today-is-a-good-day
16.8 C
Athens

Η απομάκρυνση των νέων από την αριστερά – Γράφει ο Δημήτρης Απόκης

Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έρευνα, την οποία πραγματοποίησε μετά το αποτέλεσμα των Ευρωεκλογών, η πολιτική επιστήμονας, Ayaan Hirsi Ali, καταγράφει μια πολιτική εξέλιξη, η οποία τείνει να οδηγήσει σε σημαντική πολιτική αλλαγή από άκρη σε άκρη του δυτικού κόσμου. Στην έρευνα της η κ. Ali, διαπιστώνει μια απομάκρυνση των νέων από την αριστερά και μια σημαντική μετακίνησή τους προς τα δεξιά του πολιτικού φάσματος.

Του Δημήτρη Γ. Απόκη*

Η έρευνα διαπιστώνει ότι οι νέοι στην Ευρώπη απομακρύνονται μαζικά από την αριστερά. Όχι στην κεντροδεξιά που κυριαρχεί εδώ και καιρό στην Ευρώπη. Όχι στην αριστερή αλλά με ελαφρώς χαμηλότερους φόρους δεξιά, αλλά σε μια δεξιά που δεν βρίσκεται πλέον σε άμυνα.  Στη δεξιά που απευθύνει έκκληση στους ψηφοφόρους να αγκαλιάσουν την εθνική τους ταυτότητα, κληρονομιά και κυριαρχία.

Όπως αναφέρει η έρευνα, οι φετινές ευρωεκλογές ήταν ένα σημαντικό καμπανάκι για την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη. Για πρώτη φορά, όλοι οι πολίτες άνω των 16 ετών είχαν δικαίωμα ψήφου στη Γερμανία, την Αυστρία, τη Μάλτα και το Βέλγιο, ενώ όλοι οι πολίτες ηλικίας 17 ετών και άνω μπορούσαν να ψηφίσουν στην Ελλάδα. Στις τελευταίες ευρωεκλογές το 2019, η ομάδα zoomer (όσοι γεννήθηκαν μεταξύ 1997 και 2012) δημιούργησε το κύμα υποστήριξης για τα πράσινα κόμματα και κέρδισε το παρατσούκλι «Generation Greta» μετά τη σκανδιναβική οικοκομμουνίστρια Γκρέτα Τούνμπεργκ. Αναμένοντας ότι αυτή η αριστερή τάση θα συνεχιστεί, τα αριστερά κόμματα στη Γερμανία υποστήριξαν τη μείωση της ηλικίας ψήφου.

Προς έκπληξη αυτών των αριστερών κομμάτων, όπως επισημαίνει η έρευνα, πολλοί νέοι άρχισαν να μετατοπίζουν τις ψήφους τους προς τα εθνικά λαϊκιστικά κόμματα για να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες τους για τα lockdown του Covid, το υψηλό ποσοστό πληθωρισμού και τη μετανάστευση ρεκόρ. Η μετατόπιση ήταν εξαιρετικά ισχυρή στη Γαλλία. Μια δημοσκόπηση δείχνει ότι το 32% των Γάλλων πολιτών ηλικίας 18 έως 34 ετών ψήφισαν τον Εθνικό Συναγερμό, πάνω από το διπλάσιο σε ψήφους, από τις ευρωεκλογές του 2019. Κατά τη διάρκεια των ίδιων εκλογών στη Γαλλία, η ψήφος των νέων για τους Πράσινους και τα κεντρώα κόμματα κατέρρευσε και το μερίδιο των ψήφων τους για την άκρα αριστερά αυξήθηκε ελαφρώς.

Αναλύοντας τα αποτελέσματα στη Γερμανία, η έρευνα διαπιστώνει, ότι το AfD σημείωσε άλμα 11% στο ποσοστό ψήφου του μεταξύ των ατόμων ηλικίας 16-24 ετών, σε σύγκριση με την άνοδο πέντε μονάδων του AfD μεταξύ του ευρύτερου πληθυσμού. Οι Πράσινοι, αντίθετα, έχασαν το 23% των ψήφων των νέων σε σχέση με το 2019. Ακόμη και οι νεότεροι ψηφοφόροι έχουν επίσης μετατοπιστεί προς τα δεξιά, όπως μπορείτε να δείτε στα αποτελέσματα της δημοσκόπησης παρακάτω. Είναι εντυπωσιακό ότι ένα άλλο 6% των ψήφων κάτω των 24 ετών πήγε σε μια νέα αριστερή ομάδα που ονομάζεται Συμμαχία Sahra Wagenknecht, μια απόφυση του Linke (Αριστερό Κόμμα). Όπως και η λαϊκιστική δεξιά, αυτή η ομάδα επικρίνει τη μαζική μετανάστευση, τον περιβαλλοντισμό της Ημέρας της Κρίσεως και την ιδεολογία του φύλου.

Όσο αφορά την Πολωνία, η έρευνα διαπιστώνει, ότι η υποστήριξη για το σκληρό δεξιό Κόμμα Συνομοσπονδίας μεταξύ των ψηφοφόρων ηλικίας 18-29 ετών αυξήθηκε από 18,5% σε 30,1% από το 2019 έως το 2024, καθιστώντας το την κορυφαία επιλογή σε αυτές τις ηλικίες.

Στην Ισπανία, η έρευνα αναφέρει, ότι η δημοσκόπηση των ψηφοφόρων διαπίστωσε ότι το 22% των νέων ηλικίας 18-24 ετών σχεδίαζαν να ψηφίσουν τα λαϊκιστικά δεξιά κόμματα Vox (12,2%) και Se Acabó La Fierre 9,8%. Για λόγους σύγκρισης, τα αριστερά κόμματα της Ισπανίας – το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (PSOE), το Sumar και το Podemos – είχαν τη συνδυασμένη υποστήριξη του 24,2% του εκλογικού σώματος σε αυτή την ηλικιακή ομάδα.

Στο Βέλγιο, η έρευνα αναφέρει, ότι το αυτονομιστικό κόμμα Vlaams Belang έλαβε το 21,8% των φλαμανδικών ψήφων συνολικά, αυξημένο κατά τρεις μονάδες από το αποτέλεσμα του 2019. Αυτό το καθιστά το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα στο Βέλγιο. Οι δημοσκοπήσεις πριν από τις εκλογές έδειξαν ότι το 32% των ανδρών zoomer σκόπευαν να τους ψηφίσουν σε σύγκριση με μόλις το 9% των γυναικών αυτής της ηλικιακής ομάδας. Αυτή η διαφορά αντικατοπτρίζει την έμφυλη πόλωση που είναι εμφανής στις περισσότερες ομάδες νέων της ΕΕ (εκτός από εκείνη της Γαλλίας).

Στην Ολλανδία, το αντιμεταναστευτικό Κόμμα της Ελευθερίας του, Γκερτ Βίλντερς, το οποίο, κέρδισε τις εκλογές του 2023 συνδέοντας την προσιτή στέγαση με τους περιορισμούς στη μετανάστευση, κατέβηκε στις εκλογές με υποστήριξη 31% μεταξύ των νέων ηλικίας 18-24 ετών.

Στη Σκανδιναβία, το εθνικολαϊκιστικό Φινλανδικό Κόμμα, το οποίο ήρθε δεύτερο στις φινλανδικές γενικές εκλογές του 2023, ήταν το πιο δημοφιλές κόμμα μεταξύ των ψηφοφόρων σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, εκτός από την ηλικιακή ομάδα 65+. Ήταν μίλια μπροστά από όλους τους άλλους μεταξύ των νέων ανδρών ειδικότερα.

Παρόλα αυτά, η μετατόπιση δεν πρέπει να υπερεκτιμάται. Οι νέοι αντιπροσωπεύουν ένα συρρικνούμενο ποσοστό του γηράσκοντος εκλογικού σώματος, και ένα έντονα πολωμένο κατά μήκος των γραμμών των φύλων (και πάλι, με εξαίρεση τη Γαλλία). Παρ’ όλα αυτά, η στροφή της νεολαίας προς την εθνικιστική δεξιά είναι σαφώς πραγματική και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην άνευ προηγουμένου επιτυχία τους συνολικά.

Τι προκάλεσε τη μετατόπιση;

Σύμφωνα με την έρευνα, τρεις είναι οι παράγοντες που κυριαρχούν σε αυτή την πολιτική μετατόπιση των νέων.

Πρώτον, είναι η επαναστατικότητα της νεολαίας, ιδιαίτερα των νέων ανδρών. Χάρη στο σαγηνευτικό μείγμα περιορισμού της μετανάστευσης, αντι-αφύπνισης και καλής αισθητικής, η λαϊκιστική δεξιά έχει αποκτήσει, μια ανατρεπτική αντι-πολιτισμική κομψότητα τα τελευταία χρόνια. Έχει βοηθηθεί σε αυτό από την απόλυτη φρίκη της διατομεακής ηγεμονίας των ελίτ, από την αποτρόπαια αισθητική του «woke lobby» μέχρι τις ταραχώδεις θεραπευτικές αυταρχικές μεθόδους του, χωρίς να ξεχνάμε τις προφανείς διαταραχές προσωπικότητας τόσων πολλών από τους υποστηρικτές του. Όπως επισημαίνεται πρόκειται, για ένα πραγματικό αντι-Woodstock όσον αφορά το σεξαπίλ.

Ένας άλλος, σημαντικός παράγοντας, σύμφωνα με την έρευνα, είναι η έξυπνη χρήση από αυτά τα δεξιά κόμματα, των προτιμώμενων καναλιών επικοινωνίας των νέων ψηφοφόρων – δηλαδή εφαρμογές βίντεο στο TikTok και το YouTube, όπου έχουν συγκεντρώσει εκατομμύρια οπαδούς, ξεπερνώντας κατά πολύ τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Αυτό, μαζί με τα στοιχεία που δείχνουν ότι οι νέοι στην ΕΕ λαμβάνουν τις πληροφορίες τους σε μεγάλο βαθμό από το Instagram (το 64% τις αναφέρει ως πηγή) και το TikTok (το 25% τις αναφέρει ως πηγή), τους δίνει σημαντικό πλεονέκτημα έναντι των αντιπάλων τους.

Στη Γερμανία, για παράδειγμα, το AfD προσεγγίζει τόσους νέους στο TikTok όσους όλα τα άλλα κόμματα μαζί. Τους στοχεύει με χιουμοριστικό και έντονο περιεχόμενο, όπως το βίντεο του Maximilian Krah για το πώς να αποκτήσετε μια φίλη με το να είστε δεξιοί και να αποφύγετε το πορνό. Στη Γαλλία, ο φωτογενής 28χρονος πρόεδρος του Εθνικού Συναγερμού, Τζόρνταν Μπαρντελά, ακολουθείται από 1,5 εκατομμύριο ανθρώπους στο Instagram και 615.000 στο TikTok, τροφοδοτώντας συζητήσεις για «μανία Bardella» ιδίως μεταξύ των νέων γυναικών (κάτι που μπορεί να εξηγήσει κατά κάποιο τρόπο τη μοναδική έλλειψη πόλωσης των φύλων μεταξύ των νέων της γαλλικής ριζοσπαστικής δεξιάς). Από πολλές απόψεις, προσωποποιεί το είδος της κατασκευής της αρσενικής ταυτότητας που η ριζοσπαστική δεξιά έχει τελειοποιήσει με επιτυχία στο διαδίκτυο τα τελευταία χρόνια. Γυμναστήριο, περιποιημένος, καθαρός, νέος και αρρενωπός. Εν ολίγοις, το αντίθετο του υπερσιτισμένου, μωβ μαλλιά, σογιοποιημένου, του σύγχρονου αριστερισμού.

Σαν τρίτο σημαντικό παράγοντα η έρευνα, διαπιστώνει, ότι και η πολιτική έχει σημασία. Το ότι είναι ιδεολογικά ενάντια στο status quo. Οι νέοι, σύμφωνα με την έρευνα, πιστεύουν ότι τα κόμματα του κατεστημένου δεν τους προσφέρουν τίποτα άλλο παρά εξαθλίωση από γενιά σε γενιά. Τα παράπονά τους έχουν τόσο οικονομικές όσο και πολιτιστικές διαστάσεις.

Δεν κάνουν όλοι οι νέοι Ευρωπαίοι πάρτι στο Sylt. Τα εξαιρετικά υψηλά επίπεδα μαζικής μετανάστευσης σημαίνουν ότι οι περισσότεροι πρέπει να ανταγωνιστούν στις αγορές στέγασης και εργασίας με ένα όλο και μεγαλύτερο ποσοστό του αναπτυσσόμενου κόσμου, ωθώντας τα ενοίκια όλο και υψηλότερα, τους μισθούς χαμηλότερα και την ιδιοκτησία ακινήτων απρόσιτη για πολλούς. Αυτές οι επιπτώσεις επιδεινώνονται από τον διαφορετικό αντίκτυπο των κανόνων Net Zero, οι οποίοι εξαθλιώνουν οπισθοδρομικά όσους έχουν τα χαμηλότερα εισοδήματα για ελάχιστα διακριτά περιβαλλοντικά οφέλη. Στη συνέχεια, υπήρξε η έκρηξη του πληθωρισμού που δημιουργήθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η οποία μείωσε τα εισοδήματα σε πραγματικούς όρους. Η γενική εντύπωση είναι ένα προβληματικό κοινωνικό συμβόλαιο, που λειτουργεί εις βάρος των γηγενών νέων προς όφελος των συνταξιούχων και των ξένων.

Γιατί έχει σημασία αυτό;

Η έρευνα εξετάζει και το γιατί έχει σημασία αυτή η μετατόπιση των νέων προς τα δεξιά. Όπως επισημαίνεται, εάν διατηρηθεί, η μετατόπιση της νεολαίας θα προχωρήσει σημαντικά για να αμφισβητήσει το αφήγημα της αριστεράς σχετικά με την υποτιθέμενη αδυσώπητη άνοδο του «συνασπισμού των ανερχόμενων», δηλαδή των νέων, των αποφοίτων κολεγίων και των εθνοτικών μειονοτήτων, των οποίων η μέχρι τώρα αριστερή εκλογική συμπεριφορά ενθάρρυνε τις προβλέψεις της αριστερής ηγεμονίας.

Βέβαια, όπως τονίζει η έρευνα, αυτή η νέα πρόκληση προς τα αριστερά προϋποθέτει ότι τα κέρδη που αποκομίζει η λαϊκιστική δεξιά μεταξύ των νέων ψηφοφόρων δεν αντισταθμίζονται από την απώλεια δεξιών ηλικιωμένων ομάδων. Αυτός είναι ένας όχι αμελητέος κίνδυνος, καθώς μια στρατηγική που βασίζεται στην προσέγγιση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και χαρισματικές προσωπικότητες κινδυνεύει μερικές φορές να αποξενώσει τους ηλικιωμένους ψηφοφόρους. Οι δεξιοί ψηφοφόροι του zoomer μπορεί επίσης να αντισταθμιστούν από τον τεράστιο όγκο των εισαγόμενων ψηφοφόρων από κοινότητες μεταναστών, ο οποίος με τη σειρά του θα εξαρτηθεί από το πόσο αποτελεσματικά είναι τα λαϊκιστικά κόμματα στην υλοποίηση των μεταναστευτικών πολιτικών τους όταν βρεθούν στην κυβέρνηση.

Η έρευνα τονίζει, ότι όλα τα βλέμματα θα είναι τώρα στραμμένα στον Τζόρνταν Μπαρντελά και τον Εθνικό Συναγερμό στη Γαλλία, των οποίων η πιθανή νίκη στις πρόωρες εκλογές, μπορεί να επιστρέψει για να τους στοιχειώσει εάν δεν μπορέσουν να σημειώσουν αρκετή ουσιαστική πρόοδο στην ασφάλεια των συνόρων πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2027.

Δεύτερον, αυτή η μετατόπιση της νεολαίας έρχεται σε αντίθεση με την αυτάρεσκη αλλά μεθυστική ρητορική της αριστεράς ότι βρίσκεται στη «σωστή πλευρά της ιστορίας». Αυτό το αφήγημα βρίσκεται ήδη υπό πίεση σε πολλά μέτωπα. Η αριστερά δεν θα έχει μέλλον, εάν χάσει τη δυναμική της μεταξύ των νεότερων ψηφοφόρων, δηλαδή εκείνων με το μεγαλύτερο προσωπικό διακύβευμα στο μέλλον και την πιο ιδεαλιστική συμπεριφορά. Το αύριο, στην πραγματικότητα, δεν θα της ανήκει απαραίτητα, εάν δεν μπορέσει να κατευνάσει τις ανησυχίες των νεότερων ψηφοφόρων σχετικά με τις οικονομικές και κοινωνικές πιέσεις που αντιμετωπίζουν ή να καθησυχάσει τους έντονους φόβους τους για τη δημογραφική και πολιτιστική επιβίωση των εθνών τους.

Η  έρευνα τονίζει, ότι η τελική επίπτωση της μετατόπισης της νεολαίας αφορά την ανάγκη επικαιροποίησης της ιδεολογικής πυξίδας για την πλοήγηση στην πολιτική. Οι γονείς και οι παππούδες των zoomers και των Millennials ήταν συνηθισμένοι σε ένα φάσμα αριστεράς/δεξιάς με τον οικονομικό αριστερισμό και τον πολιτιστικό φιλελευθερισμό στο ένα άκρο και την οικονομική ελευθερία και την κοινωνική παραδοσιοκρατία στο άλλο. Οι νεότεροι ψηφοφόροι, αντίθετα, δεν πλοηγούνται με αυτούς τους όρους.

Όπως αναφέρεται, παρά την πλαισίωση των εθνικολαϊκιστικών κομμάτων ως «ριζοσπαστικής δεξιάς», είναι ιδεολογικά εκλεκτικά σε παραδοσιακές μετρήσεις. Οικονομικά κυμαίνονται από μικρούς κρατιστές της ελεύθερης αγοράς, όπως η Συνομοσπονδία στην Πολωνία, έως μεγάλους κυβερνητικούς προστατευτιστές όπως η Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία. Γεωπολιτικά περιλαμβάνουν τόσο ρεαλιστές όσο και αντι-παρεμβατιστές όπως το Fidesz στην Ουγγαρία, το οποίο θα προτιμούσε να παραμείνει ουδέτερο στον πόλεμο στην Ουκρανία, και φιλονατοϊκά γεράκια όπως η Τζόρτζια Μελόνι. Πολιτιστικά, κόμματα όπως ο Γαλλικός Εθνικός Συναγερμός και το Ολλανδικό Κόμμα για την Ελευθερία παντρεύουν την υποστήριξη φιλελεύθερων αξιών όπως η ελευθερία του λόγου, η σεξουαλική ανοχή και η ισότητα των φύλων με εκκλήσεις για τη διατήρηση του εθνικού πολιτισμού και μεγαλύτερη προστασία από το έγκλημα.

Η έρευνα διαπιστώνει, ότι η ευρωπαϊκή νεολαία υποκινείται σε μεγάλο βαθμό από την ανάγκη να προστατευθούν αυτά τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του δυτικού φιλελευθερισμού, από τον εισαγόμενο φονταμενταλισμό, ιδίως της ισλαμικής ποικιλίας. Έτσι, η ανερχόμενη δεξιά που υποστηρίζεται από τη νεολαία είναι πιθανό να συνδυάσει στοιχεία πολιτιστικού φιλελευθερισμού, περιορισμού της μετανάστευσης, εθνικής εθνο-παραδοσιοκρατίας και κρατικιστικού προ-ναταλισμού σε μια υπεράσπιση του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής. Αυτός ο συνδυασμός φαίνεται ιδεολογικά άμορφος με τα πρότυπα των boomers, αλλά είναι χαλαρά ενοποιημένος από μια πρωταρχική ανησυχία για τη δημογραφική, πολιτιστική, οικονομική ασφάλεια που ούτε η αφυπνισμένη αριστερά ούτε η παλιά δεξιά των μεγάλων επιχειρήσεων φαίνεται πρόθυμη ή ικανή να προσφέρει.

Δεν είναι μόνο η ηπειρωτική Ευρώπη

Για όλους αυτούς τους λόγους, σύμφωνα με την έρευνα, η δεξιά μετατόπιση της νεολαίας στην ηπειρωτική Ευρώπη είναι μια σημαντική πολιτική εξέλιξη.

Η έρευνα θέτει και ένα κρίσιμο ερώτημα. Εάν πρόκειται για ένα πανδυτικό φαινόμενο, που επεκτείνεται επίσης στη Μεγάλη Βρετανία και την Αμερική, αλλά και πέρα από αυτές.

Όσον αφορά την Αμερική, σύμφωνα με την έρευνα, τα στοιχεία δείχνουν ότι είναι πιθανή, μια σημαντική στροφή προς τον Τραμπ, μεταξύ των νεότερων ψηφοφόρων τον Νοέμβριο. Αυτό θα ήταν μια πολύ σημαντική εξέλιξη. Την τελευταία φορά, το exit poll του CNN έδειξε ότι ο Μπάιντεν κέρδισε την ηλικιακή ομάδα, 18-29 ετών με 24 ποσοστιαίες μονάδες και η Χίλαρι Κλίντον κέρδισε με 19 μονάδες το 2016. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση των NYT/Siena, αντίθετα, δείχνει τον πρόεδρο Μπάιντεν να έχει μόλις δύο μονάδες προβάδισμα έναντι του Τραμπ στους ψηφοφόρους μεταξύ 18-29 ετών. Η δημοσκόπηση, Quinnipiac, έχει στην πραγματικότητα τον Τραμπ, μπροστά κατά μία μονάδα μεταξύ των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων μεταξύ 18 και 34 ετών. Υπάρχουν αρκετές ενδείξεις μιας ιστορικής ευκαιρίας για τους Ρεπουμπλικάνους και ο Τραμπ φλερτάρει τους νεότερους ψηφοφόρους με αρκετές αλλαγές πολιτικής προσαρμοσμένες στις προτιμήσεις τους.

Αναμφίβολα ωθούμενος εν μέρει από τη δημοτικότητα της εφαρμογής μεταξύ των νεότερων ανθρώπων, πρόσφατα τάχθηκε κατά της απαγόρευσης του TikTok, παρά το γεγονός ότι πρότεινε μια τέτοια απαγόρευση κατά τη διάρκεια της προεδρίας του με την υποστήριξη των Ρεπουμπλικάνων γερακιών. Ο Τραμπ, έχει επίσης σηματοδοτήσει μια πιο συμφιλιωτική στάση απέναντι στον κόσμο των κρυπτονομισμάτων, ο οποίος είναι πιο δημοφιλής μεταξύ των νέων ανδρών, και πρόσφατα υποσχέθηκε να τερματίσει τη φορολογία φιλοδωρημάτων, μια κίνηση που θα ωφελήσει δυσανάλογα τους νεότερους εργαζόμενους στον τομέα των υπηρεσιών. Έχει επίσης ενταχθεί ο ίδιος στο TikTok, δημοσιεύοντας το πρώτο του βίντεο νωρίτερα αυτό το μήνα. Εάν αυτές οι κινήσεις βοηθήσουν να εξασφαλιστεί μια μετατόπιση των νέων ψηφοφόρων προς τα δεξιά τον Νοέμβριο, σε μια χώρα όπου κανένας Ρεπουμπλικάνος δεν τους έχει κερδίσει από το 1988, θα έχουμε αποδείξεις ότι ο αποδιοργανωτικός συνδυασμός δεξιού ριζοσπαστισμού της νεολαίας, περιορισμού της μετανάστευσης και πολιτικής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν περιορίζεται σε καμία περίπτωση στην Γηραιά Ήπειρο.

Αυτή η πολύ σημαντική, για τις πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη, αλλά και την Αμερική, αποδεικνύει ξεκάθαρα, ότι διανύουμε μια εξαιρετικά κρίσιμη για το μέλλον του δυτικού κόσμου συγκυρία και τα στοιχεία της αξίζουν της δέουσας προσοχής.

* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ