Η ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί μια από τις σημαντικότερες γεωπολιτικές εξελίξεις της τελευταίας δεκαετίας, αλλά αντιμετωπίζει σημαντικά εμπόδια.
Δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε την στρατηγική σημασία που έχει, τόσο για τις ίδιες τις χώρες, όσο και για την Ευρώπη συνολικά. Για την ΕΕ, η διεύρυνση εξασφαλίζει σταθερότητα, ειρήνη και οικονομική ανάπτυξη σε μια περιοχή που ιστορικά έχει αντιμετωπίσει συγκρούσεις και εντάσεις. Για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, η ένταξη σημαίνει πρόσβαση σε ευρωπαϊκά κονδύλια, βελτίωση της διακυβέρνησης και προσέλκυση επενδύσεων, δίχως όμως αυτό να σημαίνει ότι θα πρέπει να επιτρέψουμε να υποχωρήσουν οι απαιτήσεις μας για το κράτος δικαίου.
Μόλις πέρυσι ψηφίστηκε και η εφαρμογή της Διευκόλυνσης Μεταρρυθμίσεων και Ανάπτυξης για τα Δυτικά Βαλκάνια με συνολικό ύψος για την περίοδο 2024-2027 ύψους σε 6 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό συνίσταται σε 2 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 4 δισ. ευρώ σε δάνεια με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους. Τουλάχιστον, το ήμισυ του συνολικού κονδυλίου θα διατεθεί μέσω του επενδυτικού πλαισίου για τα Δυτικά Βαλκάνια (WBIF) για τη στήριξη επενδύσεων σε υποδομές και συνδεσιμότητα, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, της ενέργειας και της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης. Το υπόλοιπο μέρος του κονδυλίου θα αποδεσμευτεί ως άμεση στήριξη στους εθνικούς προϋπολογισμούς.
Σίγουρα, οι προσπάθειες που γίνονται από πλευράς της Ε.Ε. είναι συνεχείς αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε τα θέματα διακυβέρνησης που αντιμετωπίζουν αυτά τα κράτη, όπως η διαφθορά, η έλλειψη ανεξάρτητης δικαιοσύνης και ο περιορισμός της ελευθερίας του Τύπου.
Ως Ευρωπαϊκή Ένωση, ωστόσο, πρέπει να δώσουμε έμφαση στα ζητήματα ατομικών ελευθεριών και κράτους Δικαίου. Η φυλάκιση των ηγετών της αντιπολίτευσης στην Αλβανία -παραμονές εκλογών- είναι ενδεικτική για το πως η εργαλειοποίηση της Δικαιοσύνης μπορεί να μετατρέψει ένα δημοκρατικό πολίτευμα σε αυταρχικό καθεστώς. Αλλά και η προσωπική μου περιπέτεια, η 16μηνη φυλάκιση μου φανερώνει, δυστυχώς, τη χειραγώγηση της Δικαιοσύνης από τις βουλές της εκτελεστικής εξουσίας.
Αν η ποιότητα της Δημοκρατίας και η πολιτική σταθερότητα δεν έχουν φτάσει σε ικανοποιητικό επίπεδο, μπορεί, όντας κράτη-μέλη, αυτές οι χώρες να επανεμφανίσουν σύνδρομα και παθογένειες της ιστορίας τους.
Παράλληλα η επιρροή τρίτων δυνάμεων που προσπαθούν να επηρεάσουν την περιοχή, καθιστούν ιδιαίτερα δύσκολη και λιγότερο ξεκάθαρη πολλές φορές την ευρωπαϊκή πορεία. Η Ε.Ε. θα πρέπει να διατηρήσει την αφοσίωσή της στην περιοχή, ενώ οι χώρες των Βαλκανίων πρέπει να συνεχίσουν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις.
Η παράβλεψη αυτών των προϋποθέσεων για την εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων εκλαμβάνεται από μέρος της κοινής γνώμης αυτών των χωρών ως στήριξη σε συγκεκριμένες κυβερνήσεις και δημιουργεί αντιευρωπαϊκά αντανακλαστικά. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να διολισθήσει κανείς από το ευρωπαϊκό μονοπάτι ούτε όμως και να προχωρήσουμε σε βιαστικές κινήσεις ένταξης, κοιτώντας απλά τη θέση τους στον χάρτη και όχι σε βάθος τη δομή των κρατών.
Προσωπικά, στηρίζω ξεκάθαρα μια ισχυρή, ρεαλιστική και στρατηγικά στοχευμένη συνεργασία με τα Δυτικά Βαλκάνια για την ένταξή τους. Η Ευρώπη πρέπει να παραμείνει προσηλωμένη στις αξίες της, προωθώντας την ανάπτυξη και την ασφάλεια σε μια γειτονιά που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία και το μέλλον μας.
* Ο Φρέντης-Διονύσιος Μπελέρης είναι Ευρωβουλευτή ΝΔ και ΕΛΚ
