Των Bruno Karsenti και Cyril Lemieux (*)
Είναι λάθος να λέμε ότι παρακολουθούμε στη Γαλλία την άνοδο των εξτρεμισμών. Το μόνο εξτρεμιστικό κόμμα που ανεβαίνει είναι το εθνικιστικό, ρατσιστικό και ξενόφοβο κόμμα της ακροδεξιάς, η Εθνική Συσπείρωση. Η άκρα Αριστερά, αντιθέτως, είδε τα ποσοστά της να μειώνονται στους κόλπους της αριστερής συμμαχίας. Τα τελευταία χρόνια, οι ηγέτες της βρέθηκαν στο προσκήνιο μόνο χάρις στην ανικανότητα του σοσιαλδημοκρατικού στρατοπέδου να αναδιοργανωθεί. Τώρα, όμως, το στρατόπεδο αυτό δείχνει να ξεπερνά αυτό το πρόβλημα. Και πρέπει να σκεφτούμε πώς η επιστροφή του δημοκρατικού σοσιαλισμού θα επηρεάσει τις ιδεολογικές ισορροπίες.
Η κρίση που ζει σήμερα η Γαλλία είναι κρίση ενός φιλελεύθερου κύκλου που έχει φτάσει στο τελευταίο του στάδιο. Σε μια τέτοια κρίση, η σημαντικότερη ζώνη κατάρρευσης βρίσκεται στους κόλπους των φιλελεύθερων δυνάμεων, που είναι τοποθετημένες τόσο στα δεξιά όσο και στα αριστερά και που το κόμμα του κέντρου πίστευε ότι είχε καταφέρει να ενώσει πέραν της πολιτικής.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το μακρονικό «en même temps» (ταυτοχρόνως). Πρόκειται για τη χαρακτηριστική συνταγή ενός φιλελευθερισμού που θεωρεί, σε ορισμένες στιγμές της ιστορίας του, ότι είναι σε θέση να ξεπεράσει οριστικά τον ανταγωνισμό του με τις αντίπαλες ιδεολογίες, τον σοσιαλισμό και τον συντηρητισμό. Και το κάνει στο όνομα της υπέρβασης της πολιτικής και της ευθυγράμμισής του με τους νόμους της αγοράς. Επτά χρόνια μετά, με την κοινωνική πολιτική να έχει εγκαταλειφθεί και τις δημόσιες υπηρεσίες να έχουν αφεθεί στην τύχη τους, η ψευδαίσθηση αυτή διαλύεται.
Η αξεπέραστη πραγματικότητα της ιδεολογικής σύγκρουσης και της αποτελεσματικής κοινωνίας κάνει τη θριαμβευτική της επιστροφή. Στο πλαίσιο αυτό, όπως θα ανέμενε κανείς, η εθνικιστική και αντιδραστική σκέψη καταλαμβάνει το προσκήνιο. Και υποστηρίζει την αυτοάμυνα της κοινωνίας με βάση μια προσέγγιση του έθνους που αποκρούεται τόσο από τις κοινωνικές επιστήμες όσο και από τον σοσιαλισμό.
Αντιδρώντας στην κατάρρευση του φιλελευθερισμού, η Αριστερά δυσκολευόταν μέχρι τώρα να επιδείξει ένα αυθεντικά σοσιαλιστικό πνεύμα. Αλλά αυτό αρχίζει να αλλάζει. Η Αριστερά δείχνει να απαλλάσσεται επιτέλους από τον αυθόρμητο λόγο της εξέγερσης και της ανυποταξίας, ο οποίος υποτίθεται ότι της χάριζε την αυθεντικότητά της. Κι έτσι σήμερα αναδύεται ένας σοσιαλδημοκρατικός πόλος, χωρίς να πολυκαταλαβαίνει την ιστορική του αποστολή. Η αποστολή αυτή δεν συνίσταται στην καθυπόταξη της κοινωνίας στις επιταγές της αγοράς, αλλά αντιθέτως στην προσαρμογή της αγοράς στις απαιτήσεις της κοινωνίας. Δεν συνίσταται ούτε στην ενίσχυση των κραυγών πόνου και εκδίκησης, από όπου κι αν προέρχονται, αλλά αντιθέτως στην κατανόηση των κοινωνικών αιτίων των καταστάσεων που προκαλούν αυτόν τον πόνο, ώστε να ληφθούν μέτρα για να διορθωθούν.
Αυτό είναι το νόημα της επιστροφής του δημοκρατικού σοσιαλισμού που παρακολουθούμε στη Γαλλία μετά τις 7 Ιουλίου: η αναγέννηση της ελπίδας για μια κοινωνιολογική κατανόηση των πολιτικών προβλημάτων και, κατά συνέπεια, η ευκαιρία μιας βιώσιμης λύσης στην τελική κρίση του φιλελεύθερου κύκλου που γνωρίζει τόσο η Γαλλία όσο και ολόκληρη η Ευρώπη.
(*) Ο Bruno Karsenti είναι φιλόσοφος. Ο Cyril Lemieux είναι κοινωνιολόγος.
(Πηγή: Le Monde)
