Του Janan Ganesh (*)
Τι κρίμα να έχει τόσο τοξική χροιά η φράση «διαχείριση της παρακμής», ιδιαίτερα, αλλά όχι μόνο στη Βρετανία! Ας δούμε τα πράγματα με λίγη σοβαρότητα. Πολλές χώρες, από την Ισπανία μέχρι την Αίγυπτο και την Ιαπωνία, έχουν περάσει προ πολλού το αποκορύφωμα της ισχύος τους. Έχει σημασία λοιπόν για τα εκατοντάδες εκατομμύρια των πολιτών τους ο τρόπος με τον οποίο οι κυβερνήσεις τους διαχειρίζονται αυτή την παρακμή. Το ίδιο ισχύει και για τους 177.000 εργαζόμενους της Ford Motor Company. Τι κάνει ένας άνθρωπος που έχει προ πολλού περάσει τα τριάντα, αν όχι να διαχειρίζεται την παρακμή του;
Το 1945, οι ΗΠΑ είχαν το πυρηνικό μονοπώλιο. Ως και το 1960, είχαν το 40% της παγκόσμιας παραγωγής. Τίποτα από τα δύο δεν ισχύει πλέον. Το ζητούμενο λοιπόν για όλους τους αμερικανούς προέδρους είναι να διαχειρίζονται την παρακμή. Και ο Τζο Μπάιντεν έκανε αυτή τη δουλειά καλύτερα από πολλούς προκατόχους του.
Ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος είχε μια καταστροφική ιδέα για το τι μπορούσε να πετύχει η αμερικανική ισχύς στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Ο Μπάρακ Ομπάμα ήταν διστακτικός απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα στην Κριμαία και έκανε πίσω όταν η Συρία χρησιμοποίησε χημικά όπλα. Όσο για τον Ντόναλντ Τραμπ, είναι πιο Ομπάμα από Μπους. Οι ιδέες του χαρακτηρίζουν κάποιον που είναι απαισιόδοξος για την αμερικανική ισχύ. Οι στενότεροι Ρεπουμπλικανοί σύμμαχοί του πιστεύουν, ας πούμε, ότι κάθε δολάριο που δίνεται στην Ουκρανία χάνεται από τη μάχη για την αντιμετώπιση της Κίνας. Μα δεν καταλαβαίνουν ότι μια επίδειξη δύναμης σε ένα σημείο θα λειτουργήσει προειδοποιητικά και σε ένα άλλο; Το κύρος της Αμερικής στην Ασία θα ενισχυθεί ή θα πληγεί αν πέσει η Ουκρανία;
Από τους πρόσφατους προέδρους, έτσι, ο Μπάιντεν πέτυχε την καλύτερη ισορροπία. Δεν υπήρξε περιπέτεια σαν εκείνη την εποχή του Μπους, αλλά αυτό ήταν το εύκολο κομμάτι. Το δύσκολο ήταν να μην εκμηδενίσει την αμερικανική ισχύ το αφήγημα της παρακμής της.
Ας δούμε τι έκανε με την Ουκρανία. Ήξερε από τα τέλη του 2021 ότι η Ρωσία θα εισέβαλλε στη χώρα αυτή, και το γνωστοποίησε στους συμμάχους του. Στη συνέχεια όπλισε το θύμα τόσο όσο να μην επιτραπεί στον εισβολέα να νικήσει. (Θα μπορούσε βέβαια να έχει κάνει περισσότερα.) Το ΝΑΤΟ, που βασανιζόταν από υπαρξιακά ζητήματα όταν ανέλαβε ο Μπάιντεν, έχει νέα μέλη και έχει ανανεώσει τη δύναμή του για τουλάχιστον μια γενιά.
Η έμφαση αυτή στην Ευρώπη δεν λειτούργησε εις βάρος της Ασίας, όπου το σύμφωνο Aukus, στο οποίο μπορεί να προσχωρήσει σύντομα η Ιαπωνία, επικύρωσε την αμερικανική επιρροή. Οι Φιλιππίνες και το Βιετνάμ ήρθαν πιο κοντά στις ΗΠΑ. Οι δηλώσεις του Μπάιντεν για την Ταϊβάν ήταν όσο έπρεπε αποφασιστικές.
Ο απερχόμενος πρόεδρος φαίνεται να κατάλαβε το πιο σημαντικό πράγμα για την παρακμή των αυτοκρατοριών: ότι παίρνει καιρό. Μια μεγάλη δύναμη μπορεί να παραμείνει στον ήλιο για δεκαετίες, ακόμη και αιώνες, αφότου οι δυνάμεις που την αμφισβητούν αρχίσουν να ροκανίζουν την οικονομική της κυριαρχία. Η Βρετανία άρχισε να χάνει τη βιομηχανική της κυριαρχία τη δεκαετία του 1800, αλλά η αυτοκρατορία της συνέχισε να επεκτείνεται μέχρι τη δεκαετία του 1920. Ανάμεσα στην κορύφωση και την κατάρρευση, πολλά μπορεί να συμβούν. Ίσως χρειάστηκε να γίνει ένας άνθρωπος πρόεδρος στα 78 του για να το καταλάβει.
(*) Ο Janan Ganesh είναι αρθρογράφος των Financial Times
(Πηγή: Financial Times)
