Το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης (Metropolitan Museum of Art – Met) επιστρέφει στην Ελλάδα το μπρούτζινο κεφάλι ενός γρύπα, του μυθολογικού πλάσματος, μετά από την εκτίμηση ότι το αντικείμενο του 7ου αιώνα π.Χ. πιθανώς είχε κλαπεί από αρχαιολογικό μουσείο στην Ολυμπία τη δεκαετία του 1930.
Το μουσείο ανακοίνωσε ότι το κεφάλι, το οποίο εντάχθηκε στη συλλογή ως δωρεά από πρώην μέλος του διοικητικού συμβουλίου το 1972, παραδόθηκε στην υπουργό Πολιτισμού της Ελλάδας, Λίνα Μενδώνη, κατά τη διάρκεια χθεσινής τελετής.
Αν και οι συζητήσεις για την προέλευση του αντικειμένου βρίσκονταν σε εξέλιξη από το 2018, το μουσείο δήλωσε ότι η απόφαση για την επιστροφή του οριστικοποιήθηκε μόλις πριν από λίγους μήνες. Θα είναι το πρώτο αντικείμενο από τη συλλογή του Met που επιστρέφει μετά την έναρξη θητείας του νέου εκτελεστικού διευθυντή, του Lucian Simmons, πέρυσι, για να ηγηθεί της αναπτυσσόμενης μονάδας έρευνας προέλευσης.
Το μουσείο επέλεξε να αφιερώσει περισσότερες ερευνητικές προσπάθειες στον προσδιορισμό της προέλευσης των εκτενών συλλογών του, μετά από μια σειρά κατασχέσεων λαφυραγωγημένων αντικειμένων και αυξημένης επιτήρησης για τα πρωτόκολλα που χρησιμοποιούσε για την αποδοχή και αγορά έργων και αντικειμένων, ιδιαίτερα αρχαιοτήτων.
Ως επικεφαλής της έρευνας προέλευσης, μια νέα θέση, ο Simmons, πρώην εκτελεστικός διευθυντής του Sotheby’s, εποπτεύει μια ομάδα αναλυτών που έχουν πολλαπλασιαστεί- από έξι σε έντεκα άτομα.
Οι αρχαίοι Έλληνες συχνά διακοσμούσαν τα μπρούτζινα καζάνια τους, που χρησιμοποιούνταν για να τιμήσουν τους θεούς, με το κεφάλι γρύπα, μυθολογικού ζώου με πρόσωπο είναι αετού και σώμα λιονταριού.
Το κεφάλι είχε εκτεθεί στην είσοδο της ελληνικής και ρωμαϊκής πτέρυγας του Met από το 1999. Είχε ανακαλυφθεί αρχικά σε μια κοίτη ποταμού στην Ολυμπία, στην Πελοπόννησο, το 1914 από τον επιμελητή του Αρχαιολογικού Μουσείου Ολυμπίας, αλλά εξαφανίστηκε περίπου είκοσι χρόνια αργότερα, σύμφωνα με δήλωση του Met. Ανέφερε ότι η έρευνα του μουσείου και των ελληνικών αρχών έδειξε ότι το αρχαιολογικό αντικείμενο είχε κλαπεί. Εφτασε στο Μουσείο Μητροπόλιταν μέσω κληρονομιάς από τον Walter C. Baker, χρηματοδότη και συλλέκτη έργων τέχνης και μέλους του διοικητικού συμβουλίου του Μουσείου, ο οποίος το είχε αγοράσει το 1948 από έναν έμπορο στη Νέα Υόρκη.
“Το Μουσείο Μητροπόλιταν και το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας συμφώνησαν στην επιστροφή του γρύπα μετά από προσεκτική ανασκόπηση αρχείων και επιστολών, που καθόρισαν ότι δεν θα μπορούσε να είχε φύγει νόμιμα από το Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας,” ανέφερε το μουσείο στη δήλωσή του. Το έργο θα επιστρέψει ως δάνειο στο Μουσείο Μητροπόλιταν για μια έκθεση το επόμενο έτος, σύμφωνα με το μουσείο. Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση, «Το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης και η Ελληνική Δημοκρατία της Ελλάδας ανακοίνωσαν ότι θα επιστρέψουν στην Ελλάδα μια Χάλκινη κεφαλή γρύπα 7ου αιώνα π.Χ.
Ένα από τα καλύτερα σωζόμενα κεφάλια γρύπα από χυτό μπρούτζο, αυτό το αντικείμενο εκτίθεται σε περίοπτη θέση στην είσοδο των ελληνικών και ρωμαϊκών γκαλερί The Met’s από το 1999 και έχει εγκατασταθεί στις αίθουσες από την απόκτησή του το 1972. Όπως αναφέρεται στην επίσημη έκθεση ευρημάτων που παρουσιάστηκε από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού στο Μουσείο, το αρχαίο έφτασε το 1914 στον έφορο του Αρχαιολογικού Μουσείου Ολυμπίας, ο οποίος το τοποθέτησε στη βιβλιοθήκη του μουσείου, όπου παρέμεινε χωρίς απογραφή μέχρι την εξαφάνισή του τη δεκαετία του 1930. Σύμφωνα με τα αρχεία του The Met, αυτό το χάλκινο κεφάλι δωρήθηκε στο Μουσείο το 1972 ως μέρος του κληροδοτήματος του Walter C. Baker. Ο Baker το είχε αγοράσει το 1948 από τον Joseph Brummer στη Νέα Υόρκη, ο οποίος το απέκτησε το 1936 από έναν έμπορο αντίκες στην Αθήνα.
Το Μουσείο και η Ελληνική Δημοκρατία ανακοίνωσαν πρόσφατα μια σημαντική 50ετή συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση και το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, για την έκθεση της Συλλογής του Leonard N. Srtern, η οποία περιλαμβάνει σχεδόν όλους τους κύριους τύπους κυκλαδικών μαρμάρινων ειδωλίων που αντιπροσωπεύουν την Ύστερη Νεολιθική περίοδο έως το τέλος της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού
Η Συλλογή Stern θα είναι θέμα μιας συζήτησης σήμερα, ως μέρος της σειράς συνεδριάσεων του The Met «Cultural Heritage Now» που ξεκίνησε την άνοιξη του 2023. Εμπειρογνώμονες από το The Met και το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού θα συζητήσουν την καινοτόμο πολιτιστική και επιστημονική συνεργασία μεταξύ του Μουσείου και της Ελλάδας.
