Ο πιο σπουδαίος αρχέγονος τεχνίτης, ο μυθικός ήρωας με το εφευρετικό πνεύμα, την επινοητικότητα και την τεχνική δεξιότητα, ο Δαίδαλος, ετοιμάζεται να «πετάξει» στην Κίνα. Το Palace Museum στο Πεκίνο, γοητευμένο από παλαιότερη περιοδική έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου, ζήτησε να τη φιλοξενήσει από 15 Μαρτίου έως 14 Αυγούστου 2025.
Με τη σύμφωνη γνώμη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, θα δανείσουμε προσωρινά στο κινεζικό κορυφαίο μνημείο εκατόν εβδομήντα επτά αρχαιότητες και μία σύγχρονη ανακατασκευή από το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
Το Μουσείο της Απαγορευμένης Πόλης (Palace Museum) στο Πεκίνο υπέβαλε πρόταση για την παρουσίαση της έκθεσης έργων από το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου με τον γενικό τίτλο «Δαίδαλος», στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων για τα 100 χρόνια από την ίδρυσή του. Η έκθεση εστιάζει στην καινοτομία και την επινοητικότητα του ελληνικού πολιτισμού κατά την Μινωϊκή περίοδο και τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους.
Η μουσειολογική πρόταση στη σημερινή της μορφή, αποτελεί μια αναπροσαρμογή για διευρυμένο κοινό εκτός Ελλάδας της έκθεσης «Δαίδαλος: Στα ίχνη του μυθικού τεχνίτη», που παρουσιάστηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου από 10.05.2019 έως 1.03.2020. Ως έκθεση ανταπόδοσης προγραμματίζεται να παρουσιαστεί μελλοντικά στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, η έκθεση με τίτλο “Chiming Treasures: Ceremonies and court life in the Qing Dynasty” με έργα από τις συλλογές του Palace Museum (Μουσείου της Απαγορευμένης Πόλης) στο Πεκίνο.
Εξόριστος από την πατρίδα του την Αθήνα, μετά από στυγερό έγκλημα που διέπραξε, ο Δαίδαλος ζήτησε άσυλο στην Κνωσό, στη βασιλική αυλή του Μίνωα, τον οποίο υπηρέτησε επινοώντας καινοτόμες τεχνικές και εργαλεία και υλοποιώντας πολυάριθμα τεχνικά έργα απαράμιλλης πρωτοτυπίας.
Σκοπός της έκθεσης είναι η ανάδειξη της καινοτομίας και της επινοητικότητας σε διάφορους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, κυρίως κατά τη δεύτερη χιλιετηρίδα π.Χ., περίοδο ακμής του μινωικού πολιτισμού.
Μέσα από τον μύθο του ευρηματικού τεχνίτη Δαίδαλου και τις επινοήσεις που αποδίδονται σε αυτόν, παρουσιάζονται σημαντικά τεχνολογικά επιτεύγματα, όπως η χρήση του κεραμικού τροχού, η εξέλιξη του εργαλειακού εξοπλισμού και ιδίως του πριονιού και του τρυπανιού, η λάξευση της τοιχοδομίας, ο σχεδιασμός και η ανέγερση σύνθετων αρχιτεκτονικών κατασκευών, το ιστιοφόρο πλοίο, οι τεχνικές συναρμογής διαφορετικών υλικών, η δημιουργία της μνημειακής πλαστικής κατά τη Μινωική περίοδο και τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους.
Ο Δαίδαλος είναι ο μεγαλύτερος εφευρέτης στην αρχαία Ελλάδα, ένας πραγματικός πολυτεχνίτης και καλλιτέχνης ταυτόχρονα, όπως υποδηλώνει το όνομα Δαίδαλος, που προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα δαιδάλω = εργάζομαι με τέχνη.
Ο Λαβύρινθος στη μινωική Κρήτη, ο μίτος της Αριάδνης, η ξύλινη αγελάδα της Πασιφάης, το χοροστάσι της Αριάδνης, το ακρόπρωρο των πλοίων της εποχής εκείνης και το πέταγμα με φτερά από κερί ήταν όλα, σύμφωνα με τη μυθολογία, εφευρέσεις και επινοήσεις του Δαίδαλου. Για αυτόν σώζονται αρκετοί μύθοι και αυτοί καταγράφηκαν για πρώτη φορά από τους Αθηναίους μυθογράφους τον 6ο π.Χ. αιώνα επί Πεισίστρατου.
Το μεγαλύτερο μέρος των μύθων για τη ζωή του Δαίδαλου εκτυλίσσεται στην Κρήτη, συνεπώς οι σχετικοί μύθοι μάλλον είναι κρητικής καταγωγής. Κατά μία εκδοχή ήταν γιος του θεού Ηφαιστου, ενώ κατά άλλη ήταν απόγονος του Ερεχθέα από τη μεριά του πατέρα του, όπως και του Κέκροπα, από την πλευρά της μητέρας του. Όταν σκότωσε τον γιο της αδερφής του, που μαθήτευε στο εργαστήρι του, (κι εκείνη αυτοκτόνησε) εγκατέλειψε την Αθήνα και κατέφυγε στην Κρήτη. Εκεί έγινε αμέσως δεκτός, γιατί η φήμη του ως εξαιρετικού τεχνίτη είχε προηγηθεί και μάλιστα γίνεται έμπιστος του Μίνωα, του μυθικού βασιλιά της Κνωσού. Ο Μίνωας ανέθετε στον Δαίδαλο όλα τα τεχνικά έργα στο ανάκτορο.
Κάποτε ήρθε σε ρήξη με τον Μίνωα, που τον φυλάκισε στον άδειο (ύστερα από τον θάνατο του Μινώταυρου) λαβύρινθο μαζί με τον γιο του Ικαρο. Ο Δαίδαλος ανακαλύπτει πως κολλώντας με κερί φτερά, μπορούν να πετάξουν και δραπετεύουν. Ο Ίκαρος, ενθουσιασμένος με τα φτερά του, πετά κοντά στον Ήλιο, το κερί λειώνει και ο Ίκαρος πνίγεται στη θάλασσα.
Μετά τον θάνατο του γιου του, ο Δαίδαλος καταφέρνει μόνος του πια να φτάσει στην Κάμικο ή Κύμη της Σικελίας, στο βασίλειο του Κώκαλου. Ο Μίνωας τον ανακαλύπτει με τέχνασμα, και σπεύδει να τον παραλάβει. Ο Κώκαλος φυσικά και δεν ήθελε να χάσει τον μέγα πολυτεχνίτη κι έτσι δολοφόνησε τον Μίνωα μέσα στο καυτό νερό του μπάνιου του. Η δολοφονία έγινε με τρόπο που να μοιάζει με ατύχημα, εξασφαλίζοντας την ατιμωρησία του ύπουλου Κώκαλου (οι αρχαίοι βασιλιάδες είχαν προβλήματα με το μπάνιο τους. Μην ξεχνάμε και τον Αγαμέμνονα).
Σε αυτούς τους μύθους ενυπάρχει η ιστορική αλήθεια της δημιουργίας αποικιών από τους Μινωίτες Κρητικούς στη Σικελία, όπως η Μινώα στον Ακράγαντα, η Υρία στη Μεσαπία και η Έγγυος στο εσωτερικό του νησιού.
Κάτω από την προστασία του Κώκαλου, ο περιζήτητος Δαίδαλος έμεινε στη Σικελία κάνοντας πάλι πολύ σημαντικά έργα. Δεν υπάρχει μύθος που να αναφέρει πού πέθανε, αν και αναφορές γίνονται για την Αίγυπτο και συγκεκριμένα ένα νησάκι στον Νείλο, όπου τον τιμούσαν σαν θεό.
Η εκθεσιακή πρόταση, μέσα από το συνδυασμό αρχαίων έργων (αγγεία, έργα γλυπτικής και μεταλλοτεχνίας, κοσμήματα, νομίσματα, σφραγιδόλιθοι, τμήματα τοιχογραφιών) από τη μόνιμη έκθεση και τις αποθήκες του Μουσείου καθώς και πολυμεσικού υλικού και επεξηγηματικών κειμένων, στοχεύει να αναδείξει την οικουμενικότητα των χαρακτηριστικών του Δαιδάλου: της δημιουργίας, της επινοητικότητας και της εφευρετικότητας, ως δυναμικών μοχλών ανάπτυξης που μπορούν να πυροδοτήσουν εξελίξεις και αλλαγές σε πολλαπλά επίπεδα (τεχνολογίας, οικονομίας, πολιτικής και κοινωνικής ζωής). Επίσης φιλοδοξεί να επιτρέψει στους επισκέπτες να διερευνήσουν φιλοσοφικά και ηθικά ζητήματα που σχετίζονται με την «καινοτομία» τόσο στον αρχαίο όσο και στον σύγχρονο κόσμο.
Η κινεζική πλευρά θα αναλάβει το σύνολο της δαπάνης για την υλοποίηση της έκθεσης (ασφάλιση, μεταφορά, παραγωγή εποπτικού υλικού, εγκατάσταση), όπως επίσης και την έκδοση δίγλωσσου (κινεζικά-αγγλικά) επιστημονικού καταλόγου.
Η έκθεση χωρίζεται σε έξι θεματικές ενότητες, χρονολογικά οργανωμένες, που καλύπτουν τις σημαντικότερες πτυχές του μύθου. Βασικός άξονας σύνδεσης των εκθεμάτων και αφηγηματικό νήμα είναι η ίδια η μυθική μορφή του Δαιδάλου.
Ενότητα 1 : Μύθοι του Δαιδάλου
Ενότητα 2: Οι απαρχές του μύθου
Η διαμόρφωση του μύθου : Ο Δαίδαλος ως αρχιτεχνίτης Η ενότητα περιλαμβάνει έργα προϊστορικών και ιστορικών χρόνων και εστιάζει στις δεξιότητες του Δαιδάλου ως ευρηματικού τεχνίτη και εργαλειοκατασκευαστή.
Υποενότητα 1: Μινωική κεραμική : Τέχνη, τεχνική και ευρηματικότητα
Υποενότητα 2 : Μεταλλοτεχνία: Σχηματίζοντας και αναδιαμορφώνοντας τα μέταλλα. Υποενότητα 3: αντικείμενα
Υποενότητα 4: Μεταμορφώνοντας τον χρυσό. Κοσμήματα και άλλα χρυσά Η αντήχηση της πέτρας.
Υποενότητα5: Ένα ταξίδι στη μινωική λιθοτεχνία
Ενότητα3: Μικρογραφικά αριστουργήματα στον κόσμο της σφραγιδογλυφίας : «πλέων ἐπὶ οἴνοπα πόντον». Η ενότητα περιλαμβάνει σφραγίδες με παράσταση ιστιοφόρων πλοίων, ομοίωμα λέμβου και πινακίδα Γραμμικής Β με αναφορά σε ναυπηγό.
Ενότητα 4: Ο Λαβύρινθος και η τέχνη της Αρχιτεκτονικής. Περιλαμβάνει έργα που σχετίζονται με βασικές πτυχές της «μινωικής ανακτορικής αρχιτεκτονικής», όπως τον λειτουργικό σχεδιασμό, την αρμονική σύζευξη πελεκημένων δόμων, και ξυλοδεσιάς, την «μνημειακή επιτοίχια ζωγραφική» και την «γλυπτική διακόσμηση» αρχιτεκτονικών έργων. Για την καλύτερη κατανόηση των αρχιτεκτονικών θεμάτων περιλαμβάνονται και σχεδιαστικές απεικονίσεις.
Ενότητα 5 : Η γέννηση της μνημειώδους γλυπτικής. Στην ενότητα περιλαμβάνονται δείγματα αγαλματοποιίας από τους προϊστορικούς και τους ιστορικούς χρόνους.
Ενότητα 6 : Η κληρονομιά του Δαιδάλου: Επινοώντας το αύριο Η ενότητα διερευνά την κληρονομιά του Δαιδάλου στον σημερινό κόσμο ως πηγή έμπνευσης και ως υπενθύμιση των διαχρονικών προσπαθειών του ανθρώπου για καινοτομία και υπέρβαση των ίδιων του των ορίων. Παράλληλα, εξετάζονται τα συνακόλουθα ηθικά και φιλοσοφικά ζητήματα που ανακύπτουν από την υπέρβαση αυτών των ορίων σε άμεση συσχέτιση με τον μύθο.
Η Κίνα φιλοξενεί ακόμα μία έκθεσή μας, η οποία έχει κάνει πάταγο στο εξωτερικό, με τίτλο “The Greeks. Agamemnon to Alexander the Great”. Αυτό τον καιρό τα 270 αρχαία έργα και αντίγραφα παρουσιάζονται στο Capital Museum του Πεκίνου έως τον ερχόμενο. Εν τω μεταξύ, δεχτήκαμε πρόταση για ακόμα μία παρουσίασης της έκθεσης στο World Expo Museum στη Σαγκάη από Ιούλιο έως Νοέμβριο 2025 (συνολική διάρκεια δανεισμού: Ιούνιος 2025- Δεκέμβριος 2025).
. Το Μουσείο ιδρύθηκε από την Κυβέρνηση της Σαγκάης σε συνεργασία με το Bureau International des Expositions στο Παρίσι και αποτελεί το μοναδικό μουσείο παγκοσμίως αφιερωμένο στην κληρονομιά και τα θέματα των Παγκόσμιων Εκθέσεων (World Expo). Εγκαινιάστηκε το 2016 στον χώρο της Παγκόσμιας Έκθεσης της Σαγκάης και καλύπτει έκταση 40.000 τ.μ.. Το κτίριο έχει σχεδιαστεί ώστε να συνδέει το παρελθόν με το μέλλον, αποτυπώνοντας την ιστορία των Διεθνών Εκθέσεων από το 1851 έως το παρόν και κοιτάζοντας προς τον κόσμο του αύριο.
Η συγκεκριμένη έκθεση ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2020 στo Hunan Museum και ακολούθησε το Nanjing Museum.
