Η μεγάλη πλειονότητα των χωρών, που συμμετείχαν στην πρώτη σύνοδο κορυφής για την ειρήνη στην Ουκρανία, επανέλαβε την υποστήριξή τους στην ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας και υπογράμμισε πως η Ρωσία θα πρέπει να συμμετάσχει στις συνομιλίες για να φθάσουμε σε «μια διαρκή και δίκαιη ειρήνη».
Μόλις όμως τελείωσε η σύνοδος κορυφής, ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε πως η Ρωσία και οι ηγέτες της -ο Βλαντίμιρ Πούτιν απαίτησε ντε φάκτο τη συνθηκολόγηση του Κιέβου για να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση- «δεν είναι έτοιμοι για μια δίκαιη ειρήνη».
Η Ρωσία μπορεί να διαπραγματευθεί την ειρήνη «αύριο, αν αποσυρθεί από το έδαφός μας», επέμεινε ο Ζελένσκι μιλώντας στους δημοσιογράφους μετά τη διάσκεψη αυτή, στην οποία συμμετείχαν ηγέτες περισσότερων από 90 χωρών σ’ ένα πολυτελές ξενοδοχειακό συγκρότημα στο κέντρο της Ελβετίας.
Περισσότερο από δύο χρόνια μετά τη ρωσική εισβολή, η πολύ μεγάλη πλειονότητα των συμμετεχόντων κατάφερε να συμφωνήσει σε ένα τελικό ανακοινωθέν, στο οποίο περιγράφεται τι πρέπει να γίνει για να μπει τέλος στη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή σύγκρουση μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Όμως το ζήτημα του «πώς και πότε να εμπλακεί η Ρωσία» παραμένει ανοικτό, παραδέχθηκε η πρόεδρος της Ελβετικής Συνομοσπονδίας και οικοδέσποινα της συνάντησης Βιόλα Άμχερντ.
«Θα πρέπει να βρουμε μια μέθοδο που θα επιτρέψει» στη Ρωσία και την Κίνα «να συμμετάσχουν σ’ αυτές τις συζητήσεις», τόνισε επίσης δίπλα της ο πρόεδρος της Γκάνας Νάνα Ακούφο-Άντο.
Σύμφωνα με μια επίσημη καταμέτρηση, περίπου 80 χώρες υποστήριξαν την τελική διακήρυξη. Η Βραζιλία, η Ινδία, η Σαουδική Αραβία δεν είναι μεταξύ αυτών.
Στο κείμενο επιβεβαιώνονται «οι αρχές της κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας όλων των κρατών, περιλαμβανομένης της Ουκρανίας». Καταγγέλλεται «η στρατιωτικοποίηση της επισιτιστικής ασφάλειας» και απευθύνεται έκκληση για την επιστροφή των παιδιών της Ουκρανίας που έχουν μεταφερθεί στη Ρωσία.
Στο κείμενο ζητείται επίσης «να εμπλακούν (στις ειρηνευτικές συνομιλίες) όλα τα μέρη» της σύκρουσης για να σταματήσουν οι εχθροπραξίες, τη στιγμή που η Ρωσία και οι κινέζοι σύμμαχοί της σνόμπαραν αυτή την πρώτη σύνοδο κορυφής.
Το Πεκίνο επέλεξε να μην συμμετάσχει σ’ αυτή λόγω της απουσίας της Μόσχας. Όμως ο Ζελένσκι διαβεβαίωσε σήμερα ότι η χώρα του «δεν είναι εχθρός» της Κίνας, απαντώντας σε μια ερώτηση αναφορικά με τις σχέσεις του με το Πεκίνο.
«Η Ουκρανία δεν έχει παρά ένα μόνο εχθρό: τον Πούτιν», υπογράμμισε.
Τα κύρια σημεία του τελικού ανακοινωθέντος
Η Ρωσία θεωρείται υπεύθυνη ότι άρχισε αυτό τον πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας το Φεβρουάριο 2022 και το τελικό έγγραφο της συνόδου κορυφής αναφέρεται στις καταστροφικές συνέπειες της σύγκρουσης και καλεί για τη «συνολική» διευθέτησή της.
«Ο πόλεμος της Ρωσικής Ομοσπονδίας εναντίον της Ουκρανίας, που βρίσκεται σε εξέλιξη, συνεχίζει να προκαλεί βάσανα στους ανθρώπους και καταστροφές σε μεγάλη κλίμακα, ενώ δημιουργεί επίσης κινδύνους και κρίσεις με παγκόσμιο αντίκτυπο», αναφέρεται στο ανακοινωθέν.
Δεύτερη σύνοδος κορυφής
«Ξέρουμε ότι η ειρήνη στην Ουκρανία δεν θα επιτευχθεί μεμιάς. Είναι ένας δρόμος που πρέπει να διανυθεί. Αυτή η σύνοδος κορυφής δεν ήταν ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Επειδή ο Πούτιν δεν θέλει σοβαρά να βάλει τέλος στον πόλεμο», υπογράμμισε σήμερα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Ο ουκρανός πρόεδρος εξήγησε ότι μετά τη σύνοδο κορυφής θα πραγματοποιηθούν συναντήσεις σε τεχνικό και υπουργικό επίπεδο, πριν διεξαχθεί μια δεύτερη ειρηνευτική σύνοδος κορυφής «για να βάλει τέλος σ’ αυτό τον πόλεμο και να έχουμε μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη». Στόχος του είναι να ενώσει τη διεθνή κοινότητα γύρω από μια ειρηνευτική πρόταση που θα μπορούσε να υποβληθεί στη Μόσχα.
Η σύνοδος διεξήχθη ενώ η Ουκρανία αντιμετωπίζει δυσκολίες στο στρατιωτικό επίπεδο, όμως ο Ζελένσκι διαβεβαίωσε πως «δεν αρχίζουμε να μιλάμε για ειρήνη επειδή γινόμαστε πιο αδύναμοι».
Το αίτημα για παράδοση, που διατυπώθηκε την Παρασκευή από τον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, απορρίφθηκε εξάλλου κατηγορηματικά από την πλειονότητα των συμμετεχόντων.
Όμως ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε σήμερα ότι η Ουκρανία θα πρέπει «να σκεφτεί» την πρόταση του ρώσου προέδρου, διαβεβαιώνοντας ότι δεν πρόκειται για ένα «τελεσίγραφο», αλλά για «μια ειρηνευτική πρωτοβουλία που λαμβάνει υπόψη την πραγματικότητα επί του πεδίου».
Ο ουκρανός πρόεδρος χαρακτήρισε τη σύνοδο κορυφής «επιτυχία», μια διπλωματική επιτυχία που έρχεται να προστεθεί κυρίως στην αποδέσμευση της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας, έπειτα από μήνες παλινωδιών και ενός δανείου 50 δισεκ. δολαρίων με εγγύηση τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
Εδαφική ακεραιότητα
Οι υπογράφουσες χώρες δηλώνουν ότι «επαναλαμβάνουν την υποστήριξή τους στις αρχές της κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας όλων των κρατών, περιλαμβανομένης της Ουκρανίας, μέσα στα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορά τους».
Η Ρωσία ελέγχει αυτή τη στιγμή σχεδόν 20% του ουκρανικού εδάφους, περιλαμβανομένης της Κριμαίας την οποία προσάρτησε το 2014.
Παιδιά και αιχμάλωτοι
Το έγγραφο περιλαμβάνει επίσης έκκληση για πλήρη ανταλλαγή αιχμαλώτων πολέμου και για την επιστροφή στην Ουκρανία χιλιάδων παιδιών που μεταφέρθηκαν στη Ρωσία και τα εδάφη που αυτή ελέγχει.
Το Κίεβο έχει κατηγορήσει τη Μόσχα ότι έχει απαγάγει σχεδόν 20.000 παιδιά από την αρχή της εισβολής της. Το Κρεμλίνο υποστηρίζει ότι τα μετέφερε για να τα προστατεύσει.
«Όλοι οι αιχμάλωτοι πολέμου πρέπει να απελευθερωθούν μέσω μιας πλήρους ανταλλαγής», αναφέρεται στο τελικό ανακοινωθέν.
«Όλα τα παιδιά της Ουκρανίας, που απελάθηκαν και μεταφέρθηκαν παρανόμως, και όλοι οι άλλοι ουκρανοί άμαχοι, που συνελήφθησαν παρανόμως, πρέπει να σταλούν πίσω στην Ουκρανία», προστίθεται.
Πυρηνική ασφάλεια
Η σύνοδος κορυφής ζητεί να τεθεί υπό τον «πλήρη και κυρίαρχο» έλεγχο της Ουκρανίας ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια, ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη, που βρίσκεται αυτή τη στιγμή υπό ρωσικό έλεγχο.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει για τον κίνδυνο ενός μείζονος πυρηνικού ατυχήματος αφότου οι ρώσοι στρατιωτικοί κατέλαβαν αυτό το σταθμό στην αρχή του πολέμου.
«Οι ουκρανικοί πυρηνικοί σταθμοί και εγκαταστάσεις, περιλαμβανομένου του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια, πρέπει να λειτουργούν με τρόπο ασφαλή υπό τον πλήρη έλεγχο της Ουκρανίας», αναφέρεται στο τελικό ανακοινωθέν.
Οι υπογράφουσες χώρες εξέφρασαν επίσης την ανησυχία τους όσον αφορά το ενδεχόμενο προσφυγής στα πυρηνικά όπλα.
«Κάθε απειλή προσφυγής και κάθε προσφυγή στα πυρηνικά όπλα μέσα στο πλαίσιο του πολέμου που βρίσκεται σε εξέλιξη εναντίον της Ουκρανίας είναι απαράδεκτες», αναφέρεται στο κείμενο.
Επισιτιστική ασφάλεια
«Η επισιτιστική ασφάλεια δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να χρησιμοποιείται σαν όπλο. Τα ουκρανικά αγροτικά προϊόντα πρέπει να παραδίδονται ελεύθερα και με ασφάλεια στις ενδιαφερόμενες τρίτες χώρες», αναφέρεται στο έγγραφο.
Η Ουκρανία είναι ένας από τους κύριους εξαγωγούς σιτηρών στον κόσμο, όμως η ρωσική εισβολή έχει εμποδίσει τις εξαγωγές της μέσω της Μαύρης Θάλασσας, η οποία έχει γίνει πολεμική ζώνη.
«Έχουν ουσιώδη σημασία η ελεύθερη εμπορική ναυσιπλοΐα, πλήρης και ασφαλής, όπως και η πρόσβαση στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας και της Θάλασσας του Αζόφ», αναφέρεται.
«Οι επιθέσεις σε εμπορικά πλοία μέσα στα λιμάνια και κατά τον πλου τους, καθώς και εναντίον πολιτικών λιμανιών και των υποδομών τους, είναι απαράδεκτες», προστίθεται επίσης στη διακήρυξη.
Να περιληφθεί η Ρωσία
Στο έγγραφο αναφέρεται επίσης πως μελλοντικές διαπραγματεύσεις για ένα ειρηνευτικό σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνουν τη Ρωσία.
«Έχουμε την πεποίθηση ότι, για να φθάσουμε στην ειρήνη, χρειάζονται η συμμετοχή και ο διάλογος όλων των μερών», αναφέρουν οι υπογράφουσες χώρες.
Οι συμμετέχοντες στη σύνοδο κορυφής «αποφάσισαν να αναλάβουν στο μέλλον συγκεκριμένα διαβήματα στους προαναφερθέντες τομείς, με τη συμμετοχή εκπροσώπων όλων των μερών».
