Μόλις έναν μήνα και κάτι αφότου επέστρεψε στον Λευκό Οίκο, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ήδη ανατρέψει την παγκόσμια γεωπολιτική τάξη, χωρίς ταμπού ή ψιμυθίωση, καθώς βλέπει τη διπλωματία ως συσχετισμό δύναμης, πιστεύει πως βασιλεύει ο νόμος του ισχυρότερου — και κάνει πολλούς συμμάχους των ΗΠΑ να τρέμουν.
Η θεαματική λογομαχία της Παρασκευής με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, μπροστά στις κάμερες των μέσων ενημέρωσης των ΗΠΑ και του κόσμου ολόκληρου, έφερε στο προσκήνιο τα νέα δεδομένα της αμερικανικής διπλωματίας — μονομερούς περισσότερο και οξύτερα παρά ποτέ.
Χθες Δευτέρα, ο αμερικανός πρόεδρος διέταξε παύση της στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ στην Ουκρανία, αφού πρόσαψε στον ουκρανό ομόλογό του πως επέδειξε ασέβεια κι έλλειψη ευγνωμοσύνης έναντι της κυβέρνησής του για τις προσπάθειές της να βάλει τέλος στον πόλεμο με τη Ρωσία.
«Δεν κρατάς τα χαρτιά στα χέρια», πέταξε.
Είτε πρόκειται για τη Γροιλανδία, την πελώρια αυτόνομη περιοχή της Δανίας που θέλει να γίνει μέρος των ΗΠΑ, είτε για τη Διώρυγα του Παναμά, είτε για την επιβολή τελωνειακών δασμών διά πάσα νόσο, ο Αμερικανός πρόεδρος δείχνει απροκάλυπτα πως αυτό που τον ενδιαφέρει πριν απ’ όλα είναι το συμφέρον της χώρας του όπως το αντιλαμβάνεται εκείνος, όχι τα συμφέροντα άλλων, συμμάχων ή μη.
Άλλωστε, έχει δείξει με το δάχτυλο τους συμμάχους στο NATO, κατηγορώντας τους πως εκμεταλλεύονται τη γενναιοδωρία της Αμερικής. Όσο για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, πάνω απ’ όλα στόχο είχε να «απομυζήσει» τις ΗΠΑ, κατ’ αυτόν.
«Η κυβέρνησή μου προχωρά σε καθαρή ρήξη με τις αξίες της εξωτερικής πολιτικής της προηγούμενης κυβέρνησης και, ειλικρινά, του παρελθόντος», συνόψιζε την περασμένη εβδομάδα ο Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου έχοντας πλάι του τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν.
Οι δραστικές περικοπές της αναπτυξιακής και ανθρωπιστικής βοήθειας στο εξωτερικό το μαρτυρούν.
Ο προκάτοχός του Τζο Μπάιντεν διαλαλούσε αντίθετα πως ενστερνιζόταν την πολυμερή συνεργασία, πως έδινε την προτεραιότητα στην υπεράσπιση των δημοκρατιών και των συμμαχιών, που η κυβέρνησή του θεωρούσε πολλαπλασιαστές ισχύος της αμερικανικής επιρροής.
Για τον Μαξ Μπέργκμαν, του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών (CSIS) της Ουάσιγκτον, η εξωτερική πολιτική τους «δεν έχει πλέον καμιά σχέση με τον σεβασμό αυτών των αξιών από τις ΗΠΑ».
«Θεωρώ πως πρόκειται για πολύ βαθιά αλλαγή της παγκόσμιας τάξης», προσθέτει.
Δεν μπορεί πάντως να θεωρηθεί μεγάλη έκπληξη, καθώς ο Αμερικανός νέος υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο λέει πως οι ΗΠΑ πρέπει πλέον να ενεργούν όπως η Ρωσία και η Κίνα, να έχουν βασικό ελατήριο τα δικά τους συμφέροντα.
Μετά το φιάσκο της Παρασκευής στον Λευκό Οίκο, η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Κάγια Κάλας συμπέρανε πως «έγινε σαφές πως ο ελεύθερος κόσμος χρειάζεται νέο ηγέτη».
Η στροφή του Ντόναλντ Τραμπ στη Ρωσία, που σήμανε η τηλεφωνική συνδιάλεξή του με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν τη 12η Φεβρουαρίου, συνεχίζει να προκαλεί σοκ, στην Ευρώπη κι όχι μόνο — από τα κράτη της Βαλτικής μέχρι την Ταϊβάν, όπου πλέον διαφαίνεται «αληθινό άνοιγμα» για την Κίνα, κατά την άποψη του κ. Μπέργκμαν.
Θυμίζει πως οι ΗΠΑ ως πρότινος αποπειρώνταν να πείσουν άλλες χώρες να μην κλείνουν διμερείς συμφωνίες με την Κίνα, επειδή, όπως έλεγαν, δεν είναι αξιόπιστη.
Αλλά «να που οι ΗΠΑ αλλάζουν εντελώς στρατόπεδο και παύουν να υποστηρίζουν μια δημοκρατία σε πόλεμο», συμπληρώνει καυστικά ο ίδιος.
Η Κίνα έχει πολλαπλασιάσει τα τελευταία χρόνια τις αναπτύξεις αεροσκαφών της πολεμικής της αεροπορίας και πολεμικών πλοίων γύρω από την Ταϊβάν, την οποία θεωρεί επαρχία της και δεν έχει αποκλείσει ποτέ το ενδεχόμενο να κάνει χρήση βίας για να ανακτηθεί ο έλεγχός της.
Ο Αμερικανός πρόεδρος προτιμά να υπεκφεύγει όσον αφορά την πιθανή υποστήριξη της Ταϊβάν σε περίπτωση κινεζικής εισβολής, παρότι είπε χθες πως τέτοια εισβολή θα ήταν «καταστροφική» εξέλιξη.
Η Ταϊβάν «έχει λόγο να είναι νευρική», εκτιμά η Μπόνι Γκλέιζερ, επικεφαλής του προγράμματος Ινδο-Ειρηνικού του Γερμανικού Ταμείου Μάρσαλ, ινστιτούτου μελετών της Ουάσιγκτον.
Αντίθετα με την Ουκρανία, που μπορεί να λογαριάζει στην υποστήριξη σχεδόν όλων των κυβερνήσεων της Ευρώπης, η Ταϊβάν εξαρτάται σχεδόν εξ ολοκλήρου από τις ΗΠΑ για τον εφοδιασμό της με στρατιωτικό υλικό.
Όμως, προσθέτει η ίδια, τα οικονομικά διακυβεύματα κάνουν διαφορετικές τις καταστάσεις, καθώς η Ταϊβάν είναι ο σημαντικότερος παραγωγές ημιαγωγών αιχμής στον κόσμο.
Παραφράζοντας την έκφραση που χρησιμοποίησε ο κ. Τραμπ αναφερόμενος στον κ. Ζελένσκι, «η Ταϊβάν έχει χαρτιά να παίξει», συμπληρώνει η κυρία Γκλέιζερ.
Για τον Τζόσουα Ρόβνερ, πολιτολόγο του American University, η αβεβαιότητα είναι μέρος της στρατηγικής του Αμερικανού προέδρου.
«Υπάρχουν χίλιοι τρόποι να ερμηνευτεί αυτό που λέει. Αυτό που μετράει αληθινά», όμως, «είναι το τι θα κάνει σε τελευταία ανάλυση με τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις», προσθέτει.
