Σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι έχουν εισέλθει οι ελληνοτουρκικές σχέσεις μετά την ανακοίνωση από την Αθήνα του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού (ΘΧΣ), που αποτυπώνει τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Του Κώστα Πασίση
Η Ελλάδα, με τον ΘΧΣ, ενισχύει τη θέση της, αποτυπώνοντας τα δικαιώματά της σε ευρωπαϊκό επίπεδο και το Μαξίμου, έχοντας καλύψει τα νώτα του, έχει ξεκινήσει με ψυχραιμία και νομικό πλεονέκτημα τη διαχείριση της επόμενης ημέρας. Σκοπός της η διατήρηση του θετικού κλίματος με τους γείτονες χωρίς συμβιβασμούς.
Ταυτόχρονα τα αρμόδια κυβερνητικά στελέχη εξηγούν τη σημασία αυτής της πρωτοβουλίας για την προάσπιση των εθνικών συμφερόντων.
Ο υφυπουργός Εξωτερικών Τάσος Χατζηβασιλείου, μιλώντας στον ΣΚΑΪ, τόνισε ότι η πρωτοβουλία της κυβέρνησης να καταθέσει τους χάρτες της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια «κίνηση του μέλλοντος» που τακτοποιεί εκκρεμότητες και προστατεύει το εθνικό συμφέρον στην πράξη.
Όσον αφορά τις αναμενόμενες αντιδράσεις της Τουρκίας, ο κ. Χατζηβασιλείου δήλωσε ότι δεν εξέπληξαν κανέναν, καθώς οι ελληνικές θέσεις είναι γνωστές και βασίζονται στο Διεθνές Δίκαιο.
Χαρακτήρισε τις τουρκικές θέσεις «έωλες» και επανέλαβε ότι ο μόνος δρόμος για τις δύο χώρες είναι ο διάλογος ή η προσφυγή στη διεθνή δικαιοσύνη.
Η Αθήνα περιμένει από την Τουρκία να κάνει τη δική της κίνηση σε διπλωματικό-νομικό επίπεδο, που θα προωθεί τη δική της αντίληψη για τη «Γαλάζια Πατρίδα», παραβιάζοντας φυσικά το διεθνές δίκαιο.
Στο πλαίσιο αυτό, τρία είναι τα σενάρια που διαμορφώνονται για την επόμενη μέρα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Διμερείς συνομιλίες
Το πρώτο σενάριο προβλέπει την έναρξη διμερών συνομιλιών με στόχο την επίτευξη συμφωνίας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, συμπεριλαμβανομένης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) και της υφαλοκρηπίδας.
Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτης έχει τονίσει ότι η Ελλάδα επιθυμεί διάλογο χωρίς εκπτώσεις, βασισμένη αποκλειστικά στο διεθνές δίκαιο.
Η Ελλάδα, με την ευρωπαϊκή στήριξη του ΘΧΣ, έχει ισχυρότερη διαπραγματευτική βάση, αλλά η Τουρκία προφανώς θα επιμείνει σε μονομερείς αξιώσεις, περιπλέκοντας το διάλογο.
Οι συνομιλίες πάντως, που έχουν γίνει μέχρι σήμερα δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας καθώς η Τουρκία επιμένει στις προκλήσεις, θέτοντας ανύπαρκτα ζητήματα για την Ελλάδα.
Άλλωστε ο ελληνοτουρκικός διάλογος έχει μεγάλο ιστορικό αποτυχιών…
Προσφυγή στη Χάγη
Το δεύτερο σενάριο περιλαμβάνει την παραπομπή της διαφοράς στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης μέσω συνυποσχετικού, όπως έχει προτείνει ο κ. Γεραπετρίτης, τονίζοντας ότι είναι ο μόνος δρόμος για τον καθορισμό της ΑΟΖ αν αποτύχουν οι συνομιλίες.
Η Ελλάδα έχει νομική βάση, καθώς ο ΘΧΣ αποτυπώνει την πλήρη επήρεια των νησιών της, σύμφωνα με την UNCLOS, αλλά και την ευρωπαϊκή σφραγίδα που φέρει ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός.
Ωστόσο, η Τουρκία, που δεν έχει υπογράψει την UNCLOS, δεν έχει ξεκαθαρίσει τη θέση της για τη Χάγη.
Αντίθετα ζητά να συμπεριληφθούν και ζητήματα κυριαρχίας νησιών και όχι μόνο, κάτι που η Ελλάδα απορρίπτει κατηγορηματικά.
Σύμφωνα με ειδικούς επί των διεθνών σχέσεων, η παραπομπή της ελληνοτουρκικής διαφοράς στη Χάγη φαίνεται εκ πρώτης όψεως ως η πιο «καθαρή» και ειρηνική λύση.
Όμως, για την Ελλάδα μπορεί να υποκρύπτει νομικούς και γεωστρατηγικούς κινδύνους.
Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, παρότι στηρίζεται στο διεθνές δίκαιο, έχει στο παρελθόν εκδώσει αποφάσεις που ζυγίζουν γεωγραφικά και πολιτικά κριτήρια, όχι πάντα υπέρ των νησιών.
Το εν λόγω Δικαστήριο μπορεί να μην αποδώσει πλήρη επήρεια σε όλα τα ελληνικά νησιά όπως στο Καστελόριζο ή τη Στρογγύλη και αυτό θα ήταν καταστροφικό για τη χώρα μας.
Στην προκειμένη περίπτωση το συμπέρασμα είναι ότι η Χάγη δεν είναι πανάκεια και έχει ρίσκο…
Ένταση στο πεδίο
Το τρίτο, το λεγόμενο κακό σενάριο, περιλαμβάνει κλιμάκωση της έντασης, με την Τουρκία να αμφισβητεί τις ελληνικές θέσεις μέσω στρατιωτικών ή ερευνητικών ενεργειών, όπως η έκδοση NAVTEX ή η ανάπτυξη πολεμικών πλοίων σε περιοχές που αποτυπώνονται στον Θαλάσσιο χωροταξικό Σχεδιασμό. Και στο παρελθόν η Τουρκία έχει δείξει τις προθέσεις της…
