Χθες ήταν ένα κορίτσι, αύριο θα είναι ένα αγόρι, μεθαύριο συμμορίες που θα βρίσκουν σαν μέθοδο λύσης των διαφόρων την βία. Η κοινωνία μας ξεκάθαρα πλέον εκτός από την σωματική, συχνά, υστερεί και στην ψυχική υγεία. Συνεχίζουμε όμως οι θεατές να προσάπτουμε απλά ευθύνες στον γονιό, στο σχολείο, στα παιδιά, κρίνουμε, αξιολογούμε, δικάζουμε. Υπάρχουν ωστόσο προτάσεις και τρόποι αντιμετώπισης; Αναρωτιέται κανείς άραγε γιατί τόσο θυμός και μίσος; Γιατί τόση βία;
Της Μίκας Πανάγου *
Ήρθε η ώρα να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε αλήθειες και να ξεσκεπάσουμε καθρέφτες. Κανείς άνθρωπος δεν ξυπνάει ένα πρωί και αποφασίζει να έχει παραβατική συμπεριφορά. Με εξαίρεση άτομα που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές που ακόμα και σε αυτά μπορούν να ρυθμιστούν οι συμπεριφορές συνήθως, οι υπόλοιποι το εκδηλώνουν λόγω άλλων ερεθισμάτων. Σαν να τους διδάσκει κάποιος ότι είναι απόλυτα φυσιολογικό να ασκείς ψυχολογική και σωματική βία σε όποιον θες. Επίσης μπορεί να συμβεί και σ εσένα να είσαι το θύμα. Έχουν όλα απλοποιηθεί, το χρήμα, τα υλικά αγαθά, το σεξ, η βία όλα στην αγορά ελεύθερα να αποκτηθούν.
Συχνά συνδέονται και με την ευτυχία σου, αν αποκτήσεις φήμη, δόξα, καινούργιο κινητό, είσαι πετυχημένος και ευτυχισμένος. Για συναισθήματα και εκδηλώσεις αγάπης δεν γίνεται λόγος γιατί θα σε προδώσουν, θα σε αφήσουν και θα σε εκμεταλλευτούν αν τολμήσεις να εκφραστείς. Η μόδα θέλει παγωμένα συναισθήματα, απουσία ενσυναίσθησης και ένα υπέρ εγώ. Μπερδέψαμε λίγο την έννοια της φροντίδας και αποδοχής του εαυτού μας με την εστίαση στον εαυτό μας και να κερδίσουμε όσα περισσότερα γίνεται από τους άλλους. Να περπατάμε δίπλα από πτώματα, να βιάζουν ανθρώπους, να σκοτώνουν ανθρώπους, να πεινάνε και εμείς απλά να περπατάμε και να γινόμαστε σχολιαστές ή καλύτερα δικαστές. Να διψάμε για κριτική και να ζούμε μέσα από τις ζωές των άλλων.
Σαν σαπουνόπερες που περνάνε μπροστά από τα μάτια μας και αγωνιούμε για το επόμενο επεισόδιο γιατί φυσικά δεν αφορά εμάς. Σε κάθε σπίτι όμως όταν κλείνει η πόρτα εκεί υπάρχουν συχνά κουκουλώματα καταστάσεων. Ζευγάρια που ζουν συμβιβαστικά γιατί το θεωρούν καλύτερο για τα παιδιά τους όποτε ταυτόχρονα το πρότυπο αγάπης που διδάσκουν είναι ο συμβιβασμός. Συχνά υπάρχει ψυχολογική και σωματική βία που όμως δεν πειράζει γιατί το είπε πάνω στα νεύρα του ο μπαμπάς, η μαμά ήταν κουρασμένη και σε χτύπησε όποτε είναι επιτρεπτό να το κάνουμε αυτό ακόμα και σε άτομα που αγαπάμε.
Λύνουμε τις διάφορες μας με τσακωμούς γιατί ο διάλογος και ο σεβασμός δεν χωράνε σε αυτό το σπίτι. Πάλι απουσιάζουν τα συναισθήματα και το πραγματικό μαζί. Θα βρει κανείς ακριβά παπούτσια, ρούχα και κινητά που θα αντικατοπτρίζουν το νοιάξιμο και την αγάπη όλων μεταξύ τους. Θα λείπει η προσπάθεια αληθινής επαφής και τα όρια. Πόσο σημαντικό να υπάρχουν όρια και κανόνες. Να ακούγεται το όχι και το δεν μπορείς πάντα. Να κλαίει ο καθένας στο δικό του μαξιλάρι για τους συμβιβασμούς που κάνει και για την ζωή που δεν έζησε γιατί έτσι έπρεπε. Η θυσία σημαίνει καταπίεση και η καταπίεση θυμό και ο θυμός ξέσπασμα.
Στα σχολεία αναπαράγεται ότι και στα σπίτια. Τρέχουν και εκεί να βγει η ύλη, να δίνουν μάχες κάθε μέρα οι μεν με τους δε λες και έχουν να χωρίσουν περιουσία. Το μαζί λείπει και πλέον έχει εξαπλωθεί η αντιπαράθεση μεταξύ την συμμαθητών. Σαν να διεκδικούν ίδια θέση και προνόμια στο σχολείο και πρέπει κάποιος να νικήσει. Το προαύλιο είναι σαν πεδίο μάχης. Ίσως βρίσκουν χώρο να εκφράσουν όσα κρύβουν και κουβαλάνε. Ίσως έτσι τους μάθαμε να συνδέονται μεταξύ τους. Ο καλύτερος ας κερδίσει.
Τέλος, σημαντικό ρόλο έχουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Χωρίς έλεγχο, πρότυπα, ιδέες και λύσεις που σαν σφουγγάρια όλοι τα αναπαράγουν. Με ελευθερία απόψεων κάτω από άρθρα, πολλές φορές ποτισμένα με μίσος και θυμό. Για άτομα που δεν γνώρισες ποτέ έχεις την πολυτέλεια να τα βρίσεις και να τα κατακρίνεις. Γιατί δεν αντέχεις να τα πεις μάλλον εκεί που θα ήθελες. Γιατί είναι μόδα και το κάνουν όλοι. Η μαγκιά χειροκροτείται, η βία, η χαλαρότητα του να αγγίξεις τον άλλον χωρίς επιπτώσεις είναι δύναμη. Πόσα άλλα καταπιεσμένα και κακοποιημένα συναισθήματα μας απελευθερώνουμε πίσω από οθόνες γιατί δεν αντέχουμε να τα αντιμετωπίσουμε στην πραγματικότητα. Με αυτά και αλλά πολλά ψυχαγωγούνται καθημερινά οι νέοι. Αν πρώτοι εμείς δεν αγκαλιάσουμε εμάς, δεν δουλέψουμε με εμάς, τότε η αναπαραγωγή βίας θα συνεχίζεται σε όλες τις γενιές.
Αν δεν θυμηθούμε ότι υπάρχουν και συναισθήματα εκτός από υλικά αγαθά θα βολευόμαστε με εφήμερες στιγμές ευτυχίας. Τα μάτια, τα αυτιά και το στόμα των παιδιών είμαστε εμείς. Τις αρχές και τις αξίες τις μαθαίνουν από εμάς. Τον σεβασμό και την αποδοχή την αναγνωρίζουν πάλι από εμάς. Το εμάς είναι όχι μόνο οι γονείς τους αλλά εγώ, εσύ, ο διπλανός, ο ειδικός, ο δάσκαλος και η κοινωνία ολόκληρη. Ευθύνη έχουμε όλοι γιατί η κληρονομιά που αφήνουμε χτίζεται από εμάς.
* Η Μίκα Πανάγου είναι κοινωνική λειτουργός με εκπαίδευση στη συστημική οικογενειακή θεραπεία – Facebook – Instagram
