Η ομιλία της αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας, Sviatlana Tsikhanouskaya, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έφερε στο επίκεντρο της ημερήσιας διάταξης της Ολομέλειας του Νοεμβρίου, την τεταμένη κατάσταση στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) με τη Λευκορωσία.
*Γράφει η Άννα Μισέλ Ασημακοπούλου
Αναφέρθηκε στην κατάσταση στα σύνορα της χώρας της, λέγοντας ότι το καθεστώς Λουκασένκο προκαλεί μεγάλη ανθρωπιστική κρίση, διαταράσσοντας τη σταθερότητα και διακινδυνεύοντας την ασφάλεια στην περιοχή. Η κρίση όμως είναι βαθύτερη και αφορά κυρίως στην Ευρώπη. Όπως χαρακτηριστικά τόνισε, στην Ολομέλεια του Νοεμβρίου, ο Επίτροπος για τον Ευρωπαϊκό Τρόπο Ζωής και Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς, δεν πρόκειται για «μεταναστευτική κρίση, αλλά για σημαντική απειλή για την ασφάλειά μας».
Το καθεστώς Λουκασένκο, αντιδρώντας στις κυρώσεις που επέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διοχετεύει μετανάστες προερχόμενους από τη Μέση Ανατολή στα σύνορα της Λευκορωσίας με την ΕΕ και συγκεκριμένα με την Πολωνία. Πρόκειται, απλά, για εργαλειοποίηση των μεταναστευτικών ροών, που χρησιμοποιούνται ως μοχλός πίεσης προς την Ευρώπη, αλλά και ως επίδειξη δύναμης, προκειμένου το καθεστώς να εδραιώσει την παρουσία του και να εξασφαλίσει οικονομικά και πολιτικά οφέλη. Η τακτική αυτή, όμως, δεν αποτελεί έκπληξη, αφού την ίδια πολιτική είχε ακολουθήσει και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε αρκετές περιπτώσεις και κυρίως στον Έβρο.
Στην κρίση στα σύνορα με τη Λευκορωσία, η ΕΕ απαντά με ενότητα και συνοχή, δημιουργώντας μια ομάδα δράσης, την «Ομάδα Ευρώπη». Πρόκειται για τη συνισταμένη των διπλωματικών δυνάμεων των κρατών-μελών της ΕΕ, αλλά και δράσεων προσωπικοτήτων με ιδιαίτερη εμπειρία σε θέματα μετανάστευσης, όπως ο Επίτροπος για τον Ευρωπαϊκό Τρόπο Ζωής, Μαργαρίτης Σχοινάς, και ο Ύπατος Εκπρόσωπος για θέματα Εξωτερικής Ασφάλειας και Άμυνας, Ζοζέπ Μπορέλ.
Μάλιστα, σε λιγότερο από μία εβδομάδα, ο κ. Σχοινάς επισκέφθηκε κάποιες από τις χώρες προέλευσης των μεταναστών που διοχετεύονται στα σύνορα της Πολωνίας, όπως το Ιράκ, τον Λίβανο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Τουρκία. Οι διαβουλεύσεις του κ. Σχοινά, σε αυτές τις επισκέψεις, ενθάρρυναν ορισμένα κράτη να αναστείλουν τις πτήσεις τους προς τη Λευκορωσία, καθώς και να αυξήσουν τους ελέγχους επιβατών στα αεροδρόμια. Ήδη στο Ιράκ επέστρεψαν 1.000 άτομα, ενώ η ΕΕ θα διαθέσει ποσό 3εκ ευρώ για τις επιστροφές μεταναστών στις χώρες τους. Παράλληλα, έχουν ξεκινήσει και τεχνικές συζητήσεις με τα όργανα του ΟΗΕ. Οι δράσεις της ΕΕ επεκτείνονται όμως και σε επίπεδο παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας, αφού έχει ήδη διαθέσει 700χιλ ευρώ, καθώς και υλική βοήθεια για τους μετανάστες στα σύνορα και στο εσωτερικό της Λευκορωσίας, σε οργανισμούς εταίρους της ΕΕ, όπως είναι η FRONTEX, αλλά και σε ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.
Παράλληλα, απέναντι στην προσπάθεια εργαλειοποίησης των μεταναστευτικών ροών, από το καθεστώς Λουκασένκο, η Ένωση απαντά με κυρώσεις. Στις 15 Νοεμβρίου 2021, το Συμβούλιο τροποποίησε το σύστημα των κυρώσεων της ΕΕ, προκειμένου να μπορούν να τιμωρούνται πρόσωπα ή οντότητες που ευθύνονται για την εργαλειοποίηση των μεταναστών, όπως διακινητές και μεσάζοντες. Επιπλέον, προβλέπεται η απαγόρευση των πτήσεων στον εναέριο χώρο της ΕΕ και η πρόσβαση σε αερολιμένες της, από αερομεταφορείς της Λευκορωσίας.
Ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα είναι αυτό της παραπληροφόρησης, αφού μεσάζοντες και δίκτυα διακίνησης οδηγούν μετανάστες σε πτήσεις προς τη Λευκορωσία, με την ψευδή υπόσχεση της εισόδου τους από εκεί σε χώρες της Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης έχει λάβει συγκεκριμένα μέτρα κατά της παραπληροφόρησης, μέσω στοχευμένων επικοινωνιακών και ενημερωτικών δράσεων από τις αντιπροσωπείες της.
Η ΕΕ οφείλει και πρέπει να προστατεύει υπεύθυνα τα εξωτερικά της σύνορα είτε είναι αυτά της Ελλάδας είτε είναι αυτά της Πολωνίας. Μία Ενιαία Ευρωπαϊκή Πολιτική για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, μπορεί μακροπρόθεσμα να προσφέρει μία βιώσιμη και δίκαιη λύση, που δεν θα προκαλούσε ανισότητες μεταξύ των κρατών-μελών. Ο σεβασμός στις ευρωπαϊκές μας αξίες, στα ανθρώπινα δικαιώματα και την αλληλεγγύη που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της ΕΕ, μπορούν να δώσουν λύση και στο μεταναστευτικό ζήτημα, μέσω της συνεργασίας των κρατών-μελών.
Ήρθε η στιγμή, οι αυταρχικοί ηγέτες στη γειτονιά της Ευρώπης να αντιληφθούν την ισχύ των διεθνών συμβάσεων και του διεθνούς δικαίου, με την Ευρώπη να στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα αποφασιστικότητας, αλληλεγγύης, ασφάλειας και προστασίας των συνόρων της.
*Η Άννα Μισέλ Ασημακοπούλου είναι οικονομολόγος, νομικός και Ελληνίδα βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Είναι Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου (INTA), μέλος της Ειδικής Επιτροπής Τεχνητής Νοημοσύνης στην Ψηφιακή Εποχή (AIDA), μέλος της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών (IMCO), μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων (AFET), μέλος της Επιτροπής Ανάπτυξης (DEVE) και συμμετέχει στην Επιτροπή́ για το Μέλλον της Επιστήμης και της Τεχνολογίας (STOA).
