Αποτελεί πλέον προσφιλές σπορ των μέσων μαζικής ενημέρωσης διεθνώς, αλλά και εδώ στην Ελλάδα, να σχολιάζουν με ειρωνεία που αγγίζει τα όρια της απέχθειας, κάθε κίνηση, κάθε φράση, κάθε ενέργεια του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τράμπ.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Το ίδιο συμβαίνει με την αντιπολίτευση των Δημοκρατικών στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και ένα μέρος Ρεπουμπλικάνων του κατεστημένου, το οποίο έχει αποκτήσει το παρατσούκλι “Never Trump». Την εβδομάδα που πέρασε, αυτό το καθημερινό σπορ, άγγιξε στο εσωτερικό των ΗΠΑ, κυρίως στην Ουάσιγκτον, τη Νέα Υόρκη, και τη Βοστώνη, τα όρια του παροξυσμού, με αφορμή την συνάντηση και την κοινή συνέντευξη τύπου του Προέδρου Τράμπ, με τον Πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν. Μάλιστα, ακούστηκε και η φράση “εσχάτη προδοσία”, γεγονός που δείχνει πόσο έχει χαθεί το μέτρο.
Με δεδομένο ότι έχω ασχοληθεί επανειλημμένως με το σχολιασμό και την ανάλυση της πολιτικής και της στρατηγικής του Αμερικανού Προέδρου, στο παρών κείμενο, καθαρά ως διεθνολόγος θα προσπαθήσω να ασχοληθώ με την πλευρά που σηκώνει τη σκόνη και το λάβαρο της εσχάτης προδοσίας, το κατεστημένο εξωτερικής πολιτικής της Ουάσιγκτον, με λίγο άρωμα Νέας Υόρκης και Βοστώνης, και ειδικά αυτό που ανήκει στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα (η ενασχόληση με τους Δημοκρατικούς δεν έχει νόημα πρόκειται για αστεία περίπτωση), και είναι γνωστό ως Neoconservatives και “Never Trump”. Γιατί λοιπόν αυτό το συγκεκριμένο γκρουπ μιλάει έτσι και τελικά τι στο καλό προτείνει;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Πρόεδρος Τράμπ στην ευρωπαϊκή του εξόρμηση και τη συνάντηση κορυφής με τον Πούτιν στο Ελσίνκι, ήταν ο γνωστός εαυτός του, ανεβάζοντας την πίεση και χαλώντας τη νιρβάνα, της μη μου τους κύκλους τάραττε, ευρωπαϊκής ηγεσίας. Πίσω στις ΗΠΑ, στα σαλόνια της Ουάσιγκτον, της Νέας Υόρκης και της Βοστώνης, πήραν φωτιά τα τόπια, για την απάντηση σχετικά με τις υπηρεσίες πληροφοριών της Αμερικής και την παρέμβαση της Ρωσίας. Αυτό οδήγησε σε μια και όχι τόσο εγκάρδια διευκρίνηση από τον Αμερικανό Πρόεδρο, την οποία διάβασε από χαρτί, και της οποίας συγγραφέας ήταν ο Προσωπάρχης του Λευκού Οίκου, Στρατηγός, Τζόν Κέλι, ο οποίος με το που γύρισε από την Ευρώπη ο Πρόεδρος, του τα είπε με τον τρόπο που μόνο ένας Στρατηγός των Πεζοναυτών μπορεί να τα πει.
Εδώ να κάνω μια παρένθεση και να σημειώσω ότι ο Στρατηγός Κέλι, είναι σαφές ότι όταν αποφάσισε να δεχθεί τη θέση του Προσωπάρχη του Λευκού Οίκου, φεύγοντας από Υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας, το έκανε πιστεύοντας ότι πρέπει να σώσει το σύστημα από έναν Πρόεδρο, ο οποίος είναι αποφασισμένος να το διαλύσει και να το ξυπνήσει βίαια από τη νιρβάνα και το βόλεμά του. Σαν αποτέλεσμα, στο διάστημα που έχει την ευθύνη των υπηρεσιών του Λευκού Οίκου, έχει απομονώσει τον Πρόεδρο, και στην ουσία τον έχει αποκόψει από τους ανθρώπους που, σωστά, εμπιστεύεται και έχει δημιουργήσει μια κατάσταση στην οποία ο Ντόναλντ Τράμπ, δεν λειτουργεί με τον τρόπο που το έχει καταστήσει επιτυχημένο δισεκατομμυριούχο επιχειρηματία, και τον οδήγησε στο να κερδίσει το Λευκό Οίκο.
Ίσως είναι λοιπόν καιρός, ο Στρατηγός Κέλι, να αποχωρήσει και ο Πρόεδρος Τράμπ, να συνεχίζει την Προεδρία του, χωρίς Προσωπάρχη στο Λευκό Οίκο. Άλλωστε δεν θα είναι πρώτη φορά που συμβαίνει έχει γίνει με τον Πρόεδρο Κέννεντι και τον Πρόεδρο Κάρτερ. Επίσης θα είναι καλό για τον Πρόεδρο να ξαναποκτήσει την άμεση επαφή με ανθρώπους που εμπιστεύεται και τη βάση του στην αμερικανική κοινωνία που τον στηρίζει φανατικά. Εάν αυτό γίνει, θα αποφύγει γεγονότα όπως αυτά της εβδομάδας στην Ευρώπη και τηε συνέντευξης με τον Πούτιν.
Αλλά καιρός να επανέλθω στο βασικό θέμα που πραγματεύεται το άρθρο μου, το τι πραγματικά συμβαίνει με το κατεστημένο εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας στην Αμερική και όχι μόνο.
Ακόμη και φανατικοί υποστηρικτές του Προέδρου όπως ο πρώην Πρόεδρος της Βουλής, Νιούτ Γκίνγκριτς, και το αγαπημένο σόου του Προέδρου, “Fox and Friends”, στο τηλεοπτικό δίκτυο Fox News, ήταν επικριτικοί για την κοινή συνέντευξη τύπου με τον Πούτιν. Οι Δημοκρατικοί αρπάζοντας την ευκαιρία έφτασαν στο άλλο άκρο, υιοθετώντας την ατάκα του πρώην Διευθυντή της CIA, Τζόν Μπρέναν, “Προδοσία”. Πολύ βαριά επικίνδυνη και σε κάθε περίπτωση όχι χρήσιμη φράση, όταν αναφέρεσαι στο Πρόεδρο των ΗΠΑ, επικεφαλής της κυβέρνησης της χώρας σου. Εξόχως ανησυχητική εξέλιξη.
Το γκρουπ των ανθρώπων που υιοθετεί τον όρο “Προδοσία”, είναι ανησυχητικά ετερόκλητο. Περιλαμβάνει αυτούς που επιδιώκουν την παραπομπή Τράμπ, πριν καν αναλάβει τα καθήκοντα του Προέδρου. Πρόκειται για ανθρώπους που δεν ασχολούνται να αναλύσουν αλλά κινούνται από καθαρό μίσος. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν αξίζουν ιδιαίτερης ενασχόλησης. Υπάρχουν και αυτοί που κάνουν μια πιο λογική κριτική και η παρουσία τους εκτείνεται και στα δυο πολιτικά κόμματα των ΗΠΑ. Σε αυτούς περιλαμβάνονται και οι “Never Trump”, μια ομάδα που διευρύνεται και γίνεται όλο και πιο θορυβώδης.
Η ύπαρξη των παραπάνω ομάδων καθιστά δύσκολη την εφαρμογή εσωτερικής πολιτικής για τον Αμερικανό Πρόεδρο. Αυτό τον σπρώχνει σε ένα τομέα που η κοινή γνώμη και το Κογκρέσο, έχει σχεδόν μηδενική επιρροή, την εξωτερική πολιτική.
Υπάρχει όμως και μια άλλη ομάδα ανθρώπων που υιοθετεί αυτή την ορολογία. Αυτοί που αφιέρωσαν τη ζωή και την καριέρα τους στο να υπηρετούν και να υπερασπίζουν τις ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και μετά, για τους οποίους η Ρωσία είναι ο νούμερο ένα δημόσιος κίνδυνος. Πολλούς από αυτούς τους γνωρίζω προσωπικά εδώ και χρόνια, λόγω της πολυετούς παραμονής μου και εργασίας μου στην Ουάσιγκτον. Η ιδέα και μόνο ότι οποιοσδήποτε Αμερικανός και ειδικά ο Πρόεδρος, θα επιδιώξει μια φιλική σχέση και μια σχέση συνεργασίας με τον ηγέτη και τη χώρα που έχει αποδειχθεί εχθρική στα αμερικανικά συμφέροντα, για αυτούς είναι σαν να έχει γυρίσει ο πλανήτης ανάποδα.
Εκεί ακριβώς εντοπίζεται και το μεγάλο τους πρόβλημα. Βρισκόμαστε ήδη σε έναν πλανήτη που έχει γυρίσει ανάποδα. Η αντίδρασή τους δεν είναι τόσο αντίδραση στον Τράμπ, αλλά σε αυτό ακριβώς το γεγονός. Το υφιστάμενο διεθνές σύστημα έχει τελειώσει και επρόκειτο να καταρρεύσει, ακόμη και εάν ο Τράμπ είχε εκλεγεί Πρόεδρος. Σίγουρα το στυλ ήταν διαφορετικό στο παρελθόν και θα ήταν διαφορετικό με ένα άλλο πρόσωπο στη θέση του Τράμπ, αλλά η ουσία είναι ότι η Αμερική έχει χάσει το ενδιαφέρον της να είναι ο μάνατζερ του διεθνούς συστήματος και ακόμη πιο πολύ να πληρώνει σε χρήμα και αίμα για αυτό. Όπως, δυστυχώς, είναι επίσης γεγονός, ότι το διεθνές σύστημα χωρίς την εμπλοκή των ΗΠΑ, είναι καταδικασμένο να καταρρεύσει.
Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι η συνήθως ήρεμη, και λογική, κοινότητα εθνικής ασφάλειας στις ΗΠΑ (στρατιωτικοί, διπλωμάτες, και υπηρεσίες πληροφοριών), αυτοί που υποτίθεται προστατεύουν τα αμερικανικά συμφέροντα και έχουν τα προσόντα και την ειδικότητα σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, κινούνται και αναλύουν βασιζόμενοι σε ένα εγχειρίδιο, το οποίο είχε δημιουργηθεί και είχε νόημα τέσσερεις Προεδρίες των ΗΠΑ, πριν το Τράμπ. Αυτό που είναι διαφορετικό με τον Πρόεδρο Τράμπ, είναι ότι δεν το σερβίρει με τον σαλονάτο τρόπο της Ουάσιγκτον, της Νέας Υόρκης και της Βοστώνης. Αντίθετα κινείται με το ένστικτο, και αποδεικνύει ότι το ένστικτο αποκαλύπτει αλήθειες, που ισχύουν εδώ και περίπου τριάντα χρόνια.
Όσο αφορά τη Ρωσία, δεν είμαι από τους υποστηρικτές της και έχω ένα παρελθόν και μια καταγραμμένη πορεία που το αποδεικνύει. Παρόλα αυτά, σήμερα η Μόσχα δεν είναι ο βασικός εχθρός της Ουάσιγκτον. Και όχι σήμερα αλλά από το 1990. Αυτό δεν σημαίνει ότι έγινε η Ρωσία καλό παιδί, αλλά η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και οι συστημικές αδυναμίες της σημερινής Ρωσίας, σημαίνει ότι η αποτροπή της Μόσχας με μια παγκόσμια συμμαχία δεν είναι ο τρόπος με τον οποίο η Ουάσιγκτον, αντιμετωπίζει το θέμα πλέον.
Η Ουάσιγκτον πρέπει να εκσυγχρονίσει την στρατηγική της πολιτική, και να επιλέξει φίλους και εχθρούς ανάλογα με την εκσυγχρονισμένη στρατηγική της πολιτική. Και μέσα από αυτό τον εκσυγχρονισμό, είναι πολύ πιθανόν η Μόσχα να μην είναι στη κατηγορία των εχθρών. Όσοι από εμάς είμαστε λάτρεις και καλοί μαθητές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, γνωρίζουμε και αντιλαμβανόμαστε ότι δεν είναι λίγες, ιστορικά, οι φορές που η Ουάσιγκτον, συνεργάστηκε με όχι και τόσο φιλικές χώρες για να αντιμετωπίσει ακόμα πιο, μη φιλικές χώρες. Πολλοί ξεχνάνε και ακόμη πιο πολύ δεν γνωρίζουν, το Μάο εναντίον Στάλιν και το Στάλιν εναντίον Χίτλερ. Ακόμα και το Πούτιν εναντίον Αλ Κάϊντα.
Παρά το γεγονός ότι προσωπικά είμαι υποστηρικτής του στυλ του Προέδρου Τράμπ, παραδέχομαι ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι με τους οποίους θα μπορούσε να υλοποιηθεί η νέα στρατηγική. Παρόλα αυτά υπάρχουν τομείς στης συμμαχίας του ΝΑΤΟ (το οποίο δεν υπάρχει αμφιβολία είναι απαραίτητο και πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει) και κάποιοι εκ των μελών, που για την Ουάσιγκτον, αξίζει να διατηρηθούν και κάποια άλλα όχι. Το αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι ότι τα δεδομένα έχουν αλλάξει, και μέχρι στιγμής, αρέσει δεν αρέσει, ο μόνος που δείχνει να το έχει αντιληφθεί και κάνει κάτι για αυτό είναι ο Πρόεδρος Τράμπ.
Προσωπικά αντιλαμβάνομαι γιατί το κατεστημένο εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας της Ουάσιγκτον, αισθάνεται πνιγμένο και κτυπιέται σαν το φίδι που του κόβουν το κεφάλι. Μετά από 25 χρόνια που η ηγεσία της Αμερικής, κατά κύριο λόγω, τους αγνοούσε ή τους έστελνε σε περιπέτειες χωρίς τέλος στην αφιλόξενη άμμο της Μέσης Ανατολής, ξαφνικά έρχεται ένας Πρόεδρος που έχει κάνει κομμάτια το εγχειρίδιο το οποίο ακολουθούν ολόκληρη τη ζωή τους. Οι ανησυχίες τους αναφορικά με τη διεθνή ασφάλεια είναι θεμιτές, απλά έχουν αργήσει να προσέλθουν στην σημερινή πραγματικότητα. Αυτό που έρχεται στο διεθνές σύστημα τους τρομάζει, και ειδικά μετά από μια περίοδο σχετικής σταθερότητας και παχιών αγελάδων. Το Αμερικανικό κατεστημένο εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, βρίσκεται σε κατάσταση πανικού και κτυπάει το κεφάλι του από γωνία σε γωνία, ψάχνοντας να βρει διέξοδο. Δυστυχώς δεν έχει αντιληφθεί ότι η διέξοδος δεν μπορεί να προέλθει από την ίδια πόρτα με την είσοδο. Μέχρι αυτό να γίνει κατανοητό, όλοι θα αποδίδουν την ευθύνη στον πρόεδρο Τράμπ. Υπάρχει σίγουρα πολύς χώρος για κριτική, όπως ήδη ανέφερα, όσο αφορά τον τρόπο που ο Αμερικανός Πρόεδρος εφαρμόζει την νέα απαιτούμενη από τα γεγονότα και τη σημερινή πραγματικότητα στρατηγική, αλλά οι δυνάμεις που το επιβάλλουν αυτό είναι πολύ μεγαλύτερες από την εκρηκτική προσωπικότητα που ακούει στο όνομα, Ντόναλντ Τράμπ.
Γιαυτό λοιπόν καλά θα κάνουν όσοι σκίζουν τα ιμάτια τους, καλά θα κάνουν για το καλό της Αμερικής και του υπόλοιπου πλανήτη να στρωθούν στη δουλειά και να διαμορφώσουν μια νέα πορεία προσαρμοσμένη στη σημερινή πραγματικότητα και όχι στο ξεπερασμένο εγχειρίδιο τους. Εκμεταλλευόμενοι την Προεδρία Τράμπ, θα πρέπει να ξεκινήσουν ένα νέο ουσιαστικό Great Debate, αναφορικά με το τι ακριβώς επιδιώκει η Αμερική στο νέο διεθνές σκηνικό. Και πρέπει να καταλάβουν ότι δεν είναι δυνατόν να το κάνουν αυτό αρνούμενοι να συνεργαστούν με έναν Πρόεδρο που έχει μια δυνατή επαφή με την πλειοψηφία της αμερικανικής κοινωνίας.
Μέχρι λοιπόν οι Ηνωμένες Πολιτείες καταλήξουν σε μια νέα στρατηγική πολιτική, ο πλανήτης, που η Ουάσιγκτον δεν είναι ο σταθεροποιητικός παράγοντας, αλλά ο απρόβλεπτος παράγοντας, θα αποτελεί μια δύσκολη και επικίνδυνη εξίσωση.
Στην Αμερική αργά η γρήγορα αυτό θα γίνει, διότι είναι στη φύση του συστήματος να αντιλαμβάνεται έστω και με λίγη καθυστέρηση το πρόβλημα και να διορθώνει την πορεία. Στη σημερινή Ευρώπη και τη σημερινή Ελλάδα, το έργο δεν έχει καν γίνει αντιληπτό, με αποτέλεσμα η σφοδρή σύγκρουση με τον τοίχο της άγνοιας και της αχρηστίας να είναι δεδομένη.
Ας αφήσουν λοιπόν κάποιοι στην άκρη αυτό το Reality Show, γιατί το μόνο που πραγματικά φέρνει στην επιφάνεια είναι το πόσο παρωχημένοι και πόσο ανίκανοι για σοβαρή ανάλυση και στρατηγικό σχεδιασμό είναι.
*Ο Δημήτρης Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του ThePaul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns HopkinsUniversity, μέλος του The International Institute of Strategic Studies, και διετέλεσε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ, και το Πεντάγωνο, στην Ουάσιγκτον.
