Μέσα σε μια ζεστή και συγκινητική ατμόσφαιρα και με πρωταγωνιστές τα ντοκιμαντέρ, τους σκηνοθέτες και τους ήρωες των ταινιών τους, απονεμήθηκαν το μεσημέρι της Κυριακής 16 Μαρτίου 2025 τα βραβεία του 27ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Τρεις ταινίες βραβεύτηκαν με τους Χρυσούς Αλέξανδρους των διαγωνιστικών τμημάτων. Τον Χρυσό Αλέξανδρο του Διεθνούς Διαγωνιστικού απέσπασε το ντοκιμαντέρ Συνύπαρξη, λέμε τώρα! της Άμπερ Φάρες, το οποίο μπαίνει αυτόματα στη λίστα προεπιλογής για το επόμενο Βραβείο Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ. Τον Χρυσό Αλέξανδρο του διαγωνιστικού τμήματος Newcomers κέρδισε το ντοκιμαντέρ Πώς να χτίσεις μια βιβλιοθήκη των Μάια Λέκοου και Κρίστοφερ Κινγκ, ενώ τον Χρυσό Αλέξανδρο του διαγωνιστικού τμήματος >>Film Forward απέσπασε η ταινία Ατελείωτη Κούκι των Σεθ Σκράιβερ και Πίτερ Σκράιβερ.
Πριν από την απονομή των βραβείων, ο Υφυπουργός Πολιτισμού, αρμόδιος για θέματα Σύγχρονου Πολιτισμού, Ιάσονας Φωτήλας μίλησε για το Φεστιβάλ αλλά και την τέχνη του ντοκιμαντέρ: «Για άλλη μια φορά, η καρδιά του πολιτισμού χτυπάει δυνατά στην αγαπημένη Θεσσαλονίκη. Σήμερα βρίσκομαι ανάμεσα σε φίλους και φίλες του κινηματογράφου και του ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ, εκπροσωπώντας παράλληλα και τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Σήμερα θέλω να σας μιλήσω για την ανάγκη να έχουμε περισσότερες εικόνες, σε μια εποχή που η εικόνα κυριαρχεί.
Πολλοί υποστηρίζουν πως η συνεχής ροή πληροφοριών δημιουργεί έναν οπτικό θόρυβο, μειώνοντας την ικανότητά μας να εστιάσουμε σε ορισμένα θέματα, γεγονότα και συναισθήματα. Ωστόσο, το ντοκιμαντέρ γνώριζε ανέκαθεν αυτή την πρόκληση και φρόντιζε να δώσει στην εικόνα τον ρόλο που της αξίζει, όχι ως απλό ερέθισμα, αλλά ως καταλύτη κατανόησης. Το ντοκιμαντέρ έχει τη μοναδική ικανότητα να καταδεικνύει τις σημαντικές λεπτομέρειες, να φιλτράρει τον περιττό θόρυβο και να μας κατευθύνει προς την ουσία της πραγματικότητας. Δεν αποτυπώνει απλώς εικόνες: μας διδάσκει να βλέπουμε. Μας επιτρέπει να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο πιο συνειδητά, να ακούμε τα ανείπωτα, να αισθανόμαστε το αόρατο.
Το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, στη μακρόχρονη ιστορία του, έχει αποδείξει πως αποτελεί έναν ευαίσθητο δέκτη των κοινωνικών και πολιτιστικών ρευμάτων της εποχής. Η φετινή διοργάνωση επιβεβαιώνει τον ρόλο της ως θετικού αποδέκτη πολιτιστικών ερεθισμάτων και μιας πλατφόρμας ουσιαστικού διαλόγου. Παράλληλα, λειτουργεί ως ένας εξαιρετικά δημιουργικός κόμβος που φέρνει σε επαφή τους δημιουργούς με το κοινό, αλλά και με τη βιομηχανία του κινηματογράφου, ενισχύοντας τη συνεργασία και την καλλιτεχνική καινοτομία.
Το Υπουργείο Πολιτισμού, η Υπουργός Λίνα Μενδώνη και εγώ, στηρίζουμε έμπρακτα και αποτελεσματικά το Φεστιβάλ, ώστε να μπορεί να επιτελεί την αποστολή του για την τέχνη και τον πολιτισμό, για τους δημιουργούς και τους θεατές, για τους πολίτες και την πόλη. Σήμερα, καθώς ανακοινώνουμε τα βραβεία του 27ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, γιορτάζουμε όχι μόνο τις καλύτερες δημιουργίες της χρονιάς, αλλά και την ίδια τη δύναμη του ντοκιμαντέρ να μας προσφέρει περισσότερες εικόνες, πιο καθαρές, πιο δυνατές, πιο αληθινές. Γιατί τελικά δεν χρειαζόμαστε λιγότερες εικόνες, χρειαζόμαστε καλύτερες εικόνες, και το ντοκιμαντέρ είναι εδώ για να μας τις δώσει. Σας ευχαριστώ πολύ» ολοκλήρωσε ο κ. Φωτήλας.
ΒΡΑΒΕΙΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ
Ο Χρυσός Αλέξανδρος του Διεθνούς Διαγωνιστικού απονεμήθηκε στο ντοκιμαντέρ:
Συνύπαρξη, λέμε τώρα! της Άμπερ Φάρες
Σκεπτικό: Ένα στιβαρό ντοκιμαντέρ για μία από τις διχαστικές, επώδυνες και μακροχρόνιες συγκρούσεις στον κόσμο σήμερα, την ισραηλινο-παλαιστινιακή κρίση. Βασική πρωταγωνίστρια του ντοκιμαντέρ είναι η Εβραία κωμικός Νόαμ Σούστερ-Ελιάσι, που μιλά εξίσου άπταιστα αραβικά και εβραϊκά. Η ανατροφή της στη μοναδική κοινότητα στο σύγχρονο Ισραήλ όπου οι Παλαιστίνιοι και οι Εβραίοι έχουν συνυπάρξει ως γείτονες και φίλοι από το 1970, την επονομαζόμενη «Όαση Ειρήνης», της χαρίζει μια μοναδική προοπτική στην αυθεντική έννοια της συνύπαρξης, σε μια κοινωνία όπου η ειρήνη και η αμοιβαία κατανόηση μοιάζουν με χίμαιρα.
Η σκηνοθέτις Άμπερ Φάρες ανέβηκε αρχικά στη σκηνή για να παραλάβει το βραβείο. «Ευχαριστώ πολύ γι αυτό το βραβείο. Είναι μεγάλη τιμή. Ξέρω, όμως, ποια πραγματικά θέλω να ακούσετε και ποια ευθύνεται που αυτή η ταινία βγήκε καταπληκτική» ανέφερε, δίνοντας τη σκυτάλη στην κωμικό και πρωταγωνίστρια της ταινίας Νόαμ Σούστερ-Ελιάσι, η οποία αρχικά ευχαρίστησε τους γονείς της, που ήταν παρόντες στην αίθουσα, για τη στήριξη αλλά και για την καθοδήγηση που της προσέφεραν. «Πριν δύο εβδομάδες ένας Παλαιστίνιος κωμικός, συνάδελφός μου, τόλμησε να αστειευτεί στο Ισραήλ, και η αστυνομία όρμησε σπίτι του και τον συνέλαβε απλώς επειδή έκανε χιούμορ. Μπορώ να βρίσκομαι εδώ σήμερα επειδή υπάρχει ακόμα μια μικρή “σχισμή” στην ελευθερία του λόγου που μπορώ να έχω, χάρη στο προνόμιό μου ως Ισραηλινή Εβραία.
Όταν μετακινήθηκα από το πεδίο του πολιτικού ακτιβισμού στην κωμωδία ήταν επειδή έμαθα ότι στην Ουκρανία ένας Εβραίος κωμικός έγραψε ένα sitcom στο οποίο γίνεται πρόεδρος, και έγινε πρόεδρος στην πραγματικότητα! Έτσι, σκέφτηκα ότι εάν θέλω επιτέλους να πάρω την πολιτική μου καριέρα σοβαρά, πρέπει να αρχίσω να γράφω αστεία. Γιατί ξέρω ότι όταν γελάς, σημαίνει ότι ακούς. Κι έτσι υποσχέθηκα στον εαυτό μου ότι όταν θα έχω τη σκηνή δική μου, όταν περισσότεροι άνθρωποι θα με ακούν, τότε θα μεταφέρω το μήνυμα με δυνατή και καθαρή φωνή. Ευελπιστώ αυτή η ταινία να δώσει στους ανθρώπους τις λέξεις που χρειάζονται αλλά και το κουράγιο που έχουν ανάγκη προκειμένου να υψώσουν το ανάστημά τους».
Ο Αργυρός Αλέξανδρος του Διεθνούς Διαγωνιστικού απονεμήθηκε στο ντοκιμαντέρ:
Λευτεριά στον Λέοναρντ Πελτιέ των Τζέσι Σορτ Μπουλ και Ντέιβιντ Φρανς
Σκεπτικό: Αυτό το ερευνητικό ντοκιμαντέρ εμβαθύνει στην υπόθεση του αυτόχθονα Αμερικανού ακτιβιστή Λέοναρντ Πελτιέ, τον οποίο συναντάμε στην αρχή της ταινίας ως φυλακισμένο εδώ και σχεδόν 50 χρόνια. Μέσα από ένα εντυπωσιακό αρχειακό υλικό, δεξιοτεχνικά ενταγμένο σε ένα αποκαλυπτικό πολιτικό θρίλερ, η ταινία εκθέτει πώς η αρχική δικαστική ετυμηγορία βασίστηκε σε ψευδείς μαρτυρίες, παραλείποντας να λάβει υπόψη κρίσιμα αποδεικτικά στοιχεία. Ωστόσο, και παρά την εμφανή αδικία που υπέστη, η ανελέητη πίεση από το FBI απέκλεισε τον Πελτιέ από τη διαδικασία της χορήγησης χάριτος και της αναστολής της ποινής.
Ανακοινώνοντας το βραβείο του Αργυρού Αλέξανδρου η Λόρεν Γκρίνφιλντ ανέφερε: «Θέλω να ευχαριστήσω το Φεστιβάλ αφενός για την πρόσκληση στη Θεσσαλονίκη, αφετέρου για το αφιέρωμα αλλά και την τιμή να είμαι μέλος αυτής της επιτροπής. Είναι ωραίο να βρίσκεσαι σε ένα μέρος που υπάρχει βαθιά εκτίμηση της τέχνης και σεβασμός στην ελευθερία της έκφρασης και στα ανθρώπινα δικαιώματα. Θέλουμε να απονείμουμε τον Αργυρό Αλέξανδρο στην ταινία Λευτεριά στον Λέοναρντ Πελτιέ. Πρόκειται για ένα τρομερά επίκαιρο ντοκιμαντέρ σε σχέση με την έλλειψη δικαιοσύνης που αντιμετωπίζουν διαχρονικά οι αυτόχθονες της Αμερικής. Υπήρξε διαφωτιστική, μας συγκίνησε και έριξε φως στις δυσκολίες της αντίστασης που υπάρχουν σήμερα».
Ειδική Μνεία απονεμήθηκε στο ντοκιμαντέρ:
Παιδί της σκόνης της Βερόνικα Μλιτσέβσκα
Σκεπτικό: Αυτή η ζεστή και συγκινητική ταινία παρακολουθεί τον Sang, γιο μιας Βιετναμέζας και ενός Αμερικανού στρατιώτη, καθώς αναζητά τον πατέρα του, παλεύοντας για μια προβληματική επανένωση. Ένα όμορφα κινηματογραφημένο πορτρέτο, με όρους και αισθητική cinéma vérité, που αφηγείται μια οικουμενική ιστορία για τις διαγενεακές συνέπειες του πολέμου και τη λαχτάρα για την πατρική αγάπη.
Η σκηνοθέτιδα Βερόνικα Μλιτσέβσκα παρέλαβε το βραβείο, λέγοντας: «Σας ευχαριστώ πολύ για την υπέροχη υποδοχή. Και ευχαριστώ και το κοινό για τις αντιδράσεις και τις ερωτήσεις του κατά την προβολή της ταινίας. Ευχαριστώ τον σύζυγό μου, που είναι επίσης κινηματογραφιστής, για την υποστήριξή του. Ευχαριστώ γι’ αυτό το ταξίδι».
ΒΡΑΒΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ NEWCOMERS
Δέκα ταινίες άνω των 50 λεπτών, τις οποίες υπογράφουν νέοι δημιουργοί, διαγωνίζονται για τον Χρυσό Αλέξανδρο «Δημήτρης Εϊπίδης» και τον Αργυρό Αλέξανδρο. Το βραβείο Χρυσός Αλέξανδρος «Δημήτρης Εϊπίδης» συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 10.000€, ενώ ο Αργυρός Αλέξανδρος συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 4.000€.
Ο Χρυσός Αλέξανδρος «Δημήτρης Εϊπίδης» του διαγωνιστικού Newcomers απονεμήθηκε στο ντοκιμαντέρ:
Πώς να χτίσεις μια βιβλιοθήκη των Μάια Λέκοου και Κρίστοφερ Κινγκ
Σκεπτικό: Μια ιστορία για το πώς οι προσωπικές πεποιθήσεις μπορούν να υψώσουν ανάχωμα απέναντι στη διαφθορά, στα αναχρονιστικά συστήματα και στην πολιτική αδράνεια, χτίζοντας μια κοινότητα και ανακτώντας έναν χώρο γνώσης. Σε μια εποχή όπου οι βιβλιοθήκες σε ολόκληρο τον κόσμο έρχονται αντιμέτωπες με ιδεολογική αντιπαλότητα και περικοπές χρηματοδότησης, η ταινία μάς υπενθυμίζει ότι η γνώση πρέπει να γίνει αντικείμενο υπεράσπισης πάση θυσία.
Οι σκηνοθέτες Μάια Λέκοου και Κρίστοφερ Κινγκ ανέφεραν παραλαμβάνοντας το βραβείο: «Είναι μεγάλη έκπληξη για εμάς. Αυτή η ταινία συμβολίζει την ανθεκτικότητα που δείχνουν οι γυναίκες γενικά και οι γυναίκες της Αφρικής ειδικότερα. Ευχαριστούμε την επιτροπή και το πρόγραμμα, τις δύο υπέροχες πρωταγωνίστριές μας, τους βιβλιοθηκάριους και τους κατοίκους. Αυτή η ταινία είναι η δική μας “συνταγή” για να βοηθήσει την Κένυα και την Αφρική να ευδοκιμήσουν. Είναι προς το συμφέρον όλων μας. Ευχαριστούμε».
Ο Αργυρός Αλέξανδρος του διαγωνιστικού Newcomers απονεμήθηκε στο ντοκιμαντέρ:
Eδώ μιλάνε για λατρεία του Βύρωνα Κριτζά
Σκεπτικό: H κριτική επιτροπή συγκινήθηκε από τη θέρμη και το επαναστατικό πνεύμα της ταινίας, η οποία, παρότι επικεντρώνεται σε μια τοπικά προσδιορισμένη ιστορία, υπενθυμίζει στο κοινό τις θεραπευτικές και συνεκτικές ποιότητες που η τέχνη –στη συγκεκριμένη περίπτωση η μουσική– μπορεί να επιφέρει σε ανθρώπους διαφορετικών γενεών και καταγωγής.
Παραλαμβάνοντας το βραβείο, ο Βύρων Κριτζάς τόνισε: «Εισπράξαμε πολλή αγάπη αυτές τις μέρες και ελπίζουμε να σας την επιστρέψουμε στο μέλλον. Ευχαριστούμε».
Ειδική Μνεία απονεμήθηκε στο ντοκιμαντέρ:
Φάρμα κατοικιδίων των Φιν Βάλτερ και Μάρτιν Α. Βάλτερ
Σκεπτικό: Μια ταινία για τη μοναξιά και την ανάγκη να ανακαλύψουμε έναν χαμένο εαυτό μέσα από τη σύνδεση με την πιο αρχέγονη μορφή της φύσης. Επιπλέον, μια ταινία που εγείρει ηθικά διλήμματα και μας ωθεί, μέσα από την πανέμορφη φωτογραφία της, να αντικρίσουμε τα προβλήματα του πολιτισμένου και υποτιθέμενα προοδευτικού κόσμου στον οποίο ζούμε.
ΒΡΑΒΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ >>FILM FORWARD
Το διαγωνιστικό πρόγραμμα Film Forward περιλαμβάνει δέκα ταινίες άνω των 45 λεπτών, οι οποίες πειραματίζονται με τη φόρμα και τη μέθοδο της ταινίας τεκμηρίωσης. Οι ταινίες διαγωνίζονται για τον Χρυσό Αλέξανδρο, που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 6.000€, και τον Αργυρό Αλέξανδρο, που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 3.000€.
Ο Χρυσός Αλέξανδρος του διαγωνιστικού τμήματος >>Film Forward απονεμήθηκε στο ντοκιμαντέρ:
Ατελείωτη Κούκι των Σεθ Σκράιβερ και Πίτερ Σκράιβερ
Σκεπτικό: Ο Χρυσός Αλέξανδρος απονέμεται σε ένα ντοκιμαντέρ πραγματικό πόνημα αγάπης. Ένας αιχμηρός και αστείος διαλογισμός για ένα «φιλμ μέσα σε ένα φιλμ», που επικεντρώνεται στην οικογένεια, στην κοινότητα και στις κοινές πολιτισμικές ρίζες. Μια γιορτή του σάουντρακ της καθημερινότητας, που μας μεταφέρει σε έναν κόσμο ο οποίος σπάνια έχει καταγραφεί χωρίς συγκατάβαση. Μια αληθινά αυθεντική προσέγγιση σε ένα ντοκιμαντέρ που καθοδηγείται από τους χαρακτήρες του. Το βραβείο απονέμεται στην ταινία Ατελείωτη Κούκι των Σεθ Σκράιβερ και Πίτερ Σκράιβερ.
Ο Αργυρός Αλέξανδρος του διαγωνιστικού τμήματος >>Film Forward απονεμήθηκε στο ντοκιμαντέρ:
Εντωμεταξύ της Κάθριν Γκαντ
Σκεπτικό: Ο Αργυρός Αλέξανδρος απονέμεται σε μια ταινία που διατρέχει διάφορες συμβάσεις του ντοκιμαντέρ, εύστοχα αναπτύσσοντας μια μορφή «ποιηθικής» χωρις να χάνει την ακρίβεια ή τις ιστορικές και κοινωνικές της συντεταγμένες, μεταδίδοντας παράλληλα μια αίσθηση της συλλογικής καλλιτεχνικής διαδικασίας, η οποία μας μεταφέρει στην καρδιά της βαθιά εδραιωμένης ανθεκτικότητας που χαρακτηρίζει τη μαύρη κουλτούρα. Το βραβείο πηγαίνει στο ντοκιμαντέρ Εντωμεταξύ της Κάθριν Γκαντ.
Ειδική Μνεία απονεμήθηκε στο ντοκιμαντέρ:
Μουσείο της νύχτας του Φερμίν Ελόι Ακόστα
Σκεπτικό: Για την εντατική έρευνα σε ένα κατά κύριο λόγο άγνωστο αρχειακό υλικό, όπως και την προσπάθεια να δημιουργήσει μια οπτική γλώσσα που ανταποκρίνεται στη θεματική του.
Ο σκηνοθέτης Φερμίν Ελόι Ακόστα παρέλαβε το βραβείο και δήλωσε τα εξής: «Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους φίλους μου που ήρθαν από την Αργεντινή μαζί μου. Επίσης, την επιτροπή, την ομάδα μου και το Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Αργεντινής, το οποίο αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση. Η κυβέρνηση αποσύρει όλες τις χρηματοδοτήσεις, και ο κινηματογράφος βρίσκεται σε κίνδυνο. Ντοκιμαντέρ σαν αυτό δεν θα μπορούν να γίνονται στο μέλλον εξαιτίας αυτής της εξέλιξης, και γι’ αυτό χαίρομαι πολύ που λαμβάνω αυτό το βραβείο» σημείωσε.
