Η γραφειοκρατία είναι ένα από τα χαρακτηριστικά φαινόμενα, που αναμφισβήτητα, ακόμα ταλανίζουν την ελληνική κοινωνία και οικονομία. Πολλές φορές, συνδέεται με την κακή δημόσια διοίκηση, τις καθυστερήσεις και την αναποτελεσματικότητα, με συνέπειες όχι μόνο για τους δημοσίους υπαλλήλους αλλά και για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Στην Ελλάδα, η γραφειοκρατία έχει διαχρονικά επηρεάσει τις προσπάθειες για αύξηση της αποδοτικότητας και η κατανόηση αυτού του φαινομένου είναι κρίσιμη για την υλοποίηση στρατηγικών που θα οδηγήσουν στη βελτίωση του δημόσιου τομέα.
Του Βασίλη Α. Υψηλάντη*
Η ελληνική γραφειοκρατία χαρακτηρίζεται από μια πολυπλοκότητα διαδικασιών και πλεονασμό εγγράφων. Οι πολίτες και οι επιχειρηματίες συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην ολοκλήρωση ακόμα και των πιο απλών διοικητικών διαδικασιών. Η απαίτηση για υπερβολικά πολλά έγγραφα, πιστοποιητικά και υπογραφές οδηγεί σε καθυστερήσεις, αυξάνοντας το κόστος και την ταλαιπωρία. Αυτή η κατάσταση αποθαρρύνει την επιχειρηματικότητα, περιορίζει τις ξένες επενδύσεις και εμποδίζει την καινοτομία.
Η γραφειοκρατία έχει άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στην οικονομία. Σύμφωνα με έρευνες, οι χώρες με λιγότερη γραφειοκρατία έχουν υψηλότερη οικονομική ανάπτυξη. Στην Ελλάδα, η γραφειοκρατία στοιχίζει στις επιχειρήσεις χρόνο και πόρους, με αποτέλεσμα τη μείωση της ανταγωνιστικότητας. Οι επιχειρήσεις αφιερώνουν σημαντικό ποσοστό των πόρων τους στην εκπλήρωση διοικητικών υποχρεώσεων, μειώνοντας αντίστοιχα την ικανότητά τους να επενδύουν στην ανάπτυξή τους ή στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Η μείωση της γραφειοκρατίας προϋποθέτει μια σειρά από στρατηγικές και μεταρρυθμίσεις στον δημόσιο τομέα. Αρχικά, η ψηφιοποίηση των διαδικασιών μπορεί να μειώσει τον χρόνο που απαιτείται για την ολοκλήρωση των σχετικών εγγράφων. Οι υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης έχουν αποδείξει την ικανότητά τους να επιταχύνουν τη διαδικασία εξυπηρέτησης των πολιτών και μείωσης της γραφειοκρατικής φόρτου. Η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ήδη από το 2019, έχουν θέσει μέσω του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης σε πρώτο πλάνο τον αγώνα του εκσυγχρονισμού της δημόσιας διοίκησης μέσω των πρωτοβουλιών ψηφιακής διακυβέρνησης και με τη βοήθεια πλέον του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Επιπλέον, απαιτείται εκπαίδευση και επιμόρφωση του προσωπικού του δημόσιου τομέα ώστε να έχουν τις απαραίτητες γνώσεις για να ελαχιστοποιούν τις διοικητικές διαδικασίες. Η δημιουργία μιας κουλτούρας εξυπηρέτησης πελατών μέσα στο δημόσιο τομέα μπορεί να αλλάξει ριζικά τη σχέση του πολίτη με τη διοίκηση.
Πρέπει επίσης να προηγηθεί αναθεώρηση των νόμων που οδηγούν σε πλεονασματικές διαδικασίες. Η απλοποίηση του νομικού πλαισίου και η κατάργηση περιττών διατάξεων μπορεί να διευκολύνει όχι μόνον τη λειτουργία των επιχειρήσεων και να ενισχύσει την αποδοτικότητα.
Η πολιτική βούληση αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την υλοποίηση των παραπάνω προτάσεων. Χρειάζεται τον αγώνα αυτό να τον διακρίνει η συνέπεια και επιμονή. Τούτο απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες και συνεργασία μεταξύ διαφόρων υπουργείων και φορέων.
Η απάλειψη της γραφειοκρατίας παραμένει μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα στον τομέα της δημόσιας διοίκησης και της οικονομίας. Η μείωσή της μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην αύξηση της αποδοτικότητας, στη βελτίωση των υπηρεσιών προς τους πολίτες και στην ενίσχυση της θέσης της χώρας στην παγκόσμια οικονομία. Η συνεχής εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που θα εστιάζουν στην ψηφιοποίηση, την εκπαίδευση και την απλοποίηση διαδικασιών, σε συνδυασμό με την πολιτική βούληση, μπορούν να οδηγήσουν σε μια πιο αποτελεσματική και σύγχρονη δημόσια διοίκηση.
Η αλλαγή είναι εφικτή και επιτακτικά απαραίτητη για το μέλλον και την πρόοδο της χώρας.
* Ο Βασίλης Α. Υψηλάντης είναι Κοσμήτορας της Βουλής Βουλευτής Δωδεκανήσου
