ολόκληρη την οικονομία. Ωστόσο, οι αυξήσεις των τιμών σε διάφορες κατηγορίες αποδυναμώνουν τη αγοραστική δύναμη των καταναλωτών.
Η κρίση πληθωρισμού που βιώνουμε σήμερα, έχει διάφορες αιτίες, πολλές από τις οποίες σχετίζονται με την πανδημία. Οι καταναλωτές, βασιζόμενοι σε κυβερνητικά προγράμματα τόνωσης και μειωμένες δαπάνες υπηρεσιών ως αποτέλεσμα των περιορισμών στις επιχειρήσεις, οδηγούνται σε αγαθά που είναι σε έλλειψη προσφοράς.
Την ίδια στιγμή λιγότεροι εργαζόμενοι βρίσκονται στην αγορά εργασίας, ενθαρρύνοντας όσους εργάζονται να απαιτήσουν αυξήσεις. Επίσης τα χαμηλά επιτόκια έχουν κάνει τον δανεισμό φθηνότερο, καθιστώντας τις μεγάλες αγορές πιο ελκυστικές. Αυτοί οι παράγοντες και πολλοί άλλοι αυξάνουν το κόστος.
Οι τιμές της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της βενζίνης, έχουν αυξηθεί δραματικά, καθώς η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου υστερεί σε σχέση με την καταναλωτική ζήτηση που προέρχεται από την πανδημία.
Η αυξημένη ζήτηση έχει επίσης οδηγήσει, σε σοβαρά προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα. Διεθνώς υπάρχει πρόβλημα με ελλείψεις σε οδηγούς φορτηγών, σε θυρίδες στα λιμάνια, και σε χώρους αποθήκευσης. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να υπάρχουν δαπανηρές καθυστερήσεις και αύξηση των τιμών αποστολής των αγαθών.
Το πρόσθετο κόστος, σε κάθε βήμα από την παραγωγή έως την πώληση, οδηγεί σε αυξήσεις των τιμών για τους καταναλωτές, με ορισμένες εταιρείες να εκμεταλλεύονται την κατάσταση και να αυξάνουν τις τιμές.
Με το ξεκίνημα του νέου χρόνου, παρατηρείται μια ραγδαία αύξηση των τιμών στις καθημερινές αγορές. Οι τιμές στα τρόφιμα και στις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας με το καλημέρα της νέας χρονιάς. Το ίδιο συμβαίνει και στο χώρο της υγείας, περίθαλψη, φάρμακα, αλλά και το χώρο της στέγασης. Στο χώρο των αυτοκινήτων, οι τιμές έχουν υποστεί ραγδαία αύξηση λόγω έλλειψης στα τσιπ των υπολογιστών.
Καθημερινά η κρίση του πληθωρισμού διευρύνεται και επηρεάζει αγαθά και υπηρεσίες που μέχρι τώρα είχαν, σχετικά, σωθεί από την αύξηση των τιμών.
Είναι πιθανό η ραγδαία αύξηση των τιμών να επηρεάσει αρνητικά την εμπιστοσύνη των καταναλωτών, χωρίς αυτό να σημαίνει σίγουρα και μείωση των καταναλωτικών δαπανών.
Καθώς οδεύουμε προς το κύκνειο άσμα της πανδημίας, η καθημερινότητα του πολίτη, ο οικογενειακός προϋπολογισμός, το καλάθι της νοικοκυράς, έχουν δυσκολέψει δραματικά.
Ακούμε για υψηλά ποσοστά ανάπτυξης και όμορφα λόγια, και πραγματικά διερωτάται κανείς εάν το πολιτικό προσωπικό έχει επαφή με την πραγματικότητα. Εάν έχουν μπει στον κόπο να μπουν σε ένα σούπερ μάρκετ το τελευταίο διάστημα.
Η άνοδος των τιμών στα τρόφιμα από το Δεκέμβριο μέχρι σήμερα είναι δραματική. Ψωμί, δημητριακά, κρέατα, πουλερικά, έχουν κτυπήσει ταβάνι σε σχέση με μόλις λίγους μήνες πριν.
Το σύνολο των νοικοκυριών, αντιμετωπίζει φοβερή δυσκολία να πληρώσει τους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου. Η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας, αυξήθηκε δραματικά και κάποιοι πετούν στα σύννεφα και μιλούν για απολιγνητοποίηση, τη στιγμή που η Γερμανία καίει πλέον φουλ λιγνίτη, και η Γαλλία, στρέφεται στην πυρηνική ενέργεια.
Το πολιτικό προσωπικό και η ηγεσία έχουν άραγε πάει πρόσφατα σε ένα βενζινάδικο να προμηθευτούν βενζίνη ή πετρέλαιο κίνησης. Διότι εάν έχουν πάει, με τη βενζίνη να ακουμπάει τα 2 ευρώ το λίτρο η απλή, και συνεχίζουν να μιλάνε για οικονομικά θαύματα, τότε πραγματικά πρέπει να ανησυχούμε για το μέλλον.
Για να μην μιλήσει κανείς για τα ενοίκια. Εδώ πλέον επικρατεί σκέτη παράνοια, με ιδιοκτήτες να ζητούν αστρονομικά ποσά για ακίνητα που μόνο σπίτια δεν μπορείς να τα χαρακτηρίσεις.
Στην υγειονομική περίθαλψη, λόγω της πανδημίας, ο πληθωρισμός δεν είχε δημιουργήσει μεγάλο πρόβλημα. Τώρα όμως και σε αυτό τον τομέα οι τιμές έχουν αρχίσει να παίρνουν τον ανήφορο.
Καινούργια και μεταχειρισμένα αυτοκίνητα, σημειώνουν μερικές από τις πιο απότομες αυξήσεις τιμών από την αρχή της πανδημίας, καθώς οι κατασκευαστές αντιμετώπισαν μια αύξηση της ζήτησης και έλλειψη κρίσιμων εξαρτημάτων, όπως τα τσιπ υπολογιστών. Την ίδια στιγμή, όπως συμβαίνει στο χώρο της ενέργειας και εδώ, κάποιοι ζουν σε παράλληλο κόσμο, προωθώντας πανάκριβα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, τα οποία είναι εξαιρετικά αμφίβολο, εάν το δίκτυο της χώρας μπορεί να αντέξει στην περίπτωση που αυξηθεί ο αριθμός τους.
Όπως έχω αναφέρει και σε προηγούμενο άρθρο μου, διανύουμε μια εξαιρετικά κρίσιμη εποχή με σοβαρά προβλήματα σε όλα τα επίπεδα. Μια εποχή που απαιτεί σοβαρούς ανθρώπους και σοβαρά μελετημένες πολιτικές. Δεν έχουμε ανάγκη από ευχολόγια και επικοινωνιακή αισιοδοξία. Δεν έχουμε ανάγκη ούτε από κραυγές και αναθεματισμούς. Έχουμε ανάγκη από σοβαρή, συντηρητική, και εθνικά συμφέρουσα πολιτική.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Αναλυτής Διεθνών Σχέσεων, Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, Μέλος του The International Institute for Strategic Studies, και επί σειρά ετών Ανταποκριτής στην Washington DC, διαπιστευμένος στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο
