Σε ένδεκα ημέρες, ο Μπασάρ αλ Άσαντ έπεσε. Σχεδόν 14 χρόνια μετά το ξέσπασμα της εξέγερσης στη Συρία, που πολλοί νόμιζαν νεκρή, ο χρόνος επιταχύνθηκε απότομα. Κι ο χάρτης της Μέσης Ανατολής ίσως χαραχτεί ξανά απ’ την αρχή. Η πτώση ακολούθησε ακόμη δυο κατακλυσμικά γεγονότα, που οδήγησαν στην -κατά ορισμένους αναλυτές- κατάρρευση του στρατοπέδου που πρόσκειται στο Ιράν.
Το πρώτο ήταν ο αποκεφαλισμός από το Ισραήλ του στρατιωτικού επιτελείου του λιβανικού κινήματος Χεζμπολά.
Το δεύτερο η δολοφονία στο Ιράν του ηγέτη του παλαιστινιακού ισλαμιστικού κινήματος Χαμάς, του Ισμαήλ Χανίγια, αποδοθείσα επίσης στο Ισραήλ.
Επρόκειτο για δυο καίριας σημασίας συμμάχους του πλέον έκπτωτου σύρου προέδρου.
Η αστραπιαία προέλαση των ριζοσπαστών ισλαμιστών της Χαγιάτ Ταχρίρ ας Σαμ (ΧΤΣ, ο πρώην συριακός βραχίονας της Αλ Κάιντα, που διαβεβαιώνει πως διέκοψε κάθε σχέση μαζί της) κι οργανώσεων ανταρτών προσκείμενων στην Τουρκία κατέλαβε τον κόσμο όλο εξαπίνης. Οι ίδιοι οι Σύροι, φιλικές όσο και εχθρικές χώρες, ειδικοί, δημοσιογράφοι – κανένας δεν κοίταζε στη Δαμασκό, το επίκεντρο της προσοχής βρισκόταν στη Λωρίδα της Γάζας και στον Λίβανο για πάνω από έναν χρόνο.
Ο πρόεδρος Άσαντ έμοιαζε αμετακίνητος, αλλά η ισχύς κρούσης των κυριότερων συμμάχων του, του Ιράν, της Ρωσίας, αλλά και της Χεζμπολά, έμοιαζε να μειώνεται, αν όχι να συντρίβεται.
Άρχισε μάλιστα διαδικασίες εξομάλυνσης των σχέσεων με άλλες αραβικές χώρες.
Όλ’ αυτά εξανεμίστηκαν σε μερικά 24ωρα. Σύροι ποδοπατούν αγάλματα του Χάφεζ αλ Άσαντ. Ο γιος του, ο Μπασάρ, τράπηκε σε φυγή.
Μετά την άνευ προηγουμένου έφοδο της Χαμάς εναντίον νότιων τομέων του Ισραήλ την 7η Οκτωβρίου 2023, το Ιράν και ο «άξονας της αντίστασης» ενεπλάκησαν σ’ έναν πόλεμο ο οποίος, λένε αναλυτές, ξεγύμνωσε τις αδυναμίες της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Η Χεζμπολά υπέστη βαριά πλήγματα στον πόλεμο εναντίον του Ισραήλ: η ηγεσία της αποδεκατίστηκε. Πάνω απ’ όλους, έχασε τον εμβληματικό ηγέτη της Χασάν Νασράλα.
Οι οδοί ανεφοδιασμού της με οπλισμό και χρήμα από την Τεχεράνη, που σφυροκοπήθηκαν από το Ισραήλ στο ιρανικό έδαφος, πλέον απειλούνται από τους νέους κυρίαρχους στη Δαμασκό – που ασφαλώς δεν ξέχασαν τον καθοριστικό ρόλο της στη συντριβή της εξέγερσης.
Άλλες δυνάμεις προσκείμενες στην Ισλαμική Δημοκρατία, στην Υεμένη και στο Ιράν, σημαντικά πιόνια για την παρενόχληση συμμάχων των ΗΠΑ ή σουνιτικών περιφερειακών δυνάμεων, διατηρούν τη δυνατότητά τους να αποτελούν ενόχληση – χωρίς όμως να θεωρείται πως θα μπορούσαν ποτέ να ανατρέψουν το status quo.
Για τον Αντρέας Κριγκ του King’s College του Λονδίνου, «ο άξονας της αντίστασης χάνει τη διεθνή διάστασή του και το περιφερειακό στρατηγικό βάθος του».
Όσο για τη Ρωσία, παραμένει καθηλωμένη στον πόλεμο με την Ουκρανία και προσεχώς κινδυνεύει να υποστεί μεγάλη απώλεια: αυτήν της μεγαλύτερης ναυτικής βάσης της στη Μέση Ανατολή, στην Ταρτούς, στα συριακά παράλια στη Μεσόγειο. «Δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η νέα κοινωνικοπολιτική τάξη στη Δαμασκό θα επιτρέψει στους Ρώσους να παραμείνουν, έπειτα απ’ όλα όσα έκαναν για το καθεστώς Άσαντ», προεξοφλεί ο κ. Κριγκ.
Από την άλλη η Τουρκία, προστάτιδα δύναμη οργανώσεων ανταρτών που συμμετείχαν στην επίθεση, είναι «ο μεγάλος κερδισμένος», θεωρεί ο ίδιος. Ωστόσο, μπορεί να «έχει επιρροή», αλλά όχι «τον έλεγχο», επισημαίνει.
Πόσο μάλλον που η Μέση Ανατολή βρίσκεται αντιμέτωπη με τον κίνδυνο να ξεσπάσει «πόλεμος παντού» με την προοπτική «της επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ», συμπληρώνει ο Άρον Λουντ του κέντρου μελετών Century International.
Μετά «την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, τίθενται ερωτήματα για την αντικατάστασή του» και το πόσος καιρός «θα χρειαστεί» για να διαμορφωθεί νέα κατάσταση. «Θα δούμε περιφερειακές συνέπειες κάθε λογής», προειδοποίησε.
Στη Συρία, από το 2011 η επιρροή συχνά μετριόταν με πετροδολάρια, που μοιράζονταν στις διάφορες παρατάξεις αντικαθεστωτικών.
Ώσπου οι χώρες του Κόλπου -ως ακόμη και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα- αναγκάστηκαν από τα πράγματα να συζητήσουν ξανά με τον άλλοτε παρία Άσαντ, σύμμαχο του μαύρου προβάτου τους, του Ιράν.
Πλέον, βρίσκονται αντιμέτωπες με κάτι ακόμα χειρότερο: «αυτοί που πανικοβάλλονταν από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους βλέπουν στη Δαμασκό τους Αδελφούς Μουσουλμάνους στη χιλιοστή δύναμη, πολύ πιο μαχητικούς κι εχθρικούς απέναντι τους», κατά την άποψη του κ. Λουντ.
Στο μεταξύ το Ισραήλ, όπως κι άλλες χώρες στην περιοχή, περιμένει το χαρτί που όταν ξαναμοιραστεί τον Ιανουάριο ίσως αλλάξει εντελώς το παιγνίδι.
Από τη Ραμπάτ ως το Ριάντ, περνώντας από την Τεχεράνη και το Χαρτούμ, ηγέτες και αντίπαλοί τους ελπίζουν να εξασφαλίσουν χάρες από τον Ντόναλντ Τραμπ, γνωστό για τη διπλωματία έναντι ανταλλαγμάτων στην οποία αρέσκεται.
Έχει ήδη πει, με τη χαρακτηριστική του αθυροστομία, ότι το «μπορντέλο» της Συρίας δεν ήταν «η μάχη» της Ουάσιγκτον.
Σε κάθε περίπτωση, ο Ρεπουμπλικάνος θα βρει μπροστά του άλλη Μέση Ανατολή.
Ο κ. Κριγκ μιλά περί «τέλους του μύθου της σταθερότητας των αυταρχικών καθεστώτων», και μια «προειδοποίηση στους Χαφτάρ, στους Σίσι και στους Σάγεντ αυτού του κόσμου».
Αναφέρεται αντίστοιχα στον πολιτικοστρατιωτικό ηγέτη της Λιβύης Χαλίφα Χαφτάρ, στον πρόεδρο της Αιγύπτου Άμπντελ Φάταχ αλ Σίσι και στον πρόεδρο της Τυνησίας Καΐς Σάγεντ.
Το 2011, κατά τη διάρκεια της λεγόμενης Αραβικής Άνοιξης, και στις τρεις χώρες αυτές ανατρέπονταν αυταρχικά καθεστώτα που κυβερνούσαν δεκαετίες.
Η πτώση του Σύρου προέδρου Άσαντ «το τέλος του πάρτι» για τη Χεζμπολάχ
Ο ηγέτης των Λιβανικών Δυνάμεων (ΛΔ), του μεγαλύτερου χριστιανικού κόμματος της χώρας, έκρινε χθες Κυριακή ότι η πτώση του Μπασάρ αλ Άσαντ στη γειτονική Συρία σημαίνει το «τέλος του πάρτι» για το σιιτικό κίνημα Χεζμπολάχ, το οποίο αξίωσε να καταθέσει τα όπλα.
Το λιβανικό σιιτικό κίνημα, σύμμαχος του Άσαντ, που αποκεφαλίστηκε και αποδυναμώθηκε έπειτα από έναν χρόνο και πλέον εχθροπραξιών με το Ισραήλ, αναγκάστηκε να αποσύρει στοιχεία του από τη Συρία έπειτα από την έφοδο-αστραπή της Χαγιάτ Ταχρίρ ας Σαμ (ΧΤΣ) και οργανώσεων ανταρτών που έχουν συμμαχήσει μαζί της, που κυρίευσε χθες Κυριακή στην πρωτεύουσα Δαμασκό, βάζοντας τέλος στην εξουσία του προέδρου από το 2000.
«Το πάρτι τέλειωσε (…) κάθε μέρα που περνάει είναι χαμένη μέρα για εσάς και για τους πολίτες του Λιβάνου, δήλωσε ο Σαμίρ Τζάτζα απευθυνόμενος στη Χεζμπολά κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου, εκφράζοντας ικανοποίηση για την πτώση του Μπασάρ αλ Άσαντ.
Ο Σαμίρ Τζάτζα, μέγας αντίπαλος των Άσαντ, ήταν ο μοναδικός ηγέτης πλευράς του λιβανικού εμφυλίου πολέμου (1975-1990) που εξέτισε ποινή 11 ετών κάθειρξης κατά τη διάρκεια της συριακής κηδεμονίας του Λιβάνου, που διήρκεσε 29 χρόνια.
Σκηνές αγαλλίασης εκτυλίχθηκαν χθες σε χριστιανικές και σουνιτικές περιοχές του Λιβάνου μετά την πτώση του «τυράννου» Άσαντ.
«Η λαϊκή βάση σας σήμερα έχει ανάγκη αληθινό κράτος, ανοικοδόμηση», είπε ο ηγέτης των Λιβανικών Δυνάμεων, που πρόσκειται στη Σαουδική Αραβία και στις ΗΠΑ, ενώ ισραηλινοί βομβαρδισμοί προκάλεσαν εκτεταμένες καταστροφές σε προπύργιο της Χεζμπολά τους δυο μήνες ανοικτού πολέμου, από τα τέλη Σεπτεμβρίου ωσότου τέθηκε σε εφαρμογή συμφωνία κατάπαυσης του πυρός την 27η Νοεμβρίου.
Αντίπαλοι της Χεζμπολάχ στον Λίβανο και στο εξωτερικό θεωρούν ότι ο πόλεμος με το Ισραήλ και η πτώση του Μπασάρ αλ Άσαντ την αποδυνάμωσαν πολύ.
Από την πλευρά του ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου εξέφρασε ικανοποίηση διότι έπεσε «κεντρικός» παράγοντας του «άξονα του κακού» του οποίου ηγείται κατ’ αυτόν το Ιράν, βλέποντας στην εξέλιξη «άμεση συνέπεια» των πληγμάτων που κατάφερε ο στρατός του στην Τεχεράνη και στη Χεζμπολάχ.
Ο Σαμίρ Τζάτζα κάλεσε τη Χεζμπολάχ, τη μόνη παράταξη που διατήρησε τα όπλα της μετά τον εμφύλιο, στο όνομα του αγώνα κατά του Ισραήλ, να καταρτίσει με τον λιβανικό στρατό «οδικό χάρτη» που θα καταλήξει «στη διάλυση της στρατιωτικής υποδομής της».
Εκφράστηκε καθώς πλησιάζει κοινοβουλευτική συνεδρίαση, προγραμματισμένη για την 9η Οκτωβρίου, για την ανάδειξη νέου προέδρου, έπειτα από δυο χρόνια που ο θώκος μένει κενός στον Λίβανο εξαιτίας των διαφωνιών ανάμεσα στη Χεζμπολάχ και τους αντιπάλους της, ιδίως τις ΛΔ.
Σκηνές ενθουσιασμού στο κέντρο της Δαμασκού μετά την πτώση του Άσαντ
Ενθουσιασμένοι Σύροι συνέρρεαν σήμερα το πρωί προς την πλατεία Ομεϋάδων στο κέντρο της Δαμασκού για να γιορτάσουν την πτώση του Μπασάρ αλ Άσαντ, ύστερα από την άρση της νυχτερινής απαγόρευσης της κυκλοφορίας που επιβλήθηκε από τους αντάρτες, σύμφωνα με δημοσιογράφους του Γαλλικού Πρακτορείου.
Ο ανατραπείς πρόεδρος Άσαντ εγκατέλειψε τη Δαμασκό προς τη Μόσχα χθες, Κυριακή, μετά την θεαματική επίθεση των ισλαμιστών ανταρτών, σε ένα ιστορικό σημείο καμπής που έθεσε τέλος σε μισό αιώνα αδιαμφισβήτητης ηγεμονίας της οικογενειακής του φατρίας.
Μεγάλος αριθμός ανταρτών μαχητών συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Ομεϋάδων, ενώ στο σημείο πήγαν νωρίς σήμερα το πρωί Σύροι που θέλησαν να γιορτάσουν μέσα από τα οχήματά τους την πτώση του Άσαντ, δήλωσε δημοσιογράφος του Γαλλικού Πρακτορείου.
«Είναι απερίγραπτο, δεν πιστεύαμε ότι αυτός ο εφιάλτης θα τερματιζόταν, ξαναγεννηθήκαμε», δηλώνει με ενθουσιασμό η Ριμ Ραμαντάν, 49 ετών, υπάλληλος στο υπουργείο Οικονομικών, που βρισκόταν στο σημείο.
«Εδώ και 55 χρόνια φοβόμασταν να μιλήσουμε, ακόμα και στο σπίτι, λέγαμε ότι οι τοίχοι έχουν αυτιά. Έχουμε την εντύπωση ότι ζούμε ένα όνειρο», δήλωσε η ίδια στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Από την πλατεία μπορούσε να δει κανείς να υψώνεται καπνός από γειτονική συνοικία στην οποία βρίσκονται κτίρια των υπηρεσιών ασφαλείας, που είχαν πυρποληθεί την προηγουμένη, σύμφωνα με τον δημοσιογράφο του Γαλλικού Πρακτορείου.
Νωρίτερα, η πόλη ήταν σχεδόν έρημη όταν ήρθη η απαγόρευση κυκλοφορίας, που είχε επιβληθεί έως τις 05.00 (τοπική ώρα, 04.00 ώρα Ελλάδας), σύμφωνα με άλλο δημοσιογράφο του Γαλλικού Πρακτορείου.
Στις 27 Νοεμβρίου, συνασπισμός ανταρτών υπό τη ριζοσπαστική ισλαμιστική οργάνωση Χάγιατ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) του Άμπου Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι εξαπέλυσε επίθεση επίσης από το προπύργιό της στην Ιντλίμπ.
Σε 10 ημέρες, οι αντάρτες κατέλαβαν μεγάλες εκτάσεις και τις μεγάλες πόλεις του Χαλεπίου, της Χάμα, της Νταράα και της Χομς, πριν εισέλθουν στην πρωτεύουσα.
Πρόκειται για την πιο θεαματική επίθεση από την έναρξη του εμφύλιου πολέμου που ξέσπασε το 2011 μετά την αιματηρή καταστολή διαδηλώσεων υπέρ της δημοκρατίας και που προκάλεσε τον θάνατο 500.000 και πλέον ανθρώπων.
