Είκοσι χιλιάδες χρυσές χάντρες, (ή καρφιά) σε σύλληψη του σχεδιαστή Kevin Germanier, κεραίες που στριφογύριζαν μπας και πιάσουν κανένα γήινο- ή εξωγήινο- σήμα, ασχήμια και κακοχωνεμένη λογική κόμικς. Ούτε καν μεταμοντέρνο, το οποίο έχει ενστερνιστεί το κιτς. Αλλοι το είπαν μαδημένο τσαλαπετεινό και άλλοι μαδημένη χρυσόμυγα. Ο δημιουργός του, ο πολύς Τομά Ζολί, που έκανε και την τελετή λήξης στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού, το ονόμασε «Χρυσό ταξιδιώτη». Κατά το ωραιότατο εκείνο ελληνικό τραγουδάκι, «να το παίρνανε τα σύννεφα, οι άνεμοι, τα κύματα», το ίδιο ακριβώς θα λέγαμε κι εμείς.
“La beauté sera CONVULSIVE OU ne sera pas”. Η τελευταία φράση της Νατζά του Μπρετόν, γραμμένη ακριβώς έτσι, μάς υπενθυμίζει: «Η ομορφιά, ή θα είναι συγκλονιστική, ή δεν θα υπάρχει». Εχουν γίνει και άλλες μεταφράσεις, όπως σπασμωδική ή παροξυσμική. Θα προτιμήσουμε το συγκλονιστική. Ετσι κι αλλιώς, ο «πάπας» του σουρεαλισμού, αυτό προφανώς ήθελε να πει. Πως η ομορφιά ή θα είναι ξεχωριστή, (έστω, παροξυσμική, με σπασμούς) ή δεν θα είναι ομορφιά.
Όμως, ο Ζολί δεν αγαπά τους σουρεαλιστές, όπως φάνηκε από τις δύο τελετές τις οποίες οργάνωσε. Δεν αγαπά και την ομορφιά, όπως όλα δείχνουν. Αλλιώς, ποιος ο λόγος να κηλιδώσει τόσα σπουδαία έργα τέχνης και τόσα στοιχεία από την κληρονομιά της πατρίδας του;
Ο Χρυσός ταξιδιώτης, ενσαρκωμένος από τον Arthur Cadre, μπορεί να θύμιζε κάποια πράγματα, τα οποία είχε στο κεφάλι του ο Ζολί πλην δεν του βγήκαν, δεν θύμιζε πάντως το μέγα έργο τέχνης το οποίο υπήρξε η πηγή έμπνευσης. Τζάμπα πήγε και το ταλέντο του χορευτή, ο οποίος είναι από τους σπουδαιότερους στον κόσμο. Η δουλειά του συνδυάζει άψογα στοιχεία από διάφορες μορφές χορού, εξερευνώντας νέους δρόμους έκφρασης και κερδίζοντας μια εξέχουσα θέση στην κοινότητα του χορού. Αλλά, δεν είναι αυτό το θέμα μας.
Το θέμα μας είναι η… «ιδιοφυΐα της Βαστίλης» όπως μεταφράστηκε στα ελληνικά και στην πραγματικότητα το άγαλμα «Le Génie de la Bastille» ή «Le Génie de la Liberté». Το πνεύμα της Ελευθερίας (ή το Πνεύμα της Βαστίλης) ένα γλυπτό μεγάλης ωραιότητας, σημαντικό για τη Γαλλία. Υπάρχει σε δύο μεγέθη, ένα που δημιουργήθηκε από τον γλύπτη August Dumont και βρίσκεται σε κίονα στην πλατεία Βαστίλης του Παρισιού και ένα αντίγραφο σε μικρότερο μέγεθος που εκτίθεται στο Λούβρο.
Το πρωτότυπο, το οποίο επιστέφει τον στύλο της Ελευθερίας ή στύλο του Ιουλίου, είναι από χαλκό που έχει επιχρυσωθεί. Φιλοτεχνήθηκε από τον August Dumont το 1836 και έχει ύψος 4 μέτρων. Είναι ένα αλληγορικό γλυπτό, που παριστάνει την Ελευθερία με ανδρικά χαρακτηριστικά, με ένα φτερωτό πνεύμα που κρατά δάδα στο δεξί χέρι, με την οποία φέρει παντού τον Πολιτισμό και τις σπασμένες αλυσίδες του δεσποτισμού στο αριστερό. Το αριστερό του πόδι είναι στον αέρα, σαν να του δίνει ώθηση να πετάξει. Ο δημιουργός του συγκεκριμένου έργου είχε εμπνευστεί από τον αρχαίο Ελληνα θεό Ερμή.
Βρισκόμαστε στα 1830 στους καιρούς μιας φιλελεύθερης και εθνικής επανάστασης που έβαλε τη Γαλλία ξανά στην τροχιά του 1789, αλλά υπήρξε πολύπλοκη. Η Place de la Bastille ήταν μια πλατεία, στα όρια του Παρισιού εκείνη την εποχή, όπου κυριαρχούσε η τεράστια σιλουέτα ενός φρουρίου που μεταμορφώθηκε σε φυλακή. Το τρομερό κτήριο, που καταστράφηκε στις 14 Ιουλίου 1789 από τους Παριζιάνους στην επανάσταση, έγινε για τον λαό του Παρισιού, στη συνέχεια για όλους τους Γάλλους και τους προοδευτικούς του κόσμου, το ίδιο το σύμβολο της επανάστασης και της νίκης της ελευθερίας ενάντια στον απολυταρχισμό. Ένα χρόνο αργότερα, στις 14 Ιουλίου 1790, δεν είχε απομείνει σχεδόν τίποτα από το παλιό φρούριο που καταστράφηκε υπό τις οδηγίες του αρχιτέκτονα Pierre-François Palloy, αλλά ο χώρος παρέμεινε επενδυμένος με μια ισχυρή συμβολική φόρτιση. Μετονομάστηκε Place de la Liberté, πλατεία Ελευθερίας, και ορίστηκε από το νόμο της 27ης Ιουνίου 1792 ως η τοποθεσία που προοριζόταν να φιλοξενήσει «την ανέγερση ενός μνημείου αφιερωμένου στην ελευθερία.
Το γλυπτό που βρίσκεται στο Λούβρο. αποτελεί αντίγραφο του αγάλματος που κοσμεί έναν από τους στύλους στην Πλατεία Βαστίλης. Εκτελέστηκε ύστερα από πρόταση της χήρας του γλύπτη, με βάση το μοντέλο του κολοσσιαίου αγάλματος που ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 1833. Το χύτευσαν οι αδελφοί Thiébaut με υπουργικό διάταγμα της 15ης Ιανουαρίου 1885. Παραδόθηκε στο Λούβρο στις 3 Αυγούστου 1886 και εκτίθεται σε αίθουσα του τμήματος Γλυπτών του Μεσαίωνα, της Αναγέννησης και της Σύγχρονης Εποχής.
Το γιατί το κακοποίησε έτσι ο Τομά Ζολί, θα παραμείνει χωρίς απάντηση. Ακόμα και τα στοιχεία που υποτίθεται πως ήθελε να προβάλει, τα κανιβάλισε. Το χειρότερο; Προφανώς πληρώθηκε αδρά γι’ αυτό! Και μυαλό, δεν πρόκειται να βάλει.
