Είναι παραπάνω από σαφές ότι ζούμε μια περίοδο σεισμικών αλλαγών στο διεθνές σύστημα και στο παγκόσμιο γεωπολιτικό σκηνικό, που επικρατεί από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι σήμερα. Όσο και να είναι δύσκολο για κάποιους να το παραδεχτούν, η εκλογή του Ντόναλντ Τράμπ στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών, και η αναθεωρητική στρατηγική του στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής και διεθνούς ασφάλειας, έχει αρχίσει να αποδίδει καρπούς και σύμφωνα με τις ενδείξεις ο Αμερικανός Πρόεδρος, έχει πάρει το πάνω χέρι.
Πρόεδρος Ντόναλντ Τράμπ…
Οι καταιγιστικές εξελίξεις το τελευταίο διάστημα, με τις επισκέψεις του Προέδρου της Γαλλίας, Εμμανουέλ Μακρόν, και της Καγκελαρίου της Γερμανίας, Άγκελα Μέρκελ στην Ουάσιγκτον, αλλά και τα αποτελέσματα της συνάντησης κορυφής Νότιας και Βόρειας και Νότιας Κορέας, αποτελούν σαφείς ενδείξεις ότι ο αέρας φυσάει προς την κατεύθυνση του Προέδρου Τράμπ, και των ριζικών αλλαγών που προωθεί στο μεταπολεμικό διεθνές σύστημα όσο αφορά τη διεθνή ασφάλεια, αλλά και το διεθνές οικονομικό σύστημα του Bretton Woods.
Ας ξεκινήσουμε από το σύστημα διεθνούς ασφάλειας, όπου μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, και στο διάστημα μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης μέχρι σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες, ήταν αυτές που με χρήμα και πολλές φορές με αίμα εξασφάλιζαν στη Δύση και τους συμμάχους τους ανά τον κόσμο, την ασφάλεια και την ισορροπία. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας των προεδρικών εκλογών του 2016 στις ΗΠΑ, ο τότε υποψήφιος και σημερινός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τράμπ, διακήρυσσε ότι αυτό πρέπει να τελειώσει, προσφέροντας την εκδοχή του America First, στη διεθνή πολιτική της Ουάσιγκτον.
Η συντριπτική πλειοψηφία των αναλυτών και των διεθνών μέσων ενημέρωσης, στην αρχή τον λοιδόρησαν χαρακτηρίζοντας την υποψηφιότητα του ανάξια ενασχόλησης. Στη συνέχεια όταν είδαν ότι κέρδιζε έδαφος και όταν τελικά κόντρα στις προβλέψεις και επιθυμίες τους, εξελέγη Πρόεδρος, έφεραν τη συντέλεια του κόσμου.
ΝΑΤΟ…
Στην πρώτη του εμφάνιση στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, η αντιμετώπιση, με ελάχιστες εξαιρέσεις, από τους υπόλοιπους ηγέτες των χωρών της συμμαχίας ήταν το λιγότερο ψυχροπολεμική. Απτόητος τους πέρασε από σκωτσέζικο ντούζ, λέγοντας τους κατάμουτρα ότι το παραμύθι λαμβάνει τέλος και πρέπει να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη, σηκώνοντας το βάρος της εθνικής τους ασφάλειας. Το τσάμπα πέθανε τους είπε απλά και κυνικά.
Ένα χρόνο μετά όλες οι χώρες της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, τρέχουν να ικανοποιήσουν την απαίτησή του και ακόμη και η σκληρή, στο παρελθόν, κ. Μέρκελ, δήλωσε παρουσία του, ότι είναι καιρός οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι να ωριμάσουν και να αναλάβουν τις ευθύνες τους.
To ΝΑΤΟ χορεύει στο ρυθμό του Τράμπ.
Γαλλία και Μακρόν…
Το πλέον αποκαλυπτικό γεγονός της στροφής προς την κατεύθυνση Τράμπ, στη διεθνή πολιτική σκηνή, ήταν η επίσκεψη του Προέδρου Μακρόν, στην αμερικανική πρωτεύουσα.
Ο Πρόεδρος Τράμπ, κόντρα στις παραδόσεις, έδωσε την πρώτη πρόσκληση για επίσημη επίσκεψη στην Ουάσιγκτον, στον Πρόεδρο, Εμμανουέλ Μακρόν και τη Γαλλία. Τα αποτελέσματα της τριήμερης παραμονής και των συζητήσεων στο Λευκό Οίκο, μεταξύ των δύο Προέδρων, έδειξαν το γιατί.
Ο Γάλλος Πρόεδρος, υποβαθμίζοντας τις διαφορές, συμφώνησε με τον Πρόεδρο Τράμπ, στην ανάγκη διαμόρφωσης από τις ΗΠΑ και τους Ευρωπαίους συμμάχους μιας συμπληρωματικής συμφωνίας, για βελτίωση της προβληματικής, όπως την χαρακτήρισε ο ίδιος, υπάρχουσα διεθνή συμφωνία με το Ιράν, για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Δίνοντας μάλιστα το πλαίσιο των βελτιώσεων που απαιτούνται, ήταν σαν να άκουγε κανείς τις απαιτήσεις του Αμερικανού Προέδρου, από το στόμα του Μακρόν.
Και αυτό το έκανε χωρίς ο Πρόεδρος Τράμπ, να δεσμευτεί για μη αποχώρηση των ΗΠΑ, στις 12 Μαΐου, από την υπάρχουσα συμφωνία.
Ταύτιση απόψεων και στο θέμα της Συρίας, όπου ο Γάλλος Πρόεδρος, ήταν συγκαταβατικός και ο Αμερικανός Πρόεδρος ανέφερε ότι οι ΗΠΑ μαζί με τη Γαλλία θα εξασφαλίσουν την ησυχία και την ισορροπία στη Συρία, τη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο.
Το θέμα της κλιματικής αλλαγής και της αποχώρησης των ΗΠΑ από την Paris Agreement, χάθηκε στην μετάφραση από το Γάλλο Πρόεδρο, ο οποίος υποβάθμισε τις διαφορές και στα θέματα διεθνούς εμπορίου και των δασμών στο χάλυβα και το αλουμίνιο που έχει επιβάλλει ο Πρόεδρος Τράμπ.
Συμπέρασμα, ο Αμερικανός Πρόεδρος, βρήκε τον ηγέτη σύμμαχο – γέφυρα στην Ευρώπη, στο πρόσωπο του Εμμανουέλ Μακρόν.
Γερμανία και Μέρκελ…
Μια ημέρα μετά την αποχώρηση Μακρόν από την αποχώρηση Μακρόν από την Ουάσιγκτον, έφτασε, για μια πολύ γρήγορη απλή επίσκεψη εργασίας, η σαφώς ψαλιδισμένη σε ισχύ και επιρροή, Καγκελάριος της Γερμανίας, Άγκελα Μέρκελ, στο Λευκό Οίκο.
Η εμφάνιση Μέρκελ δίπλα στον γεμάτο αυτοπεποίθηση Πρόεδρο Τράμπ, κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξης τύπου, δεν θα μπορούσε να είναι πιο αποκαλυπτική. Ο Αμερικανός Πρόεδρος έκοβε και η Μέρκελ έραβε. Αποδοχή της ανάγκης για περισσότερη συμμετοχή από τους συμμάχους (ΝΑΤΟ), στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Συγκατάβαση στην ανάγκη βελτιώσεων στη διεθνή συμφωνία με το Ιράν και υποτονική στάση στο σφυροκόπημα Τράμπ στο καυτό θέμα του εμπορικού ισοζυγίου των ΗΠΑ, με τη Γερμανία και την Ευρώπη.
Μεγάλη Βρετανία…
Θα ήταν παράλειψη να μην γίνει μια σύντομη αναφορά στη Μεγάλη Βρετανία, η οποία με καθαρή ευθύνη της κυβέρνησης Μέϊ, έχει απωλέσει για πρώτη φορά στην ιστορία την “Ειδική Σχέση” με την Ουάσιγκτον, παρά το γεγονός ότι η βρετανίδα Πρωθυπουργός, ήταν η πρώτη ξένη ηγέτης που υποδέχθηκε στο Λευκό Οίκο ο Ντόναλντ Τράμπ, αμέσως με την ανάληψη των καθηκόντων του. Το έκαψε μόνη της.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι μια ημέρα μετά την ολοκλήρωση της αποθέωσης Μακρόν, στην Ουάσιγκτον, ξαφνικά ξεμπλόκαρε άρον, άρον, η επίσκεψη Τράμπ στο Λονδίνο. Αλλά, ακόμη και αυτό στραβά το έκανε η κυβέρνηση Μέι, αφού πρόκειται για επίσκεψη εργασίας και όχι επίσημη επίσκεψη.
Το Λονδίνο εάν σύντομα δεν αλλάξει τακτική θα τρέχει πίσω από τις διεθνείς εξελίξεις και το δίδυμο Τράμπ – Μακρόν.
Βόρεια Κορέα…
Ακόμη δεν έχει στεγνώσει το μελάνι του διασυρμού και των προσβολών εναντίον του Προέδρου Τράμπ, για την απίστευτα σκληρή στάση του, έναντι του καθεστώτος Κίμ στη Βόρεια Κορέα. Μόλις πριν λίγες εβδομάδες ο Αμερικανός Πρόεδρος, χαρακτηρίζονταν τρελός, πολεμοχαρής, επικίνδυνος, και ο άνθρωπος που οδηγούσε τον πλανήτη σε πυρηνικό όλεθρο.
Τώρα, που η αταλάντευτα σκληρή στάση του στην κρίση με τα πυρηνικά τη Βόρειας Κορέας, όπως όλα δείχνουν, οδηγεί σε άρση του εμπολέμου μεταξύ Νότιας και Βόρειας Κορέας, και εκτός απρόοπτου, μετά την επικείμενη συνάντησή του με τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας, σε αποπυρηνικοποίηση της Χερσονήσου της Κορέας, καμία αυτοκριτική και καμία συγγνώμη.
Ιράν…
Στην πλέον επικίνδυνη κρίση του πλανήτη, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, και τη στρατηγική επιρροής και υποστήριξης της τρομοκρατίας από την Τεχεράνη στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και διεθνώς, η στάση του Προέδρου Τράμπ, είναι το ίδιο σκληρή και αταλάντευτη με την περίπτωση της Βόρειας Κορέας.
Παρά τις κούφιες απειλές από το καθεστώς των Μουλάδων του Ιράν, και τη φασαρία από τη Μόσχα, υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος είναι πολύ πιθανόν να κερδίσει μια συμπληρωματική συμφωνίας βελτίωσης της προβληματικής υπάρχουσας συμφωνίας με το Ιράν, η οποία θα τοποθετήσει σε αυστηρό περιορισμό την αποσταθεροποιητική στρατηγική της Τεχεράνης.
Μέση Ανατολή…
Όταν πριν λίγους μήνες ο Πρόεδρος Τράμπ, προχωρούσε κόντρα σχεδόν στο σύνολο του πλανήτη, στην αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ και την απόφαση για μεταφορά της αμερικανικής πρεσβείας εκεί, όλοι είχαν προβλέψει τη συντέλεια του κόσμου.
Κάποια πυροτεχνήματα υπήρξαν, πολύ φασαρία έγινε, αλλά η συντέλεια του κόσμου δεν ήρθε. Η πρεσβεία θα εγκαινιαστεί, πιθανόν από τον ίδιο τον Πρόεδρο Τράμπ, σε λίγες ημέρες στην Ιερουσαλήμ, και ούτε γάτα ούτε ζημιά.
Την ίδια στιγμή στο παρασκήνιο προχωρούν οι διαπραγματεύσεις, για την ειρήνευση στη Μέση Ανατολή. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η Παλαιστινιακή Αρχή, προχωρά σε αντικατάσταση του Αμπάς. Πολύ σύντομα θα αρχίσει και εκεί να ξεδιπλώνεται το κουβάρι, αν και πρόκειται για μια περιοχή και ένα θέμα που κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τίποτα.
Ρωσία…
Παρά τη κορύφωση της έντασης με τη Ρωσία, και τη συνεχιζόμενη προσπάθεια του παραδοσιακού συστήματος στην Ουάσιγκτον να διατηρήσει και να αυξήσει αυτή την ένταση, με την αστεία πλέον υπόθεση της δήθεν συνεργασίας της προεκλογικής εκστρατείας Τράμπ με τη Μόσχα, ο Αμερικανός Πρόεδρος κάνει ήδη τις πρώτες κινήσεις για τη μεγάλη συμφωνία με τον Πούτιν, διότι και οι δύο γνωρίζουν ότι ο σοβαρός αντίπαλος είναι η Κίνα.
Κίνα…
Εδώ είναι η μεγάλη στρατηγική σκακιέρα, και ο Πρόεδρος Τράμπ ξεκίνησε δυναμικά την παρτίδα, επιβάλλοντας του δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου στις ΗΠΑ, και μια σειρά άλλων μέτρων εναντίον της Κίνας.
Το Πεκίνο είναι ξεκάθαρα ο μεγάλος στρατηγικός αντίπαλος της Ουάσιγκτον, και ο Αμερικανός Πρόεδρος έχει αποφασίσει να το αντιμετωπίσει δυναμικά. Όσοι εκφράζουν την απλουστευτική άποψη ότι οι ΗΠΑ, θα είναι που θα πληγούν περισσότερο από έναν εμπορικό πόλεμο με την Κίνα, δεν έχουν εξετάσει καλά τα δεδομένα και δεν έχουν αντιληφθεί ότι εάν η Ουάσιγκτον συνέχιζε στη μέχρι σήμερα εμπορική πολιτική απέναντι στο Πεκίνο, πολύ σύντομα θα βρίσκονταν σε πολύ δύσκολη, στρατηγικά, θέση όχι μόνο οικονομικά αλλά και σε επίπεδο ασφάλειας έναντι της Κίνας.
Επίσης, μια προσεκτική ανάλυση των δεδομένων δείχνει ότι η Κίνα είναι αυτή που στο τέλος θα πληγεί πολύ πιο σοβαρά από τις ΗΠΑ, στην περίπτωση ενός σκληρού εμπορικού πολέμου.
Διεθνές Εμπόριο…
Και στο κρίσιμο θέμα του διεθνούς εμπορίου, παρά την αρχική διεθνή αντίδραση στις αποφάσεις για αποχώρηση από διεθνείς εμπορικές συμφωνίες, του Προέδρου Τράμπ, το κλίμα αλλάζει σταδιακά. Στην Αμερικανική Ήπειρο, όλα δείχνουν ότι ο Πρόεδρος Τράμπ, θα πετύχει μια σαφώς καλύτερη για τα συμφέροντα των ΗΠΑ, μεταρρύθμιση της NAFTA, με τον Καναδά και το Μεξικό.
Μετά την αποχώρησή του από την TIPP, η μία μετά την άλλη οι χώρες της Ασίας και του Ειρηνικού, αρχίζουν να κάνουν διμερείς συμφωνίες με τις ΗΠΑ, κάτι που έχει δηλώσει ότι προτιμά ο Ντόναλντ Τράμπ. Συνέβη ήδη με τη Νότια Κορέα, και θα ακολουθήσει η Ιαπωνία.
Επίσης, όλα δείχνουν ότι θα πετύχει και τις αλλαγές που προωθεί στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (WTO).
Αργά αλλά σταθερά προχωρά στην μεταρρύθμιση, στα μέτρα των ΗΠΑ, του μεταπολεμικού διεθνούς οικονομικού συστήματος του Bretton Woods.
Τουρκία…
θα ήταν παράλειψη να μην υπάρξει αναφορά, στο κρίσιμο και για την Ελλάδα, θέμα των σχέσεων των ΗΠΑ με την Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν.
Ειδικά στην Ελλάδα, υπάρχει μια προσπάθεια, κυρίως από αυτούς που προσπαθούν να καλύψουν τις ανεπάρκειες της σημερινής πολιτικής, να περάσουν την άποψη μιας οριστικής ρήξης στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις.
Εκείνο που δεν εννοούν να αντιληφθούν είναι ότι μετά τις εκλογές στην Τουρκία και τη νίκη του Ερντογάν, θα υπάρξει μια σταδιακή επαναφορά των σχέσεων της Ουάσιγκτον με την Άγκυρα.
Η Τουρκία βρίσκεται σε μια πορεία μετατροπής της σε περιφερειακή δύναμη στην ευρύτερη περιοχή, κάτι που λόγω μεγέθους και στρατηγικής θέσης είναι παραδοσιακά αντιληπτό στην Ουάσιγκτον, και σε καμία περίπτωση οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να διακινδυνέψουν να κάνουν δώρο, ανεξάρτητα από τον οποιονδήποτε Ερντογάν, αυτό τον στρατηγικής σημασίας παίκτη στους αντιπάλους τους.
Την ίδια στιγμή, ο ίδιος ο Ερντογάν και η Τουρκία, γνωρίζουν ότι η σύμπραξη με τη Ρωσία και το Ιράν, είναι κάτι το οποίο στερείται βάσης και δεν έχει προοπτική σε βάθος χρόνου, σε αντίθεση, γνωρίζουν καλά, ότι η σχέση με τις ΗΠΑ, έχει παράδοση δεκαετιών και πολύ στέρεες βάσεις.
Ελλάδα…
Δυστυχώς, όλα τα παραπάνω για την Τουρκία, δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτά στη χώρα μας, με αποτέλεσμα η άμεση ανάγκη για διαμόρφωση μιας στρατηγικής αντιμετώπισης της Τουρκίας που έρχεται και θα είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για τα εθνικά συμφέροντα και την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας, να περνάει στο ντούκου.
Αντί διαμόρφωσης μιας τέτοιας στρατηγικής, η Ελλάδα πηγαίνει στην Ουάσιγκτον με τα ίδια επιχειρήματα που πηγαίνει εδώ και δεκαετίες και λόγω της άθλιας οικονομικής κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει, πολύ πιο ανίσχυρη από το παρελθόν.
Επίσης, αυτή η εμμονή, αγιοποίησης και σφοδρής υποστήριξης των επιδιώξεων των καθόλα συμπαθών Κούρδων, και η επιθυμία σύγκρουσης των ΗΠΑ με την Τουρκία, λόγω των Κούρδων, που προωθείται στην Ελλάδα, δείχνει έλλειψη σοβαρής ανάλυσης. Έχει αναρωτηθεί κανείς από όλους αυτούς στην Ελλάδα, που σκίζουν τα ιμάτια τους υπέρ των Κούρδων του YPG στη Συρία, που θα στρέψουν ο Ερντογάν και η Τουρκία τα πυρά τους στην περίπτωση ήττας τους στο θέμα των Κούρδων. Μήπως εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου;
Το εθνικό συμφέρον και η διεθνής πολιτική δεν είναι συναίσθημα και καλά θα κάνουν κάποιοι να προσέχουν τι εύχονται γιατί, δυστυχώς, μπορεί να υλοποιηθεί και το θύμα να είναι το δικό μας εθνικό συμφέρον και η δική μας εθνική ακεραιότητα.
Ο άνεμος πνέει προς Τράμπ…
Στη διεθνή πολιτική κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το αποτέλεσμα. Αυτή τη δεδομένη στιγμή, ο άνεμος σε διεθνές επίπεδο πνέει προς την κατεύθυνση του Προέδρου Τράμπ. Μένει να δούμε εάν θα συνεχίσει…
*Ο Δημήτρης Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, μέλος του The International Institute of Strategic Studies, και διετέλεσε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ, και το Πεντάγωνο, στην Ουάσιγκτον.
