Πρέπει ή δεν πρέπει να τοποθετούνται σύγχρονα έργα καλλιτεχνών μέσα σε μουσεία; Και καλά, όταν πρόκειται για μια περιοδική συν-έκθεση. Τι γίνεται όμως όταν η εγκατάσταση είναι μόνιμη; Το Συμβούλιο Μουσείων του υπουργείου Πολιτισμού έδωσε χθες μια μέση λύση. Συμφώνησε με την μόνιμη εγκατάσταση δύο έργων σύγχρονης δημιουργίας της εικαστικού Μαρίας Λοϊζίδου. Αλλά, ενώ η πρώτη σκέψη ήταν να τοποθετηθούν εντός του Αρχαιολογικού Μουσείου Κεραμεικού, η γνωμοδότηση ήταν υπέρ του να εκτίθενται στην έξοδο, η οποία τώρα κατασκευάζεται.
Το αίτημα κατέθεσε ο Πολιτιστικός και Αναπτυξιακός Οργανισμός ΝΕΟΝ. Η εικαστική εγκατάσταση της Κύπριας καλλιτέχνιδας, που είχε παρουσιαστεί στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού, είχε τίτλο «Μεταβίβαση» (A transfer). Η εικαστικός αντλώντας την έμπνευσή της από την ελληνική μυθολογία και την παραδοσιακή πρακτική της ύφανσης δημιούργησε ειδικά για έργα εξαιρετικής λεπτοτεχνίας, υφαίνοντας ένα φαινομενικά δύσχρηστο και άκαμπτο υλικό όπως είναι το νήμα από ανοξείδωτο χάλυβα και δίνοντάς του μορφές βασισμένες στην ιστορία και στα σωζόμενα μνημεία του αρχαίου νεκροταφείου.
Η έκθεση αναπτύχθηκε σε έξι σημεία του Κεραμεικού, στον άξονα μιας διαδρομής με αφετηρία το εσωτερικό του Αρχαιολογικού Μουσείου και συγκεκριμένα τα παράθυρα της εσωτερικής αυλής – αιθρίου και ολοκληρώθηκε στην περιοχή βορειοδυτικά του Διπύλου.
Όπως ανέφερε με την ευκαιρία της έκθεσης η Μαρία Λοϊζίδου, «Μέσα από τη χαρακτηριστική χειρονομία της χειραψίας, όπως αυτή αναπαρίσταται σε πολλούς λίθους που βρίσκονται στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού και ονομάζεται ‘δεξίωση’, σχολιάζεται η στιγμή που ο γέροντας αποχαιρετώντας τον «πάνω κόσμο» μεταφέρει τη ζωή σε κάποιο νεότερο. Η στιγμή αυτή της μεταβίβασης της ζωής, που συνδέεται με το τέλος μιας διαδρομής και την αρχή μιας άλλης, είναι και η στιγμή των ορίων μεταξύ πραγματικότητας και ψυχισμού.
Μέσα από τη δική μας ενόρμηση να ξαναδούμε τη λειτουργία του αρχαιολογικού χώρου του Κεραμεικού με ένα τρόπο στοχαστικό αλλά και γνωσιακό, εισχωρώ μέσα σε αυτόν με εγκαταστάσεις που επιχειρούν να παριστούν -και όχι να αναπαριστούν- το αφανέρωτο ίχνος. Προσπάθησα να μη λειτουργήσω μιμητικά ως προς την αρχαιότητα, αλλά να κρατήσω από αυτή τη δύναμη της μετάβασης. Ο χώρος αποτελεί τον ευνοϊκό τόπο που εξασφαλίζει την παρατεταμένη θύμηση της ζωής μας. Ωστόσο, τι κάνουμε μέσα σε έναν αρχαιολογικό χώρο που εξ ορισμού είναι ένα νεκροταφείο, για να μην λειτουργεί σαν κενοτάφιο της τέχνης;
Η επιμελήτρια της έκθεσης Συραγώ Τσιάρα έδωσε την απάντηση επιλέγοντας από τη δουλειά μου, την πρακτική της πλέξης. Η ύφανση αποκαλύπτει μια πλοκή, μια αφήγηση. Εύχομαι η έκθεση A Transfer/Μεταβίβαση, στο χώρο του Κεραμεικού, ή έστω ένα μέρος της, να επιτρέψει στον κάθε επισκέπτη την επανενεργοποίηση επιθυμιών και συναισθημάτων, επικαιροποιώντας τα, προκειμένου το θραύσμα να ελευθερώσει τη σημασία του.
Η έκθεση περικλείει για μένα πολλά. Από τα πολυτιμότερα είναι αυτό της ειλικρινούς αφοσίωσης. Η σημασία της συλλογικότητας, της κατανόησης, του σεβασμού, ποιότητες σπάνιες στην εφαρμογή τους, χαρακτηρίζουν έντονα τον οργανισμό ΝΕΟΝ και αποτελούν μέρος αλλά και πραγματικότητα του Έργου στην Πόλη».
Με το από 15.02.2023 ηλεκτρονικό μήνυμα προς την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, η Διευθύντρια του Οργανισμού ΝΕΟΝ, κ. Ελίνα Κουντούρη, διατύπωσε την πρόθεση του Οργανισμού, όσο και της εικαστικού, να δωρίσουν δύο από τα έργα της έκθεσης «Μεταβίβαση» που ανήκουν στην ενότητα «Πρόλογος» Μεταβίβαση- (Πρόλογος 1) και Μεταβίβαση- (Πρόλογος 2).
Πρόκειται για δύο διάφανες κουρτίνες από ανοξείδωτο χάλυβα με χειροποίητη πλέξη με βελονάκι και με επίρραπτα θέματα από φύλλα μετάλλου σχετικά με τον ταφικό χαρακτήρα του χώρου και την τελετή της παράδοσης του πέπλου, διαστάσεων 120 Χ 300 εκ. και βάρους 3 κιλών.
Μέσα από τον διάφανο χαρακτήρα της κάθε κουρτίνας, διακρίνονται τα εκθέματα του μουσείου, των οποίων στοιχεία αναπτύσσονται και στην ίδια την ύφανσή της. Η κυκλική περιφορά του επισκέπτη όπως του επιβάλλει η αρχιτεκτονική του μουσείου, πολλαπλασιάζει τις σχέσεις των πραγμάτων μεταξύ τους και δημιουργεί πολλαπλές επιστρώσεις που τονίζουν τη σημασία της ιστορικότητας του χώρου.
