Χρειάστηκαν μόλις έξι χρόνια και ισάριθμες διοργανώσεις για να ενσαρκώσουν οι άνθρωποι του Ιδρύματος Ιστορικών Μελετών (ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ.) το όραμά τους που συμπυκνώνεται στη φράση: «Να φέρουμε τον κόσμο στο Καστελλόριζο, να μεταφέρουμε το Καστελλόριζο στον κόσμο».
Η φετινή διοργάνωση του 6ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλόριζου «Πέρα από τα Σύνορα» στην ανατολικότερη άκρη του Αιγαίου και την Ευρώπης, στην εσχατιά του Ελληνισμού, αποτελεί μια περίτρανη απόδειξη ότι αν έχεις όραμα και το υπηρετείς με πίστη και αφοσίωση, όταν εργάζεσαι σκληρά και κάνεις όλους κοινωνούς αυτού του οράματος, τότε, μόνο επιτυγχάνεις τον στόχο σου.
Αρκεί κάποιος να δει τους αριθμούς και τους συνεργαζόμενους φορείς του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, τις διπλωματικές αρχές, τα ξένα μορφωτικά ινστιτούτα και τους εξαιρετικούς ανθρώπους της κριτικής επιτροπής για να διαπιστώσει ότι έξι χρόνια μετά, το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλόριζου αποδεικνύει έμπρακτα το τίτλο του «διεθνούς», μεταμορφώνοντας το νησί σε επίκεντρο ποικίλων πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων.
Περισσότερα από 567 ντοκιμαντέρ Ελλήνων και ξένων δημιουργών -αριθμός ρεκόρ μετά την πρόσφατη πανδημία- κατατέθηκαν προς κρίση για συμμετοχή στο φετινό Φεστιβάλ. Απ’ αυτά, 27 ντοκιμαντέρ από 17 διαφορετικές χώρες θα παρουσιαστούν στο διαγωνιστικό πρόγραμμα, ενώ 16 ακόμα ταινίες τεκμηρίωσης Ελλήνων και ξένων δημιουργών θα προβληθούν στο Πανόραμα.
Καταξιωμένοι σκηνοθέτες και δημιουργοί
Καταξιωμένοι σκηνοθέτες και δημιουργοί εγνωσμένου κύρους απαρτίζουν φέτος την κριτική επιτροπή με πρόεδρο τον Klaus Eder, γεν. γραμματέα της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI), και μέλη τη Μαριάννα Οικονόμου πρόεδρο της Ένωσης Ελληνικού Ντοκιμαντέρ, το Jean-Christoph Caron διευθυντή της PHOENIX, τον Bruno Chatelin κριτικό κινηματογράφου και τη Mάρω Αναστοπούλου σκηνοθέτη.
Η φετινή διοργάνωση τελεί υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας και πολλές από τις παράλληλες δράσεις και εκδηλώσεις έχουν έντονο το «άρωμα» της 200ης επετείου της Εθνικής Παλιγγενεσίας.
Το Φεστιβάλ έχει και φέτος την υποστήριξη της Βουλής των Ελλήνων, της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του ΥΠΕΞ, του Δήμου Μεγίστης, των πρεσβειών της Αυστραλίας, των ΗΠΑ, της Γερμανίας, της Κύπρου και της Ισπανίας, του Τσέχικου Κέντρου, του Ινστιτούτου Θερβάντες, του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου, της Γενικής Γραμαμτείας Νησιωτικής Πολιτικής, του υπουργείου Πολιτισμού και του ΕΚΟΜΕ.
Το Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων είναι και φέτος χορηγός επικοινωνίας του Φεστιβάλ, στηρίζοντας έμπρακτα τη συλλογική αυτή προσπάθεια και στέλνοντας το μήνυμα ότι οι δημιουργίες των ανθρώπων γίνονται ακόμα πιο σημαντικές και πολύτιμες όταν κρατούν ζωντανές πολιτιστικές παραδόσεις και ιστορικές αλήθειες της πατρίδας μας.
Έξι χρόνια μετά εκείνη την πρώτη δύσκολη διοργάνωση, όλα μοιάζουν και είναι διαφορετικά. Το Καστελλόριζο κάθε χρόνο ζει μια πολιτιστική και πνευματική αναγέννηση ύστερα από χρόνια μαρασμού. Το Καστελλόριζο έχει πλέον το δικό του φεστιβάλ και πάρα τις αρχικές επιφυλάξεις των ντόπιων, όπως συμβαίνει άλλωστε σε όλες τις μικρές κοινωνίες, έχει τύχει ευρείας αποδοχής και αναγνώρισης.
Κάτι φαίνεται ν’ αλλάζει στο νησί
Τα δυο τελευταία χρόνια, τα καραβάκια από την απέναντι τουρκική ακτή του Κας (την αρχαία Αντίφελλο) σταμάτησαν τις πολυάριθμες εκδρομές τους προς το νησί λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, ενώ οι Ιταλοί συνεχίζουν να το κατακλύζουν κάθε καλοκαίρι. Στο Καστελλόριζο, οι κάτοικοι του, εξακολουθούν να μη θεωρούν καμία υπηρεσία και υποδομή δεδομένη με αποτέλεσμα όλα να χρειάζονται κόπο και χρόνο για να υλοποιηθούν.
Σ’ αυτόν τον ιδιαίτερο τόπο, ωστόσο, τα τελευταία χρόνια κάτι πάει να αλλάξει. Όπως τότε, το 1991, όταν χάρη στη βραβευμένη με Όσκαρ ιταλική ταινία Mediterraneo με τη Βάνα Μπάρμπα, έγινε ευρέως γνωστό και άρχισε να βγαίνει από την απομόνωση.
Ως έναν βαθμό, αυτή η αλλαγή οφείλεται και στο Φεστιβάλ Ιστορικού Ντοκιμαντέρ «Πέρα από τα Σύνορα» και τους ανθρώπους τους ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ, που χρόνο με τον χρόνο συνέβαλαν ώστε να υπάρχει μια μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση όλων. «Να στρίψουν επιτέλους το κεφάλι τους λίγο παρακάτω, προς τη νοτιοανατολικότερη άκρη του Αιγαίου και της Ευρώπης, αναλογιζόμενοι την ευθύνη που έχουν, που όλοι έχουμε, προς αυτόν τόπο», όπως πολύ εύστοχα επισημαίνει η καθηγήτρια Ειρήνη Σαρίογλου.
Γενική γραμματέας του ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ. και καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ, η κ. Σαρίογλου είναι επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης. Διδάσκει, δηλαδή, την ελληνική ιστορία, γλώσσα και πολιτισμό σε Τούρκους και Αρμένιους φοιτητές που φοιτούν στο παλαιότερο δημόσιο ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα της Κωνσταντινούπολης.
Υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η κ. Σαρίογλου δεν κρύβει αρχικά την τιμή και την ικανοποίηση που νιώθει όλη η ομάδα του ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ. για την απόφαση της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου να θέσει τη διοργάνωση υπό την αιγίδα της. «Αποτελεί μια σημαντική αναγνώριση των προσπαθειών και των κόπων μας», υπογραμμίζει και συνεχίζει: «θεωρούμε ότι όλα αυτά τα χρόνια, παρά τα προβλήματα και τις δυσκολίες κάτι κάνουμε καλά, πρωτίστως για το νησί και τους ανθρώπους του και εν συνεχεία για την τέχνη και τον πολιτισμό. Όπως πέρυσι έτσι και φέτος έχουμε την αγωνία για τον κορονοϊό και ομολογώ ως η περσινή διοργάνωση ήταν ένα crash test που καταφέραμε να φέρουμε εις πέρας τηρώντας όλα τα υγειονομικά μέτρα πρόληψης. Φέτος, θα κινηθούμε στο ίδιο επίπεδο έχοντας κάνει όλοι οι συνεργάτες του ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ. το εμβόλιο, καθώς θα βρισκόμαστε σε ένα covid free νησί, όπου οι κάτοικοι έχουν αποδείξει την υπευθυνότητά τους να προστατέψουν τους εαυτούς, τους επισκέπτες και τον τόπο τους».
«Όπως πέρυσι, έτσι και φέτος», επισημαίνει κ. Σαρίογλου, «προτεραιότητά μας ήταν το φεστιβάλ να γίνει στον φυσικό του χώρο, στο πανέμορφο Καστελλόριζο. Να γίνει με τη φυσική παρουσία όλων των εμπλεκόμενων, να γίνει με τη συμμετοχή του κόσμου που αγαπάει το νησί, το επισκέπτεται κάθε χρόνο για να θαυμάσει τις ομορφιές του και να παρακολουθήσει από κοντά τόσο τις ταινίες που διαγωνίζονται όσο και τις ποικίλες πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ».
«Αυτό», τονίζει με έμφαση η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ, «επέτασσαν οι συνθήκες, που δε μας επέτρεπαν να φύγουμε μακριά από το νησί, να το εγκαταλείψουμε στην πρώτη δυσκολία. Το οφείλαμε στη διοργάνωση, στους ανθρώπους που εργάζονται σκληρά όλο τον χρόνο στο ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ. για τον σκοπό αυτό, το οφείλαμε σε όσους μας έχουν πιστέψει έξι χρόνια τώρα. Πάνω απ’ όλα όμως το οφείλαμε στους ανθρώπους του Καστελλόριζου, στους μόνιμους κάτοικους που φυλάνε Θερμοπύλες, το οφείλαμε στα παιδιά του νησιού, που αποτελούν την ελπίδα αυτής της ακριτικής γωνιάς της πατρίδας και στα οποία κάθε χρόνο αφιερώνουμε ένα μέρος των εκδηλώσεων».
Φόρος τιμής στους αγωνιστές του ’21
Στις 22 Αυγούστου ανοίγει φέτος η αυλαία του 6ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλόριζου και η τελετή έναρξης θα έχει «άρωμα» από την Ελληνική Επανάσταση. Στο πλαίσιο αυτό θα προβληθεί η ταινία του Πάνου Α. Θωμαΐδη «Σπέτσες ’21, Στο Σταυροδρόμι της Ιστορίας», η οποία προσφέρει μια πρωτότυπη ανάγνωση της ιστορίας της Ελληνικής Επανάστασης, με πρωταγωνιστές τους απόγονους αγωνιστών του 1821.
Το μουσικό αφιέρωμα που θα ακολουθήσει, με τίτλο «Κι έχουμε στο κατάρτι μας βιγλάτορα παντοτινό τον Ήλιο τον Ηλιάτορα» (Οδυσσέας Ελύτης) θα έχει πρωταγωνιστές τη σπουδαία ερμηνεύτρια Μόρφω Τσαϊρέλη και τον συνθέτη- πιανίστα Ανδρέα Αναγνωστόπουλο, μαζί με τον οποίο θα παρουσιάσουν τραγούδια σε ποίηση του σπουδαίου ποιητή Δημήτρη Κ. Παπακωνσταντίνου και του Νομπελίστα ποιητή Γιώργου Σεφέρη.
Το Φεστιβάλ ολοκληρώνεται στις 29 Αυγούστου, με τη συμμετοχή του σπουδαίου ερμηνευτή Βασίλη Γισδάκη και του μουσικού συνόλου ΑΡΓΟΝΑΥΤΕΣ, που θα παρουσιάσουν ένα μουσικό πρόγραμμα, με τίτλο: «Με την Ελλάδα καραβοκύρη».
