Με γρήγορους ρυθμούς «τρέχουν» τα έργα για την ανάδειξη του τύμβου Καστά στην Αμφίοπολη, ωστόσο κάποιες μικρές αρρυθμίες έχουν εμφανιστεί. Όχι στο σύνολο των έργων, αλλά συγκεκριμένα σε σχέση με τον εκθεσιακό χώρο που θα στηθεί εκεί. Η μελέτη της αρμόδιας εφορείας αρχαιοτήτων Σερρών που συζητήθηκε χθες στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο δεν ήταν αρκετή για τα μέλη του ΚΑΣ. Ετσι χαρακτηρίστηκε προμελέτη και έγινε δεκτή με πολλά παρατηρήσεις. Το πρόγραμμα θα ενταχθεί στο ΕΣΠΑ Κ. Μακεδονίας με πρόβλεψη για την απόδοση στο κοινό του συνόλου των έργων ανάδειξης του Μνημείου Καστά Αμφίπολης κατά το έτος2027.
Ο εκθεσιακός χώρος, συνολικής έκτασης 840 τ.μ., θα είναι μερικώς υπόσκαφος και θα βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με τον Τύμβο Καστά, επί κυκλικής διαδρομής περιμετρικής του Τύμβου, προσφέροντας πανοραμική θέα στο μνημείο και στο καλύτερα σωζόμενο τμήμα του περιβόλου του. Θα περιλαμβάνει: -την Αίθουσα 1 για την ανάδειξη αρχαιολογικών εκθεμάτων από το περιβάλλον του ταφικού μνημείου και ευρημάτων από το εσωτερικό του, ενώ προγραμματίζεται να αποτελεί ταυτόχρονα και χώρο εκπαιδευτικών δράσεων, -την Αίθουσα 2 ως αίθουσα προβολών με χρήση ψηφιακών εφαρμογών, -έναν καμαροσκεπή διάδρομο διασύνδεσης της αίθουσας 1 και της αίθουσας 2, με εικαστικά οπτικοακουστικά μέσα και αφηρημένες προβολές, -ανοικτή στοά μπροστά στο κτήριο με θέα στο μνημείο, και επιπλέον χώρο υποδοχής επισκεπτών με πωλητήριο, μικρό κυλικείο, αποθήκη, χώρο Η/Μ εγκαταστάσεων, χώρους υγιεινής.
Στόχος του σχεδιαζόμενου εκθεσιακού χώρου είναι η άμεση διασύνδεσή του με τον αρχαιολογικό χώρο του λόφου Καστά και η ανάδειξη του ιστορικού χαρακτήρα του μνημείου, προσεγγίζοντας το ευρύ φάσμα των επισκεπτών του αρχαιολογικού χώρου, μέσα από εκπαιδευτικό εκθεσιακό προσανατολισμό και αξιοποίηση σύγχρονων βιωματικών ερμηνευτικών μέσων. Επίσης θα συμβάλει στην ομαλή ροή των επισκεπτών στο ίδιο το μνημείο, καθώς θα απασχολεί τους επισκέπτες μέχρι που να έρθει η σειρά τους καθώς στον τάφο θα μπαίνουν λίγοι- λίγοι.
Θα δημιουργηθούν υποδομές υποδοχής επισκεπτών (διαδρομές επισκεπτών, χώρος στάθμευσης, φυλάκια, χώροι υγιεινής, περίφραξη).
Ο λόφος του Καστά (παλιά ονομασία Κελκί Τεπέ), βρίσκεται ανάμεσα στην Αμφίπολη και τις παρυφές του όρους Παγγαίου, στην περιοχή του Ανατολικού Νεκροταφείου της αρχαίας πόλης. Οι πρώτες ανασκαφές στο λόφο του Καστά έγιναν από τον Δ. Λαζαρίδη κατά την δεκαετία του 1970, ενταγμένες στο πρόγραμμα ανασκαφών της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας. Έγινε τότε κατανοητό ότι ο λόφος είναι εν μέρει τεχνητός, με συσσώρευση αμμωδών και αργιλωδών χωμάτων, επάνω σε φυσικό έξαρμα του εδάφους στις παρυφές του όρους Παγγαίου.
Σύμφωνα με την εισήγηση, ερευνήθηκαν εκείνη την περίοδο περίπου 70 τάφοι της Πρώιμης Εποχής Σιδήρου (11ος – 10ος αι. π.Χ.), και της Αρχαϊκής εποχής (7ος-πρώιμος 5ος αι. π.Χ). Κατά την Πρώιμη Εποχή Σιδήρου οι συστάδες τάφων (ενταφιασμοί και καύσεις) καλύπτονταν από στρώση αργών λίθων και πλακών. Οι τάφοι της Αρχαϊκής εποχής, από τα τέλη του 7ου αι. π.Χ., είναι λακκοειδείς και κιβωτιόσχημοι. Αποκαλύφθηκε επιπλέον τότε και τμήμα μήκους 40 περίπου μέτρων του σήμερα πλήρως γνωστού κυκλικού περιβόλου από πωρόλιθο, στην βορειοδυτική του πλευρά, σε σημείο που δεν διέσωζε την 2μαρμάρινη επένδυσή του. Η ανασκαφή Λαζαρίδη αποκάλυψε επίσης τετραγωνικό κτίσμα στην κορυφή του λόφου διαστάσεων 10,15Χ10,15 μ., με σωζόμενο ύψος 3 μέτρων περίπου.
Πολλά από τα ευρήματα των ανασκαφών Λαζαρίδη εκτίθενται από το 1995 σε δύο από τις προθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Αμφίπολης. Πρόκειται για πήλινα αγγεία, σιδερένια όπλα (ξίφη και εγχειρίδια), χάλκινα και χρυσά κοσμήματα, καθώς και φύλλα χρυσού που κάλυπταν το πρόσωποτωννεκρών.
Από το 2010 έως και το 2014, η κα Κ. Περιστέρη, Προϊσταμένη της ΚΗ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, ανέσκαψε καταρχήν μικρό αριθμό πρώϊμων ταφών (Εποχής Σιδήρου και αρχαϊκούς), στο πλαίσιο σωστικής ανασκαφής, ενώ στη συνέχεια αποκάλυψε στο σύνολό του τον κυκλικό περιμετρικό τοίχο του τεχνητού τύμβου. Η περιφέρειά του έχει συνολικό μήκος 497 μέτρα, είναι κατασκευασμένος από γωνιασμένες πωρολιθικές πλίνθους και σε αρκετό μήκος σώζεται η επένδυση από μαρμάρινες πλίνθους.
Επίσης αποκαλύφθηκε στο εσωτερικό του κυκλικού περιβόλου μνημειώδες καμαροσκέπαστο κτίσμα του τύπου των “μακεδονικών τάφων”. Στο δάπεδο του κυρίως ταφικού θαλάμου υπήρχε κτιστός κιβωτιόσχημος τάφος. Μνημειακή μαρμάρινη θύρα έκλεινε το θάλαμο. Οι προσόψεις των δύο διαδοχικών χώρων μπροστά από το θάλαμο κοσμούνται με υπερφυσικού μεγέθους μαρμάρινα αγάλματα:Στον έναν χώρο, ζεύγος γυναικείων μορφών (καρυατίδων) πλαισιώνουν το θυραίο άνοιγμα. Στο κενό τύμπανο που επιστέφει τη θύρα του εξωτερικού χώρου στέκονται αντικρυστά αγάλματα σφιγγών. Τα δάπεδα των χώρων κοσμούνται με ψηφιδωτά που φέρουν γεωμετρικά μοτίβα και παράσταση αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα.
Εγινε επίσης συζήτηση της μελέτης συντήρησης-στερέωσης επιφανειών λίθινων στοιχείων (πωρόλιθος, μάρμαρο) του περιμετρικού αναλημματικού τοίχου (Περιβόλου) Το μαρμάρινο μέτωπο του περιβόλου, ύψους 2,60 μέτρων εκτείνεται σε μήκος 90,71μ (συνολική υπολογιζόμενη έκταση επιφάνειας 250μ² κατά προσέγγιση) σύμφωνα με το ιστορικό της ανασκαφής του 2013. Πρόκειται για υλικό που εμφανίζει καλή κατάσταση διατήρησης και γι αυτό προτείνονται κυρίως επιφανειακοί καθαρισμοί. Η μελέτη αφορά επίσης στα μαρμάρινα τμήματα του περιβόλου που μεταφέρθηκαν από το χώρο του Λέοντα της Αμφίπολης αλλά και από το φράγμα της τεχνητής λίμνης Κερκίνης. Οι λιθόπλινθοι αυτές παρουσιάζουν σημαντικές φθορές. Οι προτεινόμενες εργασίες που παρουσιάζονται, καθαρισμοί και στερέωση, έχουν σκοπό την ανάσχεση της φθοράς των συγκεκριμένων δομικών υλικών του μνημείου, αλλά και τη σε βάθος χρόνου καλύτερη προστασία του από τους φθοροποιούς παράγοντες.
Αγγελική Κώττη
