Στην 79η ολομέλεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, o Έλληνας Μόνιμος Αντιπρόσωπος στα Ηνωμένα Έθνη, πρέσβης Ευάγγελος Σέκερης, εισήγαγε το σχέδιο Απόφασης A/79/L.16 με τίτλο «Επιστροφή ή απόδοση πολιτιστικών αγαθών στις χώρες προέλευσής τους». Η Απόφαση είναι μια αμιγώς ελληνική πρωτοβουλία, η οποία υποβάλλεται ανά τριετία, υιοθετήθηκε με συναίνεση και με την συγκηδεμόνευση 146 κρατών-μελών του ΟΗΕ. Πρόκειται για τον υψηλότερο αριθμό που έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα, καταδεικνύοντας τον πρωταγωνιστικό ρόλο που έχει αποκτήσει η Ελλάδα στον τομέα αυτό.
Σημειώνεται ότι για πρώτη φορά και τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ συγκηδεμόνευσαν την απόφαση.
Η χώρα μας κάλεσε τα κράτη-μέλη να υιοθετήσουν την απόφαση με συναίνεση, εκφράζοντας τη δέσμευσή τους στην προστασία και αποκατάσταση της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Κύρια Σημεία της Απόφασης
1. Προκλήσεις στην Προστασία Πολιτιστικών Αγαθών:
o Η αύξηση της διεθνούς διακίνησης πολιτιστικών αντικειμένων έχει επιδεινωθεί από το οργανωμένο έγκλημα, το ξέπλυμα χρήματος και το παράνομο εμπόριο μέσω διαδικτυακών πλατφορμών και του Σκοτεινού Διαδικτύου.
o Ένοπλες συγκρούσεις, διεθνείς και μη, έχουν οδηγήσει σε στοχευμένες επιθέσεις, λεηλασίες και παράνομη διακίνηση πολιτιστικών αγαθών. Τρομοκρατικές ομάδες συχνά χρησιμοποιούν κλεμμένα αντικείμενα για τη χρηματοδότησή τους.
«Τα πολιτιστικά αγαθά έχουν στοχοποιηθεί περισσότερο από ποτέ, κατά την τελευταία δεκαετία, λόγω των πρωτοφανών επιθέσεων εναντίον τους, κατά τη διάρκεια των πρόσφατων ένοπλων συγκρούσεων, είτε διεθνών είτε μη διεθνών. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι παράπλευρη απώλεια των εν λόγω συγκρούσεων είναι η λεηλασία των αρχαιοτήτων και η παράνομη διακίνηση και εμπορία τους από τρομοκρατικές ομάδες, προκειμένου να τις χρησιμοποιήσουν ως πηγή χρηματοδότησης» ανέφερε ο κ. Σέκερης.
2. Ο Ρόλος του ΟΗΕ και της UNESCO:
o Η απόφαση αναγνωρίζει τον κρίσιμο ρόλο της UNESCO στην καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης και στην προώθηση της επιστροφής πολιτιστικών αγαθών, μέσω πρωτοβουλιών όπως η Σύμβαση του 1970 και οι συνεργασίες με την INTERPOL και άλλους οργανισμούς.
o Επισημαίνονται Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, όπως το 2347 (2017), που εστιάζουν στην καταστροφή και λεηλασία πολιτιστικών αγαθών κατά τη διάρκεια συγκρούσεων.
3. Ενίσχυση Νομικών Πλαισίων:
o Η απόφαση καλεί τα Κράτη Μέλη να διασφαλίσουν τεκμηριωμένα στοιχεία προέλευσης και πιστοποιητικά εξαγωγής για τα πολιτιστικά αγαθά που εμπορεύονται διεθνώς, συμπεριλαμβανομένων αυτών που διακινούνται διαδικτυακά.
o Τονίζεται η ανάγκη για πρόληψη εγκλήματος, τελωνειακούς ελέγχους και ενισχυμένα νομικά μέτρα κατά της παράνομης εμπορίας.
«Όλα τα κράτη μέλη καλούνται να συνεργαστούν και να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσουν ότι όλοι οι φορείς που εμπλέκονται στο εμπόριο πολιτιστικών αγαθών, συμπεριλαμβανομένων, ενδεικτικά, των οίκων δημοπρασιών, των εμπόρων έργων τέχνης, των συλλεκτών έργων τέχνης, των επαγγελματιών των μουσείων και των διαχειριστών των διαδικτυακών αγορών, παρέχουν επαληθεύσιμα έγγραφα προέλευσης, καθώς και πιστοποιητικά εξαγωγής, κατά περίπτωση, σχετικά με κάθε πολιτιστικό αγαθό που εισάγεται, εξάγεται ή προσφέρεται προς πώληση, μεταξύ άλλων μέσω του Διαδικτύου» ανέφερε ο κ. Σέκερης.
4. Νέες Εξελίξεις:
o Για πρώτη φορά, η απόφαση εκφράζει σοβαρή ανησυχία για πολιτιστικά αγαθά που απομακρύνθηκαν πριν από την ισχύ της Σύμβασης του 1970 και καλεί για την επιστροφή τους, αναγνωρίζοντας τη σημασία τους για την πολιτιστική ταυτότητα και κληρονομιά των χωρών προέλευσης.
5. Διεθνής Συνεργασία:
o Η απόφαση χαιρετίζει τη διεθνή δέσμευση μέσω πρωτοβουλιών όπως το Pact of the Future και η Διακήρυξη Mondiacult, που προωθούν την επιστροφή και συνεργασία.
o Υπογραμμίζεται η κοινή ευθύνη της διεθνούς κοινότητας για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς σε περιόδους ειρήνης και πολέμου.
Ο κ. Σεκερής τόνισε ότι «η επιστροφή πολιτιστικών αγαθών δεν είναι το τέλος μιας διαδικασίας αλλά η αρχή μιας αμοιβαία επωφελούς σχέσης μέσω πολιτιστικής και επιστημονικής συνεργασίας».
Η απόφαση επιδιώκει να προστατεύσει τη συλλογική μνήμη της ανθρωπότητας και την πολιτιστική ταυτότητα, ενώ προωθεί τη διεθνή κατανόηση και καλή θέληση. Η Ελλάδα κάλεσε όλα τα κράτη-μέλη να υποστηρίξουν και να συνυπογράψουν αυτή τη σημαντική απόφαση.
«Θα κλείσω υπογραμμίζοντας ότι είναι σημαντικά σημαντικό για όλους μας να συνειδητοποιήσουμε ότι η προστασία της ζωής των ανθρώπων θα παραμένει πάντα η ύψιστη προτεραιότητα, αλλά ο σεβασμός της πολιτιστικής ταυτότητας ενός λαού είναι επίσης ζωτικής σημασίας. Ενώ η ανθρώπινη ζωή είναι πιο σημαντική από τα αντικείμενα, είναι ωστόσο απαραίτητο να τηρούνται οι κανόνες προστασίας των πολιτιστικών αγαθών, καθώς αποτελούν τη συλλογική μνήμη της ανθρωπότητας και συμβολίζουν την ίδια την ανθρώπινη ζωή» σημείωσε ο Έλληνας Μόνιμος Αντιπρόσωπος στον ΟΗΕ.
Υπενθυμίζεται ότι από την 01.01.2025 και για δύο χρόνια η Ελλάδα θα συμμετέχει ως μη μόνιμο μέλος στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Έχοντας ψηφιστεί από 182 κράτη-μέλη του Οργανισμού, και με προτεραιότητες την ενίσχυση της θαλάσσιας ασφάλειας, τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου, την προώθηση της ειρηνικής επίλυσης των διεθνών διαφορών, την ενίσχυση της προστασίας παιδιών και γυναικών στις ένοπλες συγκρούσεις, την αύξηση του ρόλου των γυναικών στα διεθνή δρώμενα, αλλά και την προστασία της κλιματικής ισορροπίας, η Ελλάδα θα αποτελέσει ξανά μετά από είκοσι χρόνια ένα από τα δέκα μη μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας (τελευταία φορά ήταν μέλος το 2005-06 και πριν από αυτό το 1952-53).
To Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι ένα από τα έξι βασικά όργανα του ΟΗΕ, και έχει ως βασική αποστολή του τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Η ενεργός συμμετοχή της Ελλάδας υπογραμμίζει τη δέσμευσή της στην παγκόσμια ειρήνη, την ασφάλεια και την προώθηση του διεθνούς δικαίου.
