Την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης προς δυσμάς από τα 6 στα 12 μίλια ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στη Βουλή κατά τη διάρκεια της συζήτησης για την κύρωση των συμφωνιών για οριοθέτηση Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών με την Ιταλία και την Αίγυπτο.
«Η Ελλάδα μεγαλώνει. Το έχουν πει κι άλλοι, εμείς όμως είμαστε αυτοί που το κάνουμε πράξη. Προβαίνουμε, έτσι, σε μία θαλάσσια περιοχή -συγκεκριμένα αυτή του Ιονίου και των Ιονίων Νήσων μέχρι και το Ακρωτήριο Ταίναρο της Πελοποννήσου- στην άσκηση ενός αδιαμφισβήτητου κυριαρχικού δικαιώματός μας, σύμφωνα με το άρθρο 3 της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας. Ένα δικαίωμα, το οποίο η χώρα μας επιφυλάσσεται να ασκήσει μελλοντικά και σε άλλες θαλάσσιες περιοχές. Και το οποίο έχουν ήδη ασκήσει οι γείτονές μας. Με σεβασμό στη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας και την εφαρμογή της μέσης γραμμής, εκεί που η απόσταση μεταξύ των ακτών είναι μικρότερη από τα 24 μίλια» τόνισε ο πρωθυπουργός.
Παράλληλα έστειλε σαφές μήνυμα στην Τουρκία τονίζοντας ότι υπό το βάρος προκλήσεων δεν μπορεί να γίνει καμία συζήτηση. «Σταματούν οι προκλήσεις, ξεκινούν οι συζητήσεις» είπε ο κ.Μητσοτάκης.
Αναφερόμενος στην επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 μίλια στο Ιόνιο ο πρωθυπουργός τόνισε ότι ο υπουργός Εξωτερικών έχει ήδη ενημερώσει τους ομολόγους του της Ιταλίας και της Αλβανίας για αυτή την απόφαση, και ότι σύντομα θα επισκεφθεί τα Τίρανα, για να συζητήσει με την αλβανική κυβέρνηση την οριστική επίλυση της εκκρεμότητας οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών. «Με βάση, προφανώς, τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, της οποίας και οι δύο χώρες είμαστε συμβαλλόμενα μέρη» προσέθεσε.
Ο κ.Μητσοτάκης σημείωσε ότι δεν υπάρχει καλύτερη επιβεβαίωση της ορθότητας των επιλογών της κυβέρνησης από τις σπασμωδικές αντιδράσεις που αυτές προκαλούν στην ηγετική ομάδα της Τουρκίας την οποία χαρακτήρισε «ένα επιτελείο που επιμένει να χρησιμοποιεί τα λόγια μόνο για να φωνασκεί και όχι για να συζητά. Και τις πράξεις μόνο για να προκαλεί και όχι για να συνθέτει. Γι’ αυτό και αιχμαλωτίζεται όλο και πιο πολύ στα δίχτυα της πολιτικής και διπλωματικής απομόνωσης. Γιατί τι άλλο από ολική αποτυχία μπορεί να σημαίνει η καταδίκη των ενεργειών της Άγκυρας στη Μεσόγειο από όλη την παγκόσμια κοινότητα; Και πόσο διαφορετική από έναν απεγνωσμένο παροξυσμό μπορεί να είναι η τελευταία προκλητική απόφαση να μετατραπεί σε τζαμί το πανανθρώπινο μνημείο της Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη;».
«Σταματούν οι προκλήσεις και συζητάμε»
Ο πρωθυπουργός έκανε λόγο για «καθοδική περιδίνηση» της Τουρκίας η οποία -όπως είπε- δεν είναι στιγμιαίο συμβάν, αλλά είναι μέρος μιας διαρκούς κρίσης, που συνιστά στρατηγική ήττα και θα κλιμακώνεται αν δεν αλλάξει εγκαίρως αυτή η λανθασμένη επιλογή.
«Όσο κάποιοι θα καταπατούν το Διεθνές Δίκαιο, τόσο θα αντιμετωπίζονται από τη Διεθνή Κοινότητα ως ταραξίες» τόνισε ο πρωθυπουργός.
Ξεκαθάρισε ότι η αποφασιστικότητα της Ελλάδος στην υπεράσπιση των εθνικών της δικαίων έχει ήδη φανεί, όπου κι όπως χρειάστηκε, και προσέθεσε ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις βρίσκονται πάντα σε επιφυλακή.
«Όσο ισχυρή, όμως, είναι η Ελλάδα στο πεδίο, άλλο τόσο αισθάνεται δυνατή και στο τραπέζι του διαλόγου. Γιατί τα όπλα του Διεθνούς Δικαίου, των σχέσεων καλής γειτονίας, της πολιτισμένης συμπεριφοράς είναι όπλα ακαταμάχητα» είπε ο κ.Μητσοτάκης.
Τόνισε ότι η χώρα μας έχει κάθε λόγο να οδηγήσει την Τουρκία στο στίβο της νομιμότητας και επανέλαβε ότι ο δρόμος της συνεννόησης για το ένα, ανοιχτό, εκκρεμές ζήτημα που έχουμε με την Τουρκία, αυτό της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, είναι ανοιχτός, μπορεί να ανοίξει και για την Άγκυρα.
«Υπό έναν όρο, όμως, υπό έναν όρο: Να σταματήσει αμέσως τις προκλήσεις!» τόνισε και προσέθεσε:
«Στην Ιστορία, άλλωστε, πρώτοι οι Έλληνες καθιέρωσαν τον “κλάδο ελαίας”. Ξέρουν, συνεπώς, ότι δεν μπορεί να έχει αγκάθια. Έξι λέξεις, λοιπόν, αρκούν: Σταματούν οι προκλήσεις, ξεκινούν οι συζητήσεις».
«Εμβληματικές συμφωνίες»
Ο πρωθυπουργός χαρακτήρισε «εμβληματικές» τις συμφωνίες ΑΟΖ με Αίγυπτο και Ιταλία στις οποίες, όπως είπε, καταγράφονται και ρητές ρυθμίσεις, καθοριστικές για τα ευρύτερα εθνικά μας συμφέροντα και έχουν, συνεπώς, μείζον ιστορικό και πολιτικό βάρος και κάλεσε τους ομιλητές να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικοί διότι «τα όσα θα ακουστούν σε αυτή την αίθουσα αποτελούν εξ αντικειμένου τεκμήρια, τα οποία ανά πάσα στιγμή μπορεί κάποιοι να θελήσουν να τα χρησιμοποιήσουν για να υπονομεύσουν την εθνική στρατηγική της χώρας».
Όπως είπε οι συμφωνίες επιλύουν εκκρεμότητες δεκαετιών με τα γειτονικά κράτη, εδράζονται στο Διεθνές Δίκαιο αναγνωρίζοντας, ταυτόχρονα, εθνική ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα με κυριαρχικά δικαιώματα στη θάλασσα σε όλα τα νησιά «και διεμβολίζουν, τέλος, παράνομες ενέργειες στην περιοχή, εγκαθιστώντας έτσι στις θάλασσές μας μία νέα πραγματικότητα ειρήνης και ασφάλειας». Ο κ.Μητσοτάκης έδωσε έμφαση στο ρόλο που αποκτά η χώρα ο οποίος, όπως είπε, είναι ο ρόλος «του εγγυητή των ανατολικών συνόρων αλλά και των συμφερόντων της Ευρώπης στη Μεσόγειο, του πρεσβευτή του Διεθνούς Δικαίου του σταθερού βραχίονα διαλόγου και συνεργασίας σε αυτήν την πολύ ταραγμένη πλευρά του χάρτη».
Παρέπεμψε σε δηλώσεις του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος «καθιέρωσε τον βαρυσήμαντο όρο “ευρωπαϊκή κυριαρχία” στη “θάλασσά μας”, αναφερόμενος στη Μεσόγειο: “Mare nostrum”, “θάλασσά μας”, θυμίζω ότι ήταν τα λόγια του». «Ενώ και η καγκελάριος Μέρκελ μίλησε ανοιχτά για “δικαιώματα των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης η αμφισβήτηση των οποίων δεν μπορεί να γίνει ανεκτή”» προσέθεσε.
Και σημείωσε: «Πρόκειται για σημαντικές δηλώσεις που παράγουν πολιτικά γεγονότα. Πλαισιώνονται, βέβαια, από ανάλογες τοποθετήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών, του Ισραήλ, αλλά και σημαντικών χωρών του Αραβικού Κόσμου. Γιατί, πράγματι, οι συμφωνίες της Ελλάδας με την Αίγυπτο και με την Ιταλία είναι διμερείς, έχουν όμως ισχύ έναντι πάντων. Εκπέμπουν μία οικουμενική ακτινοβολία. Γιατί εμπλουτίζουν τη διεθνή πρακτική με ένα φωτεινό παράδειγμα διακρατικής συνεννόησης, στηριζόμενης στις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας. Είναι μία απόδειξη ότι η συστηματική διπλωματία μπορεί, τελικά, να ξεπεράσει εμπόδια τα οποία φαίνονται ανυπέρβλητα και να φέρει λύσεις αμοιβαία επωφελείς. Αξίζουν, λοιπόν, συγχαρητήρια στον υπουργό και στα στελέχη του Υπουργείου Εξωτερικών, που εργάστηκαν αθόρυβα και μεθοδικά. Και διαπραγματεύτηκαν, όχι μόνο με δυναμισμό αλλά και με δεξιοτεχνία, με τους ξένους ομολόγους τους, ώστε να φτάσουμε τελικά σε αυτήν τη διπλή εθνική επιτυχία».
Πώς φτάσαμε στις συμφωνίες
Ο πρωθυπουργός έκανε αναδρομή σε αυτά που προηγήθηκαν των συμφωνιών θυμίζοντας ότι αρχές Ιουνίου οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Ιταλίας υπογράφουν τη συμφωνία καθορισμού των θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών. Μαζί της-όπως είπε- γνωστοποιείται και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή η σύμφωνη γνώμη των δύο μερών να υπάρξει, στο μέλλον, κατάλληλη τροποποίηση στο Παράρτημα του Κανονισμού περί Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής.
«Η Συμφωνία αυτή, ασφαλώς αποτελεί ένα ξεχωριστό ορόσημο. Είναι η πρώτη που υπογράφει η χώρα μας, η πρώτη που θεσπίζει τα όρια της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με μία γειτονική χώρα. Αλλά και γιατί απαντά θετικά στα εθνικά ζητούμενα. Στηρίζεται στο Δίκαιο της Θάλασσας, υιοθετεί τη μέση γραμμή ως μέθοδο χάραξης των ζωνών, αναγνωρίζοντας υφαλοκρηπίδα στα νησιά και κυριαρχικά δικαιώματα στις θάλασσες γύρω απ’ αυτά. Καθώς, μάλιστα, η Συνθήκη με την Ιταλία ακολουθεί την οριογραμμή του 1977 -κάτι το οποίο, εξάλλου, συνηθίζεται στην πρακτική και στη νομολογία των οριοθετήσεων- κατοχυρώνει την ταύτιση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ σε ό,τι αφορά το εύρος τους» είπε ο κ.Μητσοτάκης και προσέθεσε:
«Αποδεικνύεται, έτσι, ότι η χώρα παραμένει αμετακίνητη στις πάγιες θέσεις της για τη μέθοδο της μέσης γραμμής αλλά και σχετικά με την επήρεια των νησιών, ακόμη και όταν αυτά βρίσκονται απέναντι από ηπειρωτικές ακτές άλλης χώρας με μεγαλύτερη έκταση. Γι’ αυτό και έναντι της όποιας μειωμένης επήρειας ορισμένων μικρών νησιών αντιπαραβάλλονται μετακινήσεις της μέσης γραμμής υπέρ της Ελλάδας σε άλλα σημεία της οριοθέτησης».
Η συνεννόηση με την Ιταλία -όπως είπε ο πρωθυπουργός- αποτέλεσε τον προπομπό, και το αναγκαίο προστάδιο για τη συμφωνία με την Αίγυπτο, στο ίδιο πνεύμα πάντα. «Οι άριστες διμερείς μας σχέσεις να αναβαθμιστούν με τον καθορισμό Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο. Με το ίδιο υπόβαθρο: Το Δίκαιο της Θάλασσας. Και τον ίδιο πάντα στόχο: Να υπηρετηθούν τα εθνικά συμφέροντα παράλληλα με την υπέρβαση ενός χρόνιου αδιεξόδου. Γιατί γνωρίζετε καλά ότι με την Αίγυπτο το ζήτημα αυτό ανατρέχει στη δεκαετία του ’80. Διμερείς συζητήσεις ξεκίνησαν το 2005, στροβιλίζονταν σε 14 αλλεπάλληλους γύρους, έμοιαζαν να μην έχουν τέλος. Και όλα αυτά, ενώ τα κενά από την πολύχρονη ελληνο-αιγυπτιακή διστακτικότητα επιχειρούσαν να καλύψουν τρίτοι εμπλεκόμενοι. Με άκυρες και προκλητικές αποφάσεις που πολλαπλασιάζουν τις δυσκολίες».
Ο κ.Μητσοτάκης είπε ότι στη διαβούλευση αυτή, προτεραιότητα υπήρξε η συμφωνία να συνομολογηθεί βάσει της Διεθνούς Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας γιατί ακριβώς είναι αυτή που καθιερώνει τις αρχές της θαλάσσιας οριοθέτησης, αναγνωρίζει στα νησιά κυριαρχικά δικαιώματα και δικαιοδοσία σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες.
«Όπως και το κρίσιμο δεδομένο ότι, σε θάλασσες όπως η Μεσόγειος, η έκταση και τα όρια της υφαλοκρηπίδας ταυτίζονται με αυτά της ΑΟΖ. Η υφαλοκρηπίδα, εξάλλου -το γνωρίζετε καλά- ισχύει “εξυπαρχής” και “αυτοδικαίως” -“ab initio” και “ipso facto”, όπως λένε οι νομικοί. Και ασφαλώς τίποτα δεν εμποδίζει τη χώρα μας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια. Όποτε, βέβαια, η ίδια το κρίνει αυτό σκόπιμο».
Επίσης σημείωσε ότι ταυτόχρονα, επελέγη καταρχάς ο δρόμος της μερικής οριοθέτησης, αλλά από το πρώτο άρθρο, τα δύο μέρη δεσμεύονται ρητά να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις για τη συνέχιση της οριοθετικής γραμμής.
Τόνισε ακόμη ότι η άμεση οριοθέτηση ήταν επείγουσα, καθώς στην περιοχή εξελίσσεται η παράνομη επιχείρηση της Τουρκίας να συναλλαγεί με δυνάμεις της Λιβύης σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων άλλων χωρών.
«Εξάλλου, ταχεία μερική οριοθέτηση είχε προτείνει -και δημόσια- και η αξιωματική αντιπολίτευση. Συμφωνήσαμε, έτσι, σε μια γραμμή οριοθέτησης που εξυπηρετεί τα συμφέροντα αμφοτέρων. Δεν θα επεκταθώ στις λεπτομέρειες, που αποτυπώνονται στους σχετικούς χάρτες. Θα σημειώσω, όμως, τρία κομβικά σημεία» είπε ο κ.Μητσοτάκης και διευκρίνισε:
«Πρώτον, η ελληνική ζώνη κυριαρχικών δικαιωμάτων αυξάνεται, τώρα, σχεδόν κατά 38.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Που προστίθενται στα 76.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα που προέκυψαν από τη συμφωνία με την Ιταλία.
Δεύτερον, η τελική γραμμή οριοθέτησης επιβεβαιώνει πως τα νησιά διαθέτουν ΑΟΖ και αντίστοιχη υφαλοκρηπίδα. Δεδομένο καίριο και για το Καστελόριζο.
Τρίτον, η Ελλάδα διατηρεί ενεργά τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Τόσο στην περιοχή ανατολικά του 28ου μεσημβρινού, όσο και δυτικά του 26ου. Πάντα στο πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας».
Το Κάιρο απέρριψε δελεαστιθκές προτάσεις
Ο κ.Μητσοτάκης τόνισε ότι η Αίγυπτος, στη διάρκεια των συζητήσεων και μετά από πολλές συζητήσεις με τον Πρόεδρο Αλ Σίσι, αναμόρφωσε την αρχική, άκαμπτη θέση της η συμφωνία να αφορά μόνον το χώρο μεταξύ 26ου και 28ου Μεσημβρινού. Δέχθηκε η διαπραγμάτευση να συνεχιστεί και να ολοκληρωθεί με ευρύτερο, πια, αντικείμενο συνομολογώντας, πάντως, ότι αυτή η μερική οριοθέτηση είναι τελική και απόλυτα δεσμευτική.
«Με άλλα λόγια, το Κάιρο απέρριψε δελεαστικές προτάσεις οι οποίες υποτίθεται ότι θα απέφεραν στην Αίγυπτο πολύ μεγαλύτερο θαλάσσιο και υποθαλάσσιο χώρο. Ταυτόχρονα, δεσμεύτηκε να βαδίσει με την Αθήνα το δρόμο της οριστικής οριοθέτησης και των υπόλοιπων περιοχών. Εξουδετέρωσε, στην πράξη, δηλαδή, τις μεθοδεύσεις Άγκυρας- Τρίπολης. Καταδεικνύοντας το ανυπόστατο των τουρκικών βλέψεων, αλλά και δικαιώνοντας τις ελληνικές θέσεις σχετικά με τα κυριαρχικά δικαιώματα στην οριοθετηθείσα περιοχή» τόνισε ο κ.Μητσοτάκης.
Ο πρωθυπουργός είπε επίσης ότι επί 46 χρόνια, επικαλούμασταν κυριαρχικά δικαιώματα στα οποία ουδέποτε δώσαμε διμερή νομική υπόσταση και υπενθύμισε ότι ενώ η υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ δεν συνιστούν εθνική επικράτεια, αποτελούν πεδίο άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων, αλλά για να συμβεί αυτό, πρέπει πρώτα απ’ όλα οι θαλάσσιες ζώνες να οριοθετηθούν, σύμφωνα, πάντα, με το Δίκαιο της Θάλασσας.
«Ε λοιπόν, αυτήν την ενεργή διπλωματία ακολουθεί σήμερα η πατρίδα μας. Μία πολιτική, η οποία ξεδιπλώνεται σταδιακά, σε κάθε μέτωπο που την αφορά. Πολύ περισσότερο, καθώς σήμερα υπάρχουν δυνάμεις που σπεύδουν να καλύψουν κενά, καραδοκούν για να δημιουργήσουν τετελεσμένα. Εκλαμβάνοντας, όπως φαίνεται, τη νομιμότητα ως αμηχανία και το δικό τους θράσος ως αδυναμία του άλλου. Κάνουν, όμως, μεγάλο λάθος! Γιατί η ολιγωρία δεν έχει, πια, θέση στην εξωτερική μας πολιτική» τόνισε ο κ.Μητσοτάκης.
«Επαναξιολογήστε τη στάση σας κ.Τσίπρα»
Ο πρωθυπουργός απευθυνόμενος στον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ ΑλέξηΤσίπρα και με αφορμή την ονομαστική ψηφοφορία που ζήτησε η αξιωματική αντίπολίτευσδη, είπε ότι θα είναι η πρώτη φορά σε αυτήν την αίθουσα που γίνεται αίτημα ονομαστικής ψηφοφορίας «για να ψηφίσετε, τελικά, “παρών” και να μην εκφράσετε μια καθαρή θέση σε ένα τέτοιο κρίσιμο ζήτημα. Και αυτό, μάλιστα, να γίνει με δική σας πρωτοβουλία και με δική σας υπαιτιότητα».
Ο κ.Μητσοτάκης ζήτησε επαναξιολόγηση του αιτήματος αυτού για έναν πρακτικό λόγο όπως είπε: «Διότι ο υπουργός Εξωτερικών πρέπει να πάει αύριο στη Σύνοδο Υπουργών με ψηφισμένη τη συμφωνία και όχι για τακτικούς λόγους να καθυστερούμε για να λύσετε εσείς τις δικές σας εσωκομματικές αντιρρήσεις τις οποίες μπορεί να έχετε. Αναρωτιέμαι εάν στο ζήτημα αυτό από μέρους σας θα υπάρχει κομματική πειθαρχία. Γιατί δεν νομίζω ότι μπορεί να υπάρχει κομματική πειθαρχία που να υπονομεύει την εθνική ευθύνη, διότι ουκ ολίγοι βουλευτές σας έχουν ταχθεί υπέρ της συμφωνίας. Για να δούμε, λοιπόν, πώς θα ψηφίσουν στην ονομαστική ψηφοφορία την οποία εσείς προκαλείτε;».
«Σε κάθε περίπτωση θα ήταν ευχής έργον να αναθεωρήσετε την άποψή σας, έτσι ώστε η εθνική γραμμή -ως προς το τι θα ψηφίσετε και όχι μόνο ως προς το πώς θα ψηφίσετε- γιατί η εθνική γραμμή πρέπει να σαφής, πρέπει να είναι κοινή, πρέπει να είναι ευθεία. Δεν πρέπει να είναι ούτε θαμπή, δεν πρέπει να είναι ούτε τεθλασμένη» επισήμανε ο πρωθυπουργός.
