Η Διεθνής Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας ( ΔΣΔΘ) κυρώθηκε από την ελληνική βουλή το 1995, πριν δηλαδή από 29 ολόκληρα χρόνια.
Με βάση τις πρόνοιες της Σύμβασης, ανάμεσα στ’ άλλα, η Ελλάδα έχει αναφαίρετο δικαίωμα να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα μέχρι τα 12 μίλια. Και το δικαίωμα αυτό ασκείται θεωρητικά μονομερώς.
Του Κυριάκου Μπερμπερίδη*
Από το 1995 μέχρι σήμερα, κυβέρνησαν τη χώρα 7 πρωθυπουργοί.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Κώστας Σημίτης, ο Κώστας Καραμανλής, ο Γιώργος Παπανδρέου, ο Αντώνης Σαμαράς, ο Αλέξης Τσίπρας και ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Από τους παραπάνω, ο Κώστας Καραμανλής κυβέρνησε τη χώρα για 5,5 χρόνια και ο Σαμαράς για 2,5, συνολικά δηλαδή και οι δυο κυβέρνησαν για 8 χρόνια.
Χρόνος επαρκής για διπλωματικές κινήσεις και αποφάσεις που όμως για πολλούς και ποικίλους λόγους δεν λήφθηκαν ποτέ.
Παρ’ όλα αυτά, είτε ευθέως, είτε μέσω «κύκλων» τους, κατηγορούν τώρα τον Μητσοτάκη για διάθεση συμβιβασμού και υποχωρητικότητα την ώρα μάλιστα που οι διαπραγματεύσεις με την Τουρκία βρίσκονται εν εξελίξει.
Κι ας είναι ο Μητσοτάκης ο μόνος πρωθυπουργός στη Μεταπολίτευση αλλά στη νεότερη ιστορία της χώρας που προχώρησε σε επέκταση χωρικών υδάτων στα 12 μίλια, έστω και προς το παρόν μόνο στο Ιόνιο.
Κι ας είναι ο Μητσοτάκης που χειρίστηκε υποδειγματικά την υβριδική επίθεση τον Μάρτιο του ’20, που ήταν στην ουσία μια πρωτοφανής στα χρονικά απόπειρα εισβολής.
Κι ας είναι ο Μητσοτάκης που έφτιαξε τον φράχτη του Έβρου, που σύντομα θα επεκταθεί ώστε να καλύψει όλη τη χερσαία συνοριογραμμή και θα καταστήσει τη Θράκη σχεδόν απροσπέλαστη.
Κι ας είναι ο Μητσοτάκης που έκανε συμφωνίες για ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα με Ιταλία και Αίγυπτο, κλείνοντας εκκρεμότητες ετών και δίνοντας ένα παράδειγμα στη διεθνή κοινότητα ως προς το πως πρέπει να λύνονται πολιτισμένα οι διάφορες. Κι αν δεν κωλυσιεργούσε σκοπίμως και ο δύστροπος Ράμα, θα είχε ήδη συμφωνηθεί ΑΟΖ και με την Αλβανία.
Κι ας είναι ο Μητσοτάκης που έκανε αμυντικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ενώ αναβαθμίζει και τις σχέσεις με την Ινδία, καθιστώντας τις στρατηγικές.
Κι ας είναι ο Μητσοτάκης που αγόρασε 24 Rafale, αναβαθμίζει 80 F16 στην έκδοση viper, παρήγγειλε 20+20 F35 αλλά και 4 υπερσύγχρονες φρεγάτες Belharra, αναβαθμίζοντας και τις υπάρχουσες ΜΕΚΟ, τα υποβρύχια και τις πυραυλάκατους. Μέχρι το 2030 η Ελλάδα θα διαθέτει 200 μαχητικά 4ης και 5ης γενιάς και εκτιμάται ότι θα έχει υπεροπλία στον αέρα και τη θάλασσα.
Καθόλου ασήμαντο επίτευγμα αν σκεφτούμε ότι η χώρα δεν έχει ακόμα ξεπεράσει τις συνέπειες της πτώχευσης και της 10ετους οικονομικής κρίσης που άφησαν αναμφισβήτητο αποτύπωμα και στο αξιόμαχο.
Εδώ και χρόνια, η Ελλάδα διακηρύττει σε όλα τα fora – και ορθά – ότι η μόνη διαφορά με την Τουρκία είναι η οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας. Και ναι μεν η υφαλοκρηπίδα είναι δικαίωμα που υφίσταται αυτομάτως και εξ υπαρχής ( ipso facto ab initio ) και δεν χρειάζεται ανακήρυξη αλλά σε περιοχές θαλάσσιας στενότητας όπως το Αιγαίο, απαιτεί οριοθέτηση με τα παρακείμενα η αντικείμενα κράτη, εν προκειμένω την Τουρκία. Η ΑΟΖ δε απαιτεί και ανακήρυξη και οριοθέτηση.
Σε μια ολιστικού τύπου διευθέτηση, Ελλάδα και Τουρκία θα’ πρεπε επίσης να συμφωνήσουν και το εύρος των χωρικών τους υδάτων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό θα έλυνε αυτομάτως και το πρόβλημα στον εναέριο χώρο, όπου πράγματι η Ελλάδα είναι εν αδικώ, έχοντας από το 1931 εναέριο χώρο 10 μιλίων, τη στιγμή που η ΔΣΔΘ προβλέπει ταύτιση εύρους εναερίου χώρου και χωρικών υδάτων.
Αλλά μια επέκταση των ελληνικών-και τουρκικών-χωρικών υδάτων στα 12 μίλια θα συρρίκνωνε τα διεθνή ύδατα από το 49% που είναι σήμερα, σε κάτι λιγότερο από 20%.
Και αυτό είναι κάτι που εκτός της Τουρκίας, δεν θέλουν ούτε οι ΗΠΑ, ούτε η Ρωσία, ούτε και οι παρευξείνιες χώρες.
Και όσο κι αν είναι σωστό να λέγεται ότι η βάση διαπραγμάτευσης είναι τα 12 μίλια, στο τέλος της ημέρας μια ρεαλιστική προσέγγιση θα απαιτούσε εκατέρωθεν συμβιβασμούς με εύρος χωρικών υδάτων που θα μπορούσε να ποικίλει ώστε να αφήνεται επαρκής χώρος στη διεθνή ναυσιπλοΐα, ειδικά σε περιοχές θαλάσσιας στενότητας όπως τα στενά μεταξύ Κυκλάδων και Δωδεκανήσου.
Από το 1995 που κυρώθηκε η ΔΣΔΘ, η μόνιμη επωδός είναι ότι η χώρα μας έχει κάθε δικαίωμα για την επέκταση στα 12 μίλια αλλά δηλώνει ότι θα το ασκήσει όταν και όποτε το κρίνει σκόπιμο.
Αλλά δικαίωμα που δεν ασκείται, σε βάθος χρόνου απεμπολείται de facto και απαξιώνεται.
Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα που είναι δυνητικές μόνο ζώνες κυριαρχικών δικαιωμάτων. Έρευνες και εκμετάλλευση αποκλείονται ενόσω δεν υπάρχει οριοθέτηση. Και καλώς η κακώς η οριοθέτηση απαιτεί συμφωνία. Αυτό προβλέπει το Διεθνές Δίκαιο το οποίο συχνά επικαλούμαστε και το οποίο δεν ισχύει a la carte όπως μερικοί νομίζουν.
Είναι επίσης σχεδόν σίγουρο, ότι μια προσφυγή στη Χάγη, θα δικαίωνε μεν την Ελλάδα αλλά όχι στο 100%. Οι αντικείμενες τουρκικές ακτές είναι πολλαπλάσιες σε μήκος απ’ αυτές των ελληνικών νησιών και αυτό είναι ένα από τα βασικά κριτήρια καθορισμού της επήρειας των νησιών, όπως άλλωστε έχουν δείξει και όλες ανεξαιρέτως οι προηγούμενες νομολογίες του Δικαστηρίου που κατέληξαν στο λεγόμενο ευθυδικό αποτέλεσμα.
Αυτό συνεπώς είναι το γεωπολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο διεξάγεται η διαπραγμάτευση. Και εξ όσων γνωρίζουμε η παρούσα κυβέρνηση δεν αφίσταται από τις πάγιες θέσεις όλων των κυβερνήσεων της Μεταπολίτευσης.
Και στεκόμαστε τώρα στην κριτική που σήμερα της ασκείται.
Αν εξαιρέσει κανείς τις κραυγές και τις κατάρες των σαλτιμπάγκων της ακροδεξιάς που επιχειρούν να ψαρέψουν σε θολά νερά και δεν αντέχουν σε καμμιά κριτική, εύλογα διερωτάται :
Δεν γνωρίζουν αυτά τα γεωπολιτικά δεδομένα Σαμαράς και Καραμανλής;
Προφανώς τα γνωρίζουν. Η οφείλουν να τα γνωρίζουν έχοντας θητεύσει ως Πρωθυπουργοί.
Προτιμούν την ακινησία και τα δικαιώματα που υπάρχουν μόνο στα χαρτιά από έναν έντιμο συμβιβασμό που σε βάθος χρόνου θα μπορούσε να οδηγήσει και σε εκλογίκευση των αμυντικών δαπανών ώστε να εξοικονομηθούν πόροι για Υγεία, Παιδεία, Υποδομές ;
Αγνοούν ότι ο χρόνος δουλεύει σε βάρος μας τόσο λόγω του δημογραφικού όσο και λόγω της πράσινης μετάβασης καθώς τα ορυκτά καύσιμα-αν υποθέσουμε ότι υπάρχουν τέτοια στο Αιγαίο-σε λίγα χρόνια θα έχουν σε μεγάλο βαθμό απαξιωθεί ;
Και αν η καθολική επιβολή των θέσεων μας απέναντι στην Τουρκία ήταν τόσο εύκολο εγχείρημα, πως και δεν το κατάφεραν όταν οι ίδιοι κυβερνούσαν;
Με ποια λογική κατηγορούν τώρα μια κυβέρνηση που επανεξελέγη μόλις 1,5 χρόνο πριν με υψηλότατο ποσοστό, αφήνοντας αιχμές και βαρύτατους υπαινιγμούς, την ώρα που το εσωτερικό μέτωπο πρέπει να είναι αρραγές και την ώρα που η μείζων τουλάχιστον αντιπολίτευση -σε αντίθεση με τους ίδιους-είναι προσεκτική;
Και αν στο τέλος της ημέρας, Σαμαράς και Καραμανλής έχουν κάποια σοβαρή εναλλακτική πρόταση γιατί δεν την θέτουν προς συζήτηση στο δημόσιο διάλογο;
Ερωτήματα που δεν είναι καθόλου ρητορικά.
Και απορίες που έχει πολύς κόσμος και που θα’ πρεπε κάποτε ν ‘απαντηθούν από τους ίδιους. Γιατί δεν είναι μόνο θέμα υστεροφημίας τους. Αλλά είναι κυρίως θέμα ηθικής τάξεως.
Αλλά και γιατί τελικά «εθνικόν είναι το αληθές» όπως ειπώθηκε κάποτε. Και από τότε παραμένει δραματικά επίκαιρο.
* Ο Κυριάκος Μπερμπερίδης είναι μέλος της Γραμματείας Προγράμματος και των Τομέων Υγείας & Πολιτικής Υποστήριξης της Νέας Δημοκρατίας.
