Αντιπροσωπείες των ΗΠΑ και του Ιράν αναμένεται να συνεχίσουν σήμερα στη Ρώμη τις συνομιλίες για το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας της Τεχεράνης, μια εβδομάδα μετά τον πρώτο γύρο, που χαρακτηρίστηκε «εποικοδομητικός» κι από τις δυο πλευρές.
Ο ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί και ο αμερικανός ειδικός απεσταλμένος για τη Μέση Ανατολή, ο Στιβ Γουίτκοφ, είναι επικεφαλής των αντιπροσωπειών που θα συνεχίσουν τις συνομιλίες με μεσολάβηση του Ομάν, όπως και στον πρώτο γύρο, που διεξήχθη στη Μούσκατ.
Πρόκειται για τη δεύτερη συνάντηση αυτού του επιπέδου μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ, το 2018, κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία, από τη διεθνή συμφωνία του 2015 που επέβαλε περιορισμούς στο πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας του Ιράν με αντάλλαγμα την άρση μέρους των κυρώσεων σε βάρος του, επισήμως το κοινό ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης (ΚΟΣΔ).
Αφότου επέστρεψε στον Λευκό Οίκο την 20ή Ιανουαρίου ο Ντόναλντ Τραμπ άρχισε να εφαρμόζει ξανά την πολιτική της «μέγιστης πίεσης» στο Ιράν, με το οποίο οι ΗΠΑ δεν έχουν διπλωματικές σχέσεις από το 1980.
Τον Μάρτιο απαίτησε από το Ιράν, ορκισμένο εχθρό των ΗΠΑ, να διαπραγματευτεί νέα συμφωνία, απειλώντας ταυτόχρονα να διατάξει να βομβαρδιστεί σε περίπτωση αποτυχίας της διπλωματίας.
Ο κ. Τραμπ ανέφερε προχθές Πέμπτη πως «δεν βιάζεται» να χρησιμοποιήσει τη στρατιωτική επιλογή: «Νομίζω πως το Ιράν θέλει να συζητήσουμε».
Την παραμονή του δεύτερου γύρου των συνομιλιών στη Ρώμη, ο κ. Αραγτσί δεν έκρυψε τις «σοβαρές αμφιβολίες» του για τις προθέσεις της Ουάσιγκτον. Πάντως «θα συμμετάσχουμε παρ’ όλ’ αυτά στις αυριανές (σ.σ. σημερινές) διαπραγματεύσεις».
Από πλευράς του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, του αγιατολά Αλί Χαμενεΐ, παρότι οι επαφές αυτές χαιρετίστηκαν, εκφράστηκε επίσης σκεπτικισμός.
Δυτικές κυβερνήσεις και αυτή του Ισραήλ —επίσης ορκισμένου εχθρού του Ιράν— ερίζουν εδώ και χρόνια ότι η Ισλαμική Δημοκρατία έχει σκοπό να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Η Τεχεράνη διαψεύδει την κατηγορία κι υπερασπίζεται το κυριαρχικό δικαίωμα της χώρας να διαθέτει πυρηνικό πρόγραμμα για πολιτικούς σκοπούς, ιδίως για την παραγωγή ενέργειας.
Στο πλαίσιο συνέντευξης που παραχώρησε στη γαλλική εφημερίδα Le Monde και δημοσιεύτηκε την Τετάρτη, ο γενικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) Ραφαέλ Γκρόσι τόνισε πως το Ιράν δεν είναι «μακριά» από την απόκτηση πυρηνικού οπλοστασίου.
Σε αντίποινα για την αμερικανική αποχώρηση από τη συμφωνία του 2015 και την επαναφορά των κυρώσεων των ΗΠΑ σε ισχύ, το Ιράν άρχισε προοδευτικά να παίρνει τις αποστάσεις του και να αθετεί υποχρεώσεις του δυνάμει του κειμένου.
Πολλαπλασίασε έτσι τον αριθμό και την απόδοση των συσκευών φυγοκέντρισης που διαθέτει, με άλλα λόγια μηχανημάτων που χρησιμοποιούνται για τον εμπλουτισμό ουρανίου, ώστε να παράγει περισσότερο, εμπλουτισμένο σε υψηλότερο βαθμό και ταχύτερα, στις εγκαταστάσεις του στο Νατάνζ και στο Φορντό (κεντρικά). Πλέον εμπλουτίζει ουράνιο ως και στο 60%, πολύ πάνω από όριο του 3,67% δυνάμει της συμφωνίας, πάντως ακόμη αρκετά κάτω από το επίπεδο 90% που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικών όπλων, σύμφωνα με τον ΔΟΑΕ.
Εντείνοντας την πίεση, ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο αξίωσε οι Ευρωπαίοι να λάβουν γρήγορα «σημαντική απόφαση» για την «επαναφορά» των διεθνών κυρώσεων σε ισχύ, καθώς «ξεκάθαρα δεν τηρεί την τρέχουσα συμφωνία».
Ο κ. Γκρόσι, ο οποίος είχε συναντήσεις με ιρανούς αξιωματούχους αυτή την εβδομάδα στην Τεχεράνη, εκτίμησε πως ο χρόνος πλέον εξαντλείται για την εξεύρεση συμφωνίας. «Είμαστε σε κρίσιμο στάδιο αυτών των σημαντικών διαπραγματεύσεων», έκρινε, προειδοποιώντας ταυτόχρονα εναντίον κάθε επίθεσης εναντίον των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων.
Το Ιράν επιμένει πως οι συνομιλίες πρέπει να περιοριστούν στο πυρηνικό πρόγραμμά του και στην άρση των κυρώσεων και θεωρεί «κόκκινη γραμμή» τη διακοπή όλων των δραστηριοτήτων του στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας.
Ο κ. Αραγτσί προειδοποίησε χθες τις ΗΠΑ εναντίον «παράλογων και μη ρεαλιστικών απαιτήσεων», αφού ο κ. Γουίτκοφ απαίτησε στις αρχές της εβδομάδας να τερματιστεί εντελώς το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας του.
Οι Φρουροί της Επανάστασης, επίλεκτο σώμα των ενόπλων δυνάμεων του Ιράν με ισχυρή ιδεολογική επιρροή, αποκλείουν από την πλευρά τους οποιαδήποτε συζήτηση για τις στρατιωτικές δυνατότητες και την άμυνα της χώρας, συμπεριλαμβανομένου του ιρανικού προγράμματος ανάπτυξης βαλλιστικών πυραύλων, που ανησυχεί τη Δύση.
Η επιρροή του Ιράν στην περιοχή συγκαταλέγεται επίσης στις «κόκκινες γραμμές» της Ισλαμικής Δημοκρατίας, σύμφωνα με το επίσημο ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων IRNA.
Η Τεχεράνη υποστηρίζει στην περιοχή αυτόν που χαρακτηρίζει «άξονα της αντίστασης», οργανωτικά χαλαρή συμμαχία ένοπλων οργανώσεων που εχθρεύονται το Ισραήλ και συμπεριλαμβάνει το παλαιστινιακό κίνημα Χαμάς, το λιβανικό κίνημα Χεζμπολά, τους Χούθι της Υεμένης και σιιτικές παραστρατιωτικές οργανώσεις στο Ιράκ.
Μετά την έναρξη των ιρανοαμερικανικών συνομιλιών, το Ισραήλ διατράνωσε ξανά την αποφασιστικότητά του να εμποδίσει το Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και διεμήνυσε πως διαθέτει «σχέδιο δράσης» για αυτό.
