Αν ο Μέγας Αλέξανδρος είχε νικηθεί από τους Πέρσες, η Ιστορία θα είχε χάσει πολλά. Ακόμα και η εξάπλωση του Χριστιανισμού, μερικούς αιώνες μετά, θα ήταν αμφίβολη. Η Ιστορία δεν γράφεται, βεβαίως με το «αν», ένας επιστήμονας ωστόσο αποφάσισε να διερευνήσει στοιχεία από τον Ελληνιστικό Κόσμο του στρατηλάτη. Πρόκειται για τον Nikolaus Overtoom, αναπληρωτή καθηγητή ιστορίας στο Washington State University που έχει διεξαγάγει εκτενείς μελέτες για τον Αλέξανδρο. Τα συμπεράσματα δημοσιεύονται στο Livescience.com. μαζί με τα συμπεράσματα του Frank Holt, συνταξιούχου καθηγητή αρχαίας ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον.
Ο Μέγας Αλέξανδρος ο Μακεδόνας βασιλιάς, ίδρυσε μια τεράστια αυτοκρατορία που εκτείνεται από τα Βαλκάνια μέχρι την Ινδία σε μόλις 13 χρόνια. Ο πρώτος του στόχος ήταν τα περσικά εδάφη, στις περιοχές που γνωρίζουμε σήμερα ως Τουρκία, Ιράκ, Ιράν και Αίγυπτο. Εκεί , πολέμησε τις δυνάμεις του Δαρείου. Αφού νίκησε την Περσική Αυτοκρατορία, προχώρησε προς ανατολάς και κατέλαβε εδάφη από το σημερινό Αφγανιστάν και Πακιστάν. Στα σύνορα της Ινδίας, αποφάσισε να επιστρέψει όταν επαναστάτησαν τα στρατεύματά του. Όμως ξαφνικά αρρώστησε και πέθανε το 323 π.Χ. στη Βαβυλώνα, εντός των συνόρων του σημερινού Ιράκ.
Όταν η αυτοκρατορία του διαλύθηκε γρήγορα μετά τον απροσδόκητο θάνατό του, αξιωματούχοι του παλατιού και στρατηγοί τη διαμέλισαν και ανέλαβαν τη διακυβέρνηση των μερών. Αυτό άνοιξε το δρόμο για την ανάπτυξη της ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού στη Μέση Ανατολή για αιώνες.
Τι θα γινόταν αν ο Μέγας Αλέξανδρος είχε νικηθεί από τους Πέρσες στην αρχή του ταξιδιού; Πώς θα άλλαζε η πορεία της ιστορίας; Τα ιστορικά αρχεία δείχνουν ότι αυτό παραλίγο να συμβεί, αναφέρει το Livescience.com. Σύμφωνα με τον Frank Holt, στη Μάχη του Γρανικού ποταμού, που θεωρείται η πρώτη μεγάλη σύγκρουση του Αλέξανδρου, ένας Πέρσης σατράπης (διοικητής) ονόματι Σπιθριδάτης παραλίγο να καταφέρει στον Αλέξανδρο ένα θανατηφόρο χτύπημα στο κεφάλι.
«Εν ολίγοις, σε ένα σενάριο όπου οι Πέρσες θα νικούσαν τον Αλέξανδρο, ο κόσμος πιθανόν να ήταν εντελώς διαφορετικός από αυτόν που βλέπουμε σήμερα», λέει ο Nikolaus Overtoom.
Δηλώνοντας ότι κατά την περίοδο που ακολούθησε μετά τις νίκες του Μεγάλου Αλεξάνδρου ξεκίνησε η Ελληνιστική Εποχή, ο Overtoom είπε: «Αυτή η περίοδος ήταν μια περίοδος κατά την οποία ο ελληνικός πολιτισμός είχε μεγάλο αντίκτυπο στις αναπτυσσόμενες κοινωνίες σε γεωγραφικά μήκη και πλάτη που εκτείνονται από την Ισπανία έως την Ινδία. Έγινε οικονομικός και γεωπολιτικός μετασχηματισμός»
Ο καθηγητής σημειώνει πως οι άνθρωποι σε όλη αυτή την εκτεταμένη περιοχή, μιλούσαν μια γλώσσα γνωστή ως Ελληνιστική κοινή, η οποία έγινε «η lingua franca της ελληνιστικής εποχής για να διευκολύνει την επικοινωνία, το εμπόριο και την ανταλλαγή ιδεών».
Αν ο Αλέξανδρος είχε ηττηθεί, ο Χριστιανισμός, ο οποίος εμφανίστηκε περισσότερο από τρεις αιώνες μετά το θάνατό του, θα μπορούσε να είχε εξαφανιστεί πριν εξαπλωθεί πολύ ευρέως. Σύμφωνα με τον Overtoom, η Κοινή Ελληνική ήταν η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε για τη συγγραφή και τη διάδοση των διδασκαλιών και των ιδεών του πρώιμου Χριστιανισμού, και έτσι τα μηνύματα του Χριστιανισμού διαδόθηκαν εύκολα σε όλη τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.
Ο Overtoom γράφει: «Χωρίς την Ελληνιστική Εποχή, η Κοινή Ελληνική δεν θα είχε γίνει η lingua franca της αρχαιότητας, έτσι οι πρώτοι Χριστιανοί θα έπρεπε να γράφουν και να κηρύττουν σε μια λιγότερο γνωστή και με επιρροή γλώσσα. Σε μια τέτοια κατάσταση, ο Χριστιανισμός δεν θα ήταν τόσο επιτυχημένος όσο σήμερα, και ίσως δεν θα είχε γίνει παγκόσμια θρησκεία. «Ίσως να μην είχε επιβιώσει καν τον πρώτο έως τον τέταρτο αιώνα, όταν ο ανταγωνισμός στον πνευματικό και πνευματικό τομέα ήταν τόσο σκληρός».
Άλλοι ειδικοί συμφωνούν επίσης ότι ο Χριστιανισμός μπορεί να μην ήταν τόσο διαδεδομένος. Ο Λάρι Τριτλ, συνταξιούχος καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Loyola Marymount, λέει επίσης ότι αν οι Πέρσες είχαν νικήσει τον Αλέξανδρο, ο Χριστιανισμός μπορεί να μην είχε καν φτάσει έως εμάς.
Σύμφωνα με τον Holt, μια « Pax Persica » (Περσική Ειρήνη) πιθανότατα θα βασίλευε από τα σύνορα της Ελλάδας μέχρι την Ινδία, καθώς οι Πέρσες θα συνέχιζαν να ελέγχουν μεγάλο μέρος της Μέσης Ανατολής και οι άνθρωποι θα μπορούσαν να ασκούν τη δική τους θρησκεία και να ακολουθούν τις δικές τους πολιτιστικές παραδόσεις. Η Περσέπολη, η πρωτεύουσα της Περσικής Αυτοκρατορίας, την οποία οι δυνάμεις του Αλεξάνδρου κατέλαβαν και κατέστρεψαν, σύμφωνα με τα λόγια του Χολτ, «ανταγωνίζεται τη Ρώμη και την Αθήνα ως μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της αρχαίας εποχής, και τα ερείπια της εξακολουθούν να θαυμάζονται από τους τουρίστες σήμερα και είναι ένα από τα τπιο επισκέψιμα θαύματα. Αυτή, θα έμενε.» (σ.σ. για να μείνει η Περσέπολις και κάθε πόλη, θα έπρεπε να μην είχε δεχτεί και μεταγενέστερες επιθέσεις, πράγμα εξαιρετικά αμφίβολο, καθώς διάφοροι στρατοί διεξήγαν πολέμους στην περιοχή. Επίσης, ο επιστήμονας δεν κάνει διάκριση ανάμεσα στον πολιτισμό των Ελλήνων και των Μακεδόνων και στον περσικό πολιτισμό, που ήταν μεγάλος μεν, μακριά από τη Δημοκρατία, δε).
Ο Χολτ δηλώνει επίσης ότι οικισμοί όπως η Αλεξάνδρεια ή η Κανταχάρ, που ιδρύθηκαν από κύματα Ελλήνων που συνέρρευσαν προς τα ανατολικά, δεν θα είχαν κτιστεί. Ο «ελληνιστικός κόσμος», αυτό το εξαιρετικό μείγμα ιστοριών και πολιτισμών, δεν θα μπορούσε να δημιουργηθεί χωρίς αυτούς τους νέους οικισμούς που τραβούσαν συνεχώς τους Έλληνες προς τα ανατολικά.
Όπως λέει, οι Πτολεμαίοι, οι οποίοι ηγήθηκαν μιας δυναστείας στην Αίγυπτο που διήρκεσε σχεδόν τρεις αιώνες, δεν θα μπορούσαν ποτέ να καταλάβουν την Αίγυπτο και η Κλεοπάτρα δεν θα γινόταν μια διάσημη βασίλισσα. Και συνεχίζει: εάν ο Αλέξανδρος ηττηθεί από τους Πέρσες στη Μάχη των Γαυγαμήλων στο σημερινό Βόρειο Ιράκ το 331 π.Χ., η πορεία της ιστορίας θα άλλαζε δραματικά, αν όχι εντελώς. Δεδομένου ότι ο Αλέξανδρος θα είχε ήδη κατακτήσει την Αίγυπτο και θα είχε ιδρύσει την πόλη της Αλεξάνδρειας εκείνη την εποχή, αυτή η πόλη θα μπορούσε ακόμα να υπάρχει.
Επίσης, σημειώνει: Αν η περιοχή είχε παραμείνει διαιρεμένη, η Ρώμη θα μπορούσε να είχε εκμεταλλευτεί αυτή την αδυναμία τόσο πριν όσο και μετά τη μετατροπή της σε αυτοκρατορία το 27 π.Χ. Ο Χολτ σημειώνει ότι ο κατακερματισμός της Ευρασίας σε μικρές κυριαρχίες, μπορεί να επιτάχυνε την αυτοκρατορική επέκταση της Ρώμης πέρα από τη φαντασία μας και προσθέτει: “Μπορείτε να φανταστείτε τον Νέρωνα σε έναν ελέφαντα στην Ινδία;”
Ως προς την Ρώμη, οι απόψεις διίστανται πάντως. Σε παλιότερο άρθρο του Livescience.com, ίσως ο Αλέξανδρος σχεδίαζε μια στρατιωτική εκστρατεία στη Δύση που περιελάμβανε την κατάκτηση τμημάτων της Ιταλίας, μεταξύ άλλων τοποθεσιών κατά μήκος της Μεσογείου. Ο Ρωμαίος ιστορικός Quintus Curtius Rufus, που έζησε τον πρώτο αιώνα μ.Χ., ισχυρίστηκε ότι ο Μέγας Αλέξανδρος είχε σχεδιάσει μια σειρά από κατακτήσεις που, εάν πετύχαιναν, θα είχαν επεκτείνει την αυτοκρατορία του μέχρι το σημερινό στενό του Γιβραλτάρ. Ο Αλέξανδρος σχεδίαζε να ναυπηγήσει 700 πλοία για να υποστηρίξει αυτή την εισβολή, σημείωσε ο Ρούφους. Άλλοι αρχαίοι συγγραφείς έκαναν παρόμοιους ισχυρισμούς.
Ο Nikolaus Overtoom είναι πολύ σκεπτικιστής απέναντι σε τέτοιες αναλύσεις. Μερικοί αρχαίοι συγγραφείς ισχυρίστηκαν ότι μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου, ο γραμματέας του, ο Ευμένης, έδωσε σε έναν από τους ανώτερους στρατηγούς του Αλέξανδρου, τον Περδίκκα, σχέδια που περιελάμβαναν την κατάκτηση τμήματος της Ιταλίας. Τώρα, ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι τα [σχέδια] δεν είναι γνήσια — ίσως μια πλαστογραφία από τον Ευμένη, ή ίσως ολόκληρη η ιστορία προέκυψε χρόνια, ακόμη και δεκαετίες αργότερα».
Δεν είναι τελικά σαφές τι θα είχε συμβεί αν ο Μέγας Αλέξανδρος είχε προσπαθήσει να εισβάλει στην Ιταλία. Οι Ρωμαίοι το περίμεναν, πάντως, σύμφωνα με διάφορες αρχαίες πηγές. Άλλος ερευνητής, ο Ρόμπιν Γουάτερφιλντ, σημειώνει ότι οι περιγραφές των σχεδίων του Αλεξάνδρου δείχνουν πως θα είχε εισβάλει σε άλλες τοποθεσίες στη Μεσόγειο πριν αποβιβαστεί στην ηπειρωτική Ιταλία. Αυτό υποδηλώνει ότι οι δυνάμεις του θα ήταν συντριπτικές, ακόμη κι αν οι Ρωμαίοι είχαν συμμάχους στον αγώνα τους εναντίον του.
Και ο Φίλιπ Φρίμαν, καθηγητής ανθρωπιστικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Pepperdine στην Καλιφόρνια, λέει ότι αν ο Αλέξανδρος είχε εισβάλει στην Ιταλία, πιθανότατα θα είχε πετύχει, σημειώνοντας ότι υπήρχαν αρκετές ελληνικές αποικίες στην Ιταλία που θα μπορούσαν να υποστήριζαν την κυριαρχία του.
«Οι Ρωμαίοι ήταν σκληροί και θα είχαν αντισταθεί, αλλά δεν ήταν ακόμα η ισχυρή δύναμη των μετέπειτα αιώνων», είπε ο Freeman στο Live Science. «Αν ο Αλέξανδρος είχε εισβάλει, νομίζω ότι δεν θα υπήρχε Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, αφού η ρωμαϊκή εξουσία θα είχε εξαλειφθεί εν τη γενέσει της, ας το πούμε έτσι».
