Η Αιγιάλεια είναι μια περιοχή με πολλές αρχαιολογικές τοποθεσίες, όπως το ίδιο το Αίγιο, και άλλες έξι αρχαίες πόλεις. Το ίδιο το Αίγιο, είναι μια από τις αρχαιότερες πόλεις της Ευρώπης. Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη θα εγκαινιάσει την επέκτασή του το Σάββατο 14 Δεκεμβρίου. πρόκειται για ένα μουσείο που εγκαινιάστηκε το 1994 και σε αυτό εκτίθενται αρχαιότητες προερχόμενες από την Αιγιάλεια. Στεγάζεται στο κτήριο της Παλαιάς Δημοτικής Αγοράς της πόλης, το οποίο θεωρείται έργο του Γερμανού αρχιτέκτονα Ernst Ziller και έχει παραχωρηθεί από τον Δήμο Αιγιαλείας στο Υπουργείο Πολιτισμού προκειμένου να λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος. Η λειτουργία του Μουσείου διακόπηκε το 1995 εξαιτίας ισχυρού σεισμού που έπληξε το κτήριο και επαναλειτούργησε το 1999.
«Η ιδέα να εμπλουτισθεί η υπάρχουσα έκθεση με νέες ενότητες, γεννήθηκε όταν πρωτοείδα στις αποθήκες του Μουσείου τα εξαιρετικά ευρήματα που είχαν προέλθει την τελευταία δεκαπενταετία τόσο από τις σωστικές ανασκαφές της Εφορείας στο πλαίσιο των Μεγάλων Έργων, όσο και από τις συστηματικές ανασκαφές σε θέσεις αρχαίων πόλεων. Έπρεπε να βγουν από εκεί, να προβάλλουν την Ιστορία και την Τέχνη της αρχαίας Αιγιάλεια, να γνωρίσει ο κόσμος τις μέχρι πρότινος άγνωστες αρχαιολογικές θέσεις, απ’ όπου προήλθαν» λέει στο Thepresident.gr η Ανίτα Κουμούση, έφορος αρχαιοτήτων Αχαΐας. Η κα Κουμούση και οι συνεργάτες της, εργάζονται άοκνα, ώστε όλα να είναι στη θέση τους και αντάξια των αρχαιοτήτων κατά την τελετή.
Όπως μάς εξηγεί, η νέα έκθεση αναπτύσσεται σε επτά ενότητες, στον περιμετρικό χώρο του στεγασμένου αιθρίου (πρώην χώροι καταστημάτων). Αν και ο χώρος είναι ιδιαίτερος, τα αρχαία αναδείχτηκαν με τον καλύτερο τρόπο.
Η μουσειολογική μελέτη οφείλεται στον αρχαιολόγο της Εφορείας Αντρέα Βόρδο (ο οποίος είναι και ο ανασκαφέας της Τραπεζάς, με πολλά και σημαντικά ευρήματα όλα αυτά τα χρόνια).
Οι ενότητες είναι οι εξής: 1. Αίγιο, 2. Τραπεζά-αρχαίες Ρύπες, 3. Μάρμαρα, 4. Τράπεζα Διακοπτού, 5. Νικολέικα-αρχαία Ελίκη, 6. Κερύνεια, 7. Σελιάνα-αρχαία Φελλόη.
«Το έργο υλοποιήθηκε στο διάστημα 2020-2023 μέσω χρηματοδότησης από το Διασυνοριακό Πρόγραμμα INTERREG Ελλάδα – Ιταλία 2014-2020 “TheRout_Net/Thematic routes and networks”, με προϋπολογισμό 803.000 ευρώ» σημειώνει η κα Κουμούση. «Υπήρξαν καθυστερήσεις κυρίως στο διάστημα της πανδημίας του κορωνοϊού. Όταν όλες οι δυσκολίες ξεπεράστηκαν, η χαρά της δημιουργίας με το ‘στήσιμο’ της έκθεσης, μάς αντάμειψε.
Ο στόχος της όλης προσπάθειας ήταν, και πιστεύω, επιτεύχθηκε, το Αρχαιολογικό Μουσείο Αιγίου να αποκτήσει νέα δυναμική, να γίνει ελκυστικό και προσβάσιμο σε όλες τις ομάδες επισκεπτών και ταυτόχρονα να προβληθεί ο πολιτιστικός πλούτος της Αιγιάλειας, μέσω του έργου που επιτελεί το Υπουργείο Πολιτισμού στην περιοχή.»
Το έργο αποτελείτο από δυο υποέργα. Το υποέργο 1 αφορούσε στην «Προμήθεια και τοποθέτηση προθηκών για την επέκταση της έκθεσης στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αιγίου» και συγκεκριμένα 24 μεταλλικών προθηκών τριών τύπων, αυτοφωτιζόμενων, οκτώ εκ των οποίων κλιματιζόμενες. Το υποέργο 2, «Οργάνωση της επέκτασης της έκθεσης του Αρχαιολογικού Μουσείου Αιγίου», αφορούσε στην προμήθεια και εγκατάσταση του λοιπού εκθεσιακού εξοπλισμού, δηλαδή δώδεκα μεταλλικών βάθρων για την τοποθέτηση αρχαιοτήτων, επτά μεταλλικών εκθεσιακών κατασκευών (αναλόγια, πινακίδες) για την τοποθέτηση εποπτικού υλικού, τεσσάρων ειδικών κατασκευών (μια ξύλινη για την τοποθέτηση αγγείων σε ελεύθερη απόδοση εδάφους, μια για την τοποθέτηση κεραμικής εστίας, μια για την ανασύσταση αετώματος ιερού και μια μεταλλική τράπεζα για οθόνες αφής) και ειδικών μέσων στήριξης των εκθεμάτων εντός προθηκών. Η διαμόρφωση του εκθεσιακού χώρου περιλάμβανε ακόμη την επένδυση των τοίχων με φύλλα διάτρητης γαλβανιζέ λαμαρίνας, την προμήθεια, εγκατάσταση και ρύθμιση ειδικού εκθεσιακού φωτισμού, τη γραφιστική επεξεργασία, εκτύπωση και τοποθέτηση συμβατικού δίγλωσσου εποπτικού υλικού, τη δημιουργία ψηφιακών εφαρμογών, που απευθύνονται σε διάφορες ηλικιακές ομάδες επισκεπτών, την προμήθεια και εγκατάσταση κλιματισμού και την επένδυση των εσωτερικών κλιματιστικών μονάδων.
Πέρα όμως από τη δημιουργία της νέας έκθεσης, στο πλαίσιο του έργου αντιμετωπίστηκαν χρόνιες ελλείψεις ολόκληρου του κτηρίου. Πρώτιστο μέλημα ήταν η προσβασιμότητα για άτομα με κινητικά προβλήματα τόσο στο εσωτερικό του Μουσείου, όσο και στον νέο εκθεσιακό χώρο. Κατασκευάστηκε επίσης χώρος υγιεινής για ΑμΕΑ, απευθείας προσβάσιμος από τον νέο εκθεσιακό χώρο και εγκαταστάθηκε κλιματισμός σε ολόκληρο το κτήριο.
«Το Αρχαιολογικό Μουσείο Αιγίου, με ανακαινισμένο κέλυφος και εμπλουτισμένη την έκθεση, καλείται να διαδραματίσει σημαντικό αναπτυξιακό ρόλο στην περιοχή» καταλήγει η Αναστασία Κουμούση.
Το Αίγιο είναι από τις αρχαιότερες πόλεις της Ελλάδας και των Βαλκανίων. Όλες οι εποχές της ελληνικής ιστορίας αντιπροσωπεύονται πλούσια στην πόλη και την ευρύτερη περιοχή. Σημαντικά ευρήματα των προϊστορικών χρόνων, κυρίως της πρωτοελλαδικής (3η χιλιετία π.Χ.) και μεσοελλαδικής περιόδου (α΄ μισό 2ης χιλιετίας π.Χ.), που ήλθαν στο φως κατά τη διάρκεια ανασκαφών σε διάφορα σημεία της σύγχρονης πόλης, επιβεβαιώνουν την ύπαρξη. του Αιγίου από τα προϊστορικά χρόνια.
Πρώτοι κάτοικοί του, κατά τη μυθολογία, ήταν οι Αιγιαλείς Πελασγοί, όμως ως ιδρυτές της ενιαίας πόλης φέρονται οι Ίωνες. Στα μέσα του 16ου αιώνα οι Ίωνες ήρθαν από την Αττική, κατέλαβαν την εύφορη Αιγιάλεια και πολύ νωρίς αναμείχθηκαν ειρηνικά και ενώθηκαν με τους Αιγιαλείς Πελασγούς. Με την πάροδο του χρόνου, οι Ίωνες νομιμοποίησαν το κέντρο της επικυριαρχίας τους στην Πελοπόννησο στο αρχαίο Αίγιο όπου ήταν σε μεγάλη ακμή το ιερό του Δία που ονομαζόταν Αμάριος ή Ομάριος ή ορθότερα Ομαγύριος (από το ομήγυρη-συγκέντρωση) .
Όπως μαρτυρούν οι θαλαμοειδείς τάφοι που βρέθηκαν στην περιοχή της Καλλιθέας πλησίον των σχολικών συγκροτημάτων, καθώς και τα οικιστικά λείψανα που ήλθαν στο φως από τις ανασκαφές σε διάφορα σημεία της πόλης, το Αίγιο κατά τη μυκηναϊκή περίοδο (1550-1060 π.Χ) σημείωσε μεγάλη. ακμή, ιδιαιτέρως κατά το τελευταίο διάστημα (1200-1100 π.Χ.) οπότε έλαβε χώρα και ο τρωικός πόλεμος (1184π.Χ.). Το Αίγιο αναφέρεται στον κατάλογο των πλοίων των πόλεων που πήραν μέρος υπό την αρχηγία του Αγαμέμνονα στην εκστρατεία κατά της Τροίας (Ιλιάδα Β, 574).
Κατά το 12ο π.Χ. αιώνα έγινε μετακίνηση των Αχαιών από τη Λακωνία στο Βόρειο Πελοπόννησο. Οι Αχαιοί έδιωξαν τούς Ίωνες και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή δίνοντάς της το όνομά τους- Αχαΐα. Περί το 8ΟΟ π.Χ. ίδρυσαν 12 πόλεις, την περίφημη Δωδεκάπολη της Αχαϊκής Συμπολιτείας. Το Αίγιο έγινε πόλις με συνοικισμό επτά ή οκτώ κοινοτήτων, ενώ κατά τη ρωμαϊκή περίοδο θα προσαρτηθεί και η περιοχή των γειτονικών Ρυπών που ταυτίζονται από κάποιους αρχαιολόγους με τα ερείπια στο χωριό Κούμαρη, 7 χλμ. νοτιοδυτικά του Αιγίου ή σύμφωνα με άλλους με εκείνα των Καμαρών. Στις προσαρτήσεις του περιλαμβάνεται και η περιοχή των Αιγών. Οι 12 αυτές πόλεις συνδέθηκαν μεταξύ τους με το δεσμό της Αμφικτιονικής ιδέας και στην πρώτη αυτή Αχαϊκή Συμπολιτεία κατά το 400 π.Χ., στο Αίγιο συνερχόταν και λειτούργησε η Βουλή της Συμπολιτείας.
Μετά την καταστροφή της Ελίκης (373/2 π.Χ.) το Αίγιο έγινε το πολιτικό κέντρο του Α΄ Κοινού των Αχαιών αλλά και το θρησκευτικό με τη λατρεία του Διός Ομαρίου ή του Ομαγυρίου και της Δήμητρος Παναχαίας. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου οι Σπαρτιάτες φρόντισαν να εγκαθιδρύσουν ολιγαρχικό πολίτευμα στην πόλη, ώστε να μην προσχωρήσουν στη συμμαχία των Αθηναίων. Το πολίτευμα αυτό ανατράπηκε μόνο στα χρόνια της ηγεμονίας των Θηβών (367 – 364 π.Χ). Κατά τους χρόνους της ακμής τους οι Αιγιώτες ξεχώρισαν ιδιαίτερα ως αθλητές και ήταν ονομαστοί ως σφενδονήτες. Ακόμη ανέδειξαν και αθλητές Ολυμπιονίκες, όπως ο Στράτων , ο Αθηνόδωρος και άλλοι. Επίσης οι Αιγιώτισσες αυλήτριδες ήταν ξακουστές.
Ο Ανδρέας Βόρδος εδώ και επίσης πολλά χρόνια, ερευνά την Τραπεζά – αρχαίες Ρύπες. Διερευνά τη μυκηναϊκή νεκρόπολη και έχει εντοπίσει ανάμεσα σε άλλα ηγεμονικές ταφές της ανακτορικής περιόδου δηλαδή στον 14ο αι. π.Χ. Επίσης, ανασκάπτει στον προϊστορικό οικισμό, όπου τα οικιστικά κατάλοιπα είναι διαταραγμένα από τις καλλιέργειες αλλά και πολύ πυκνά. Ένα πλέγμα τοίχων μαρτυρά συνεχή κατοίκηση από την λεγόμενη μεσοελλαδική περίοδο, από το 1700 έως το 1200 π.Χ. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, όπως έχει πει ο ίδιος, διότι συνδέεται με μεγάλες αλλαγές που συντελούνται τότε στον ελληνικό χώρο.
Από την ανασκαφή της Αναστασίας Γκαδόλου και της Ερωφίλης- Ιριδος Κόλλια στα Νικολέικα, έχει εντοπιστεί, ανάμεσα σε άλλα, ναός του Ποσειδώνα. Ο Ποσειδώνας ήταν ο προστάτης της αρχαίας Ελίκης. Η ανεύρεση της πρωτεύουσας της Αχαϊκής Συμπολιτείας, της γνωστής και άγνωστης ταυτόχρονα Αρχαίας Ελίκης, ήταν ανέκαθεν ένα από τα μεγάλα “στοιχήματα” της σύγχρονης τοπικής ζωής και ο απώτερος στόχος της ευρύτερης αρχαιολογικής αναζήτησης στην Αιγιάλεια. Η ανασκαφή στον χώρο, φέρνει στο φως πολλά αρχαιολογικά στοιχεία.
Στη θέση Μάρμαρα Αίγειρας και στα δυτικά του αρχαιολογικού χώρου της Αίγειρας, κατά τις δοκιμαστικές τομές για την διάνοιξη σήραγγας, αποκαλύφθηκαν τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα ιερού, η έκταση του οποίου ξεπερνά τα δύο στρέμματα.
Το ιερό λόγω της έντονης κλίσης του χώρου αναπτύσσεται κλιμακωτά σε δύο άνδηρα. Στο ανώτερο, εντοπίστηκε ορθογώνιας κάτοψης κτήριο με σηκό και πρόδομο και με προσανατολισμό Β.-Ν. Πρόκειται για ‘ναΐσκο’, που ίσως είχε λατρευτικό χαρακτήρα ή ήταν θησαυρός.
Ευρήματα από την αρχαία πόλη Βούρα έχουν βρεθεί στην περιοχή της Τράπεζας Διακοπτού(αν και κάποιοι μελετητές την τοποθετούν πάνω από το χωριό Κάστρο. Υπάρχει επίσης η γνώμη πως η Βούρα βρισκόταν στη θέση της σημερινής Μαμουσιάς). Η αρχαία Βούρα ονομάστηκε έτσι από την κόρη του Ίωνα και της Ελίκης, ανήκε στην αρχαία ιωνική και αχαϊκή δωδεκάπολη και πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Αχαϊκής Συμπολιτείας. Κατοικήθηκε αρχικά από τους Ίωνες και έπειτα από τους Αχαιούς, ο σεισμός όμως του 373 π.Χ. που κατέστρεψε την Ελίκη, προκάλεσε και τον δικό της καταποντισμό. Από έρευνες στην περιοχή έχουν βρεθεί ερείπια αρχαίου θεάτρου, ίχνη τειχών, πολλά ιερά με εξαίρετης τέχνης αγάλματα, νομίσματα που παριστάνουν τη σπηλιά και το άγαλμα του Ηρακλή κ.α.
Η αρχαία πόλη της Κερύνειας, που αποτελούσε και την ακρόπολη της Ελίκης, ισοπεδώθηκε από τον καταστροφικό σεισμό το χειμώνα του 373 π.Χ. Τα ερείπια της αποκαλύπτονται βόρεια του χωριού Μαμουσιά, ανάμεσα στις κοιλάδες των ποταμών Κερυνίτη και Βουραϊκού. Στο ύψωμα Βουνί, ανάμεσα σε δύο βαθιές χαράδρες, απλώνεται η αρχαία πόλη. Η θέση της είναι οχυρή αφού προστατεύεται από απότομους γκρεμούς στη βόρεια, ανατολική και δυτική πλευρά της.
Η Σελιάνα, αρχαία Φελλόη, βρίσκεται περίπου 17 χλμ. ορεινά της Αιγείρας, στην Αιγιάλεια Αχαϊας, σε υψόμετρο 750 μέτρων, στα σύνορα με την Κορινθία. Ο Παυσανίας τη μνημονεύει στα «Αχαϊκά», τα πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν τη σημασία του τόπου, την πολιτιστική και εμπορική του συνεισφορά. Μάλιστα, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη η ιστορία του χωριού, με την ιστορία της ευρύτερης περιοχής.
