Μόνο ως ανέκδοτο θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν οι ερωτήσεις που κατέθεσαν στη Βουλή οι βουλευτίνες Νάγια Γρηγοράκου του ΠΑΣΟΚ και Σία Αναγνωστοπούλου της Νέας Αριστεράς σχετικά με την απορρόφηση κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ως ανέκδοτο, διότι είναι γνωστό πως η υπουργός Λίνα Μενδώνη ως γενική γραμματέας, έχει υπερκαλύψει από το 2000 μέχρι σήμερα όλα τα πλάνα στα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης και μάλιστα με ποσοστό άνω του 100%. Και για να μην υπάρχουν παρανοήσεις, λέμε πως ως γενική γραμματέας, που «έτρεχε» τα έργα, προγραμμάτιζε διαρκώς την εκπόνηση μελετών από τις υπηρεσίες. Ετσι, όποτε σκόνταφταν άλλα υπουργεία, το υπουργείο Πολιτισμού ζητούσε και έπαιρνε προσθέτοντας έργα στο ενεργητικό του.
Το πρώτο που πρέπει να πούμε είναι πως τα έργα του ΤΑΑ θα ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του 2025, όπως είναι η υποχρέωση του υπουργείου, σύμφωνα με πληροφορίες μας. Ετσι, δεν θα επιβαρυνθεί ο προϋπολογισμός του ΥΠΠΟ με χρηματοδοτήσεις υπολοίπων. Είναι πολλά (πάνω από 200) και έχουν προϋπολογισμό 650 εκατομμύρια.
Γιατί λοιπόν 71 έργα είχαν μηδενική ή και ελάχιστη απορρόφηση μέχρι τον Μάρτιο; Διότι και αυτά τα έργα ακολουθούν την ίδια διαδικασία των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών πρωτοκόλλων. Δηλαδή, όταν η μελέτη έχει εγκριθεί από κάθε αρμόδιο συμβούλιο, γίνεται η προκήρυξη, επιλέγεται ο ανάδοχος και έτσι ξεκινά η χρηματοδότηση.
Το Υπουργείο Πολιτισμού υλοποιεί, σήμερα, ανά την επικράτεια -με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης- 207 έργα συνολικού προϋπολογισμού άνω των 650 εκατ. ευρώ. Τα χρονοδιαγράμματα των έργων τηρούνται στο πλαίσιο που έχουν θέσει οι διαχειριστικοί κανόνες του ΤΑΑ. Επίσης, έχει ήδη ανταποκριθεί απολύτως στα Ορόσημα, τα οποία ετέθησαν στο πλαίσιο του ΤΑΑ, από το αρμόδιο Υπουργείο Οικονομικών και την Ε.Ε., και σε καμία περίπτωση δεν έχει εκκρεμότητες ως προς τους στόχους, για τους οποίους έχει δεσμευθεί.
Ας φέρουμε ένα παράδειγμα: στο Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων Πειραιά (Σιλό), ο ανάδοχος εγκαταστάθηκε τον Δεκέμβριο του 2023 και το εργοτάξιο εγκαταστάθηκε κατά τους επόμενους μήνες. Μέχρι σήμερα, σύμφωνα με πληροφορίες μας, έχουν απορροφηθεί δύο εκατομμύρια ευρώ και ακολουθούν και άλλες πληρωμές. Σε κάθε περίπτωση, το «Σιλό», θα ολοκληρωθεί και αυτό μέσα στο 2025.
Επίσης, σχετικά με το Τατόι, πρέπει να πούμε ότι έχουν ενταχθεί πολλά έργα, συνολικού προϋπολογισμού 60 εκατ ευρώ. Κάποια από αυτά περιλαμβάνονται στα 71 καθώς τα συγκεκριμένα έργα δεν είχαν ξεκινήσει ακόμα τον Μάρτιο. Αλλά, ήδη εκτελούνται και με μεγάλη επιτυχία, όπως είναι η μετατροπή του Ανακτόρου σε Μουσείο. Και το Τατόι, θα ολοκληρωθεί το 2025 σύμφωνα με τον σχεδιασμό.
Η μοναδική φορά που το ΥΠΠΟ έτρεξε για να υπερκαλύψει τον προϋπολογισμό ήταν κατά το προηγούμενο ΕΣΠΑ. αυτό, διότι κατά την πενταετία 2015- 2019 η λογική των πολιτικών ηγεσιών του ΣΥΡΙΖΑ ήταν «με το πάσο μας». Ετσι, αντί να εντάσσονται πολλά έργα και να γίνεται προσπάθεια να απορροφηθούν τα χρήματα, βασίλευε το γνωστό στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ «ένα έργο ανά εφορεία αρχαιοτήτων». Μόνο που ουδείς σκέφτηκε γιατί να χάνονται χρήματα ειδικά ως προς την προστασία των αρχαιοτήτων, όταν οι ανάγκες είναι τεράστιες και πρέπει να γίνονται όσο περισσότερες αναστηλώσεις, συντηρήσεις και αναδείξεις είναι δυνατόν.
Σε μια χώρα που έχει απέραντους αρχαίους και βυζαντινούς ερειπιώνες, ό,τι χάνεται είναι για κακό. Αυτό συνέβη κατά την πενταετία που προαναφέραμε, καίτοι η Σία Αναγνωστοπούλου επιμένει πως «είναι το λιγότερο αστείο, μετά από τόσα χρόνια διακυβέρνησης της ΝΔ να διαπιστώνουμε για μια ακόμη φορά το αδιανόητο: η συγκεκριμένη Υπουργός αντί να δώσει πειστικές εξηγήσεις για εκκρεμότητες , αστοχίες ή ατέλειες επί υπουργίας της, να καταφέρεται εναντίον της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ και να την εγκαλεί για «αγρανάπαυση» στην απορρόφηση των κονδυλίων, όταν κατά το διάστημα 2015-2019, διορθώθηκαν και ολοκληρώθηκαν τα έργα του προηγούμενου ΕΣΠΑ 2007-2013 και μπήκαν οι βάσεις για να ξεκινήσουν τα νέα έργα ΕΣΠΑ 2014-2020, παρά τα εμπόδια που συνεχώς προσπαθούσε να βάλει στην ένταξή τους η τότε αξιωματική αντιπολίτευση. Το λες και εμμονή…».
Εμμονή το λες για τον ΣΥΡΙΖΑ και τη Νέα Αριστερά να βαφτίζουν επιτυχία την πλήρη αποτυχία στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η τωρινή κυβέρνηση παρέλαβε το ΥΠΠΟ με μηδαμινές απορροφήσεις κονδυλίων στα ΚΠΣ, με ελάχιστα ενταγμένα έργα και με τραγικά αποτελέσματα. Ας πούμε ότι μία από τις χρονιές διακυβέρνησης της σημερινής αξιωματικής αντιπολίτευσης το ΥΠΠΟ έχασε 100 εκατομμύρια από τις εισπράξεις του τότε Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων. Δηλαδή, δεν κατάφερε να τα απορροφήσει και πήγαν στον γενικό κρατικό προϋπολογισμό. Παρότι οι ανάγκες του συγκεκριμένου υπουργείου είναι πολύ μεγάλες.
Ας πάμε όμως στις ερωτήσεις που κατατέθηκαν στη Βουλή. Η κα Νάγια Γρηγοράκου ρωτά τον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Κωστή Χατζηδάκη και την Υπουργό Πολιτισμού, κα Λίνα Μενδώνη σχετικά με 71 έργα του ΥΠΠΟ που έχουν ενταχθεί στο ΤΑΑ και μέχρι τις 31/3/2024 φαίνεται πως δεν είχαν απορροφήσει ούτε ένα ευρώ. Όπως αναφέρει, σε σχετική έρευνα που δημοσιεύθηκε σε εφημερίδα, «επιβεβαιώνεται – όπως άλλωστε είχε αναδείξει εγκαίρως το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής – αφενός η αδιαφάνεια γύρω από τα έργα του ΤΑΑ, αφετέρου η προχειρότητα της Κυβέρνησης στον σχεδιασμό του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Οι εντάξεις στο ΤΑΑ των συγκεκριμένων 71 έργων έγιναν το 2022 και 2023, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025 και ως εκ τούτου είναι εμφανές ότι είτε δεν θα ολοκληρωθούν ποτέ στο πλαίσιο του ΤΑΑ, είτε ότι θα απενταχθούν.»
Η κα Γρηγοράκου ζητά να μάθει: Ποια είναι σήμερα η εικόνα που παρουσιάζουν τα συγκεκριμένα 71 έργα σε ό,τι αφορά την απορρόφηση των πόρων; Πόσο έχει προχωρήσει το καθένα από αυτά στους τρεις μήνες που έχουν μεσολαβήσει; Υπάρχουν καθυστερήσεις, και αν ναι, ποιες είναι αυτές και πού οφείλονται αναλυτικά για το κάθε έργο; Δεσμεύεστε πως τα εν λόγω 71 έργα θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το 2025; Στην περίπτωση που κάποια από τα έργα δεν ολοκληρωθούν ή τελικά απενταχθούν από το ΤΑΑ, με ποιους πόρους θα εξασφαλιστεί η συνέχειά τους;
Η Σία Αναγνωστοπούλου αναφέρει στη δική της ερώτηση: «Ζητάμε αντί για γενικότητες να μας απαντήσει επί της ουσίας και με στοιχεία π.χ. θα τελειώσει το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων το 2025; Τι μέλλον θα έχει το αδικαιολόγητα κλειστό Ακροπόλ; Τι γίνεται με το τέλος επιτηδεύματος των καλλιτεχνών; Ισχύει ο πίνακας με τα 71 έργα του ΤΑΑ που είχαν μέχρι τον Μάρτιο του 2024 μηδενική απορρόφηση κονδυλίων κ.λπ, κ.λπ.»
Σημείο που προξενεί καθυστερήσεις είναι η υλοποίηση έργων από την Αρχαιολογική Υπηρεσία με αυτεπιστασία, αφού τα νέα δεδομένα που συνεχώς αποκαλύπτονται από τις επεμβάσεις επί των μνημείων, απαιτούν, πολλές φορές, τροποποιήσεις των υπουργικών αποφάσεων. Κάτι που δεν είναι παράξενο ή σπάνιο σε τέτοιες περιπτώσεις.
Τα στελέχη οι υπηρεσίες και οι φορείς του υπουργείου έχουν δουλέψει υπό την καθοδήγηση της Λίνας Μενδώνη πάρα πολύ για την επιτυχία των κοινοτικών χρηματοδοτικών πρωτοκόλλων καταβάλλοντας τεράστια προσπάθεια και πολύ κόπο για να τα ολοκληρώσουν. προς όφελος της κοινωνίας και του πολιτισμού, και τους οποίους προσβάλλει κατάφωρα το συγκεκριμένο άρθρο. Οι ίδιοι άνθρωποι εργάστηκαν για την εξειδίκευση και την ενεργοποίηση του νέου Εταιρικού Συμφώνου 2021-2027, αλλά και την ωρίμανση, ένταξη και υλοποίηση των έργων στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
