«Το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών εφαρμόζει ένα συγκροτημένο σχέδιο για την ανάταξη και τη συνολική αναβάθμιση του ελληνικού σιδηρόδρομου» υπογράμμισε ο αρμόδιος υπουργός Χρήστος Σταϊκούρας, ο οποίος παρουσίασε στην επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής τα βασικότερα σημεία του σχεδίου αυτού. Κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης, ο υπουργός Υποδομών υπογράμμισε ότι το μήνυμα προς όλους τους εμπλεκόμενους στην αλυσίδα του σιδηροδρομικού έργου είναι ότι όλοι «οφείλουμε να επιδεικνύουμε υψηλότερη ατομική και συλλογική ευθύνη, ώστε συμπληρωματικά με τις νέες τεχνολογίες, να αναβαθμίζουμε την ασφάλεια των μεταφορών και να ενισχύουμε την ποιότητα των υπηρεσιών».
Χρειάζεται συνεχής προσπάθεια για να φέρουμε τον ελληνικό σιδηρόδρομο στο επίπεδο που οραματιζόμαστε και αξίζει στους πολίτες, είπε ο Χρήστος Σταϊκούρας, και παρουσίασε τα βασικά σημεία του σχεδίου για την ανάταξη και αναβάθμιση του ελληνικού σιδηροδρόμου που είναι τα εξής:
– Παραδόθηκε, τον Σεπτέμβριο του 2023, η Σύμβαση 717 για την Ανάταξη Σηματοδότησης-Τηλεδιοίκησης στον άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Προμαχώνας. Συγκεκριμένα, ολοκληρώθηκε εντός του χρονοδιαγράμματος που είχε θέσει η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, το τμήμα που υπολειπόταν από Οινόη μέχρι Τιθορέα, το αναβαθμισμένο Κέντρο Ελέγχου Κυκλοφορίας του τμήματος ΣΚΑ-Τιθορέα και το νέο Κέντρο Ελέγχου Κυκλοφορίας στη Λάρισα.
Το τμήμα από τον Δομοκό μέχρι τη Λάρισα, επί του οποίου τα συστήματα είχαν εγκατασταθεί και λειτουργούσαν, καταστράφηκε από τις φυσικές καταστροφές (κακοκαιρία Daniel), τον Σεπτέμβριο του 2023, με αποτέλεσμα να τεθεί εκτός λειτουργίας. Για την ασφαλή κυκλοφορία στο συγκεκριμένο τμήμα, οι διασταυρώσεις των συρμών γίνονται στους σταθμούς Λιανοκλαδίου και Λάρισας οι οποίοι καλύπτονται από σηματοδότηση και τηλεδιοίκηση.
– Ολοκληρώθηκε, τον Νοέμβριο του 2023, η Σύμβαση για την εγκατάσταση συστήματος αυτόματης προστασίας συρμών (ETCS-Level 1), επί της γραμμής. Συγκεκριμένα, υλοποιήθηκε η εγκατάσταση εντός του χρονοδιαγράμματος που είχε θέσει η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, στα τμήματα ΣΚΑ-Οινόη, Οινόη-Τιθορέα, Λάρισα-Πλατύ. Με την ολοκλήρωση αυτής της εγκατάστασης, ο κεντρικός άξονας, πλην του τμήματος που καταστράφηκε από τη θεομηνία Daniel, καλύπτεται πλήρως από το σύστημα ETCS.
– Υπογράφηκε η σύμβαση για την επαναφορά σε λειτουργία του ETCS επί των συρμών. Μέχρι σήμερα έχει ολοκληρωθεί ο έλεγχος σε 17 μονάδες επί συρμών οι οποίες έχουν επανέλθει στη δέουσα κατάσταση.
– Ολοκληρώθηκαν εντός του β’ τριμήνου του 2023 έργα για την ενίσχυση της ασφάλειας του σιδηροδρομικού δικτύου, όπως:
• Η κατασκευή της δίδυμης γέφυρας στο Γαλλικό ποταμό.
• Η λειτουργία του συστήματος «ΟΣΜΟΣ», για την παρακολούθηση των 14 σιδηροδρομικών γέφυρες του τμήματος Τιθορέα-Δομοκός, με επεξεργασία δεδομένων σε πραγματικό χρόνο.
• Η περάτωση έργων αντιπλημμυρικής προστασίας κατά μήκος των σιδηροδρομικών έργων σε Πελοπόννησο και Στερεά Ελλάδα.
– Ελήφθησαν μέτρα αποκατάστασης εξοπλισμού στο δίκτυο του ΟΣΕ. Μεταξύ αυτών:
• Η αποκατάσταση φωτισμού, πυρόσβεσης και πεδιομέτρησης του σήματος GSM-R σε όλες τις σήραγγες του σιδηροδρομικού άξονα Κόρινθος-Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Στρυμόνας-Προμαχώνας.
• Η αποκατάσταση και η ενίσχυση της ραδιοεπικοινωνίας με VHF σε όλο το μήκος του παραπάνω άξονα.
• Η λειτουργία των συστημάτων συναγερμού και η εγκατάσταση νέου κλειστού κυκλώματος καμερών (CCTV) των σηράγγων Πλαταμώνα και Τεμπών.
• Η πλήρης λειτουργίας των Κέντρων Ελέγχου Λειτουργίας (ΚΕΛ) του σιδηροδρομικού δικτύου στην Κόρινθο, το ΣΚΑ, το Λιανοκλάδι, της Θεσσαλονίκης και η ολοκλήρωση αυτού της Λάρισας.
• Η σύνταξη τευχών δημοπράτησης του έργου της ραδιοκάλυψης GSM-R και στα υπολειπόμενα τμήματα του κύριου σιδηροδρομικού άξονα.
• Η αποκατάσταση της λειτουργίας του Scada των σηράγγων Πλαταμώνα και Τεμπών, το οποίο λειτουργεί στο νέο κέντρο ασφάλειας στη Λάρισα και συμπληρώνει την επιτήρηση με συστήματα ασφαλείας του αντίστοιχου κέντρου ελέγχου.
– Βρίσκονται σε φάση υλοποίησης ή ανάθεσης σειρά εργολαβιών για τη συντήρηση υποδομών. Αυτές αφορούν την επιδομή, τα συστήματα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης, καθώς και τη φύλαξη των GSMR. Tην επιτήρηση των σηράγγων και τη φύλαξη των εγκαταστάσεων, τη συμπλήρωση της νέας εγκατάστασης του GSMR σε τμήματα του σιδηροδρομικού άξονα Ροδοδάφνη, Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ειδομένη καθώς και στους κάθετους άξονες Λάρισα, Βόλος και Παλαιοφάρσαλο έως Καλαμπάκα και την αντικατάσταση 90 αυτόματων συστημάτων ισόπεδων διαβάσεων κυρίως στη Β. Ελλάδα, παλαιάς τεχνολογίας.
– Ολοκληρώθηκε, τον Δεκέμβριο του 2023, η τοποθέτηση 300 καμερών συνεχούς παρακολούθησης των συρμών. Η τοποθέτηση έγινε στις σήραγγες του Πλαταμώνα, των Τεμπών, της Όθρυος και του Καλλίδρομου, καθώς και στις δίδυμες σήραγγες των Αγίων Αναργύρων. Οι εικόνες καταγράφονται σε πραγματικό χρόνο στα Κέντρα Ελέγχου Σηράγγων.
– Ενισχύθηκε οικονομικά ο ΟΣΕ, με σκοπό την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών και των έργων συντήρησης. Ο Οργανισμός, από τον Ιούλιο του 2023, έχει υπογράψει για πρώτη φορά στην ιστορία του σύμβαση με το ελληνικό δημόσιο. Η ετήσια χρηματοδότηση του Οργανισμού αυξήθηκε από τα 45 εκατ. ευρώ στα 75 εκατ. ευρώ. Η σύμβαση καθορίζει τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των δύο μερών ενώ συνοδεύεται από πενταετές επιχειρησιακό σχέδιο το οποίο καθορίζει ακριβώς τους όρους της χρηματοδότησης του οργανισμού. «Εννοείται ότι η διοίκηση του Οργανισμού λογοδοτεί προς την πολιτική ηγεσία του υπουργείου για το πώς κατανέμονται και πού πηγαίνουν οι συγκεκριμένοι πόροι του προϋπολογισμού», είπε ο Χρήστος Σταϊκούρας.
– Ενισχύεται το ανθρώπινο δυναμικό του ΟΣΕ. Ολοκληρώνεται εντός Μαΐου η πρόσληψη 117 υπαλλήλων τακτικού προσωπικού διαφόρων ειδικοτήτων. Έχει ήδη εγκριθεί η διαδικασία πλήρωσης 100 επιπλέον θέσεων διαφόρων ειδικοτήτων.
– Συγκροτήθηκε το ΔΣ του ΟΣΕ. Η συνολική αναδιάρθρωσή του αποσκοπεί στη βελτιστοποίηση της διοικητικής λειτουργίας του Οργανισμού και εντάσσεται στη γενικότερη προσπάθεια ανάταξης του ελληνικού σιδηροδρόμου. Η επιλογή των προσώπων πληροί συγκεκριμένα κριτήρια που ακολουθούν τις αρχές εταιρικής διακυβέρνησης, την εμπειρία σε θέσεις ευθύνης, την ελεγκτική αλλά και την ποσόστωση των φύλων.
– Προχωρά η μεταρρύθμιση του σιδηροδρομικού τομέα, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Προβλέπεται η δημιουργία νέου, ενιαίου και σύγχρονου δημόσιου φορέα που ενσωματώνει ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ, ΓΑΙΑΟΣΕ κατά το μέρος που αφορά στο επιχειρησιακά κρίσιμο για τον σιδηρόδρομο τμήμα της δραστηριότητάς της για το τροχαίο υλικό. Η νέα εταιρεία θα αναλάβει πλήρως τον ρόλο και τις ευθύνες του Διαχειριστή της Σιδηροδρομικής Υποδομής και καθίσταται μοναδικός υπεύθυνος για το σύνολο των μελετών και έργων που εκτελούνται επί του σιδηροδρομικού δικτύου, τη διαχείριση τροχαίου υλικού και των σταθμών και λοιπών εγκαταστάσεων της ιδιοκτησίας του. Μετά από διεθνή διαγωνισμό, θα προσληφθεί εταιρεία με τεχνική και διοικητική εμπειρία στη διοίκηση και λειτουργία φορέων ως τεχνικός σύμβουλος διοίκησης του νέου ΟΣΕ. Ο τεχνικός σύμβουλος θα συνεισφέρει με τεχνογνωσία και εξειδικευμένα στελέχη αναλαμβάνοντας σε καθημερινή βάση το σύνολο των επιχειρησιακών αναγκών της εταιρείας καθώς και την ευθύνη λειτουργίας κρίσιμων επιχειρησιακών τομέων για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3 ετών, υιοθετώντας τις βέλτιστες διεθνώς πρακτικές. Η νέα εταιρεία θα καταρτίσει σύγχρονο στρατηγικό και επιχειρησιακό σχέδιο και θα συνάψει σύμβαση απόδοσης με το εποπτεύον υπουργείο, μέσω της οποίας θα παρακολουθείται, με βάση δείκτες απόδοσης και μετρήσιμους στόχους. Η αναδιοργάνωση του ΟΣΕ χρηματοδοτείται από το ΤΑΑ με 5 εκατομμύρια ευρώ, και θα υλοποιηθεί πλήρως μέχρι το τέλος του 2025.
Στην παρούσα φάση, για να εξασφαλιστεί ο αποτελεσματικός συντονισμός μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων φορέων, έχουν συσταθεί και εργάζονται συστηματικά οι ακόλουθες επιτροπές:
• Επιτροπή Παρακολούθησης της Μεταρρύθμισης και του Εκσυγχρονισμού του Σιδηροδρομικού Τομέα, με επικεφαλής τους δύο Γενικούς Γραμματείς Υποδομών και Μεταφορών, και συμμετοχή εκπροσώπων από τις αρμόδιες Διευθύνσεις του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και από τις διοικήσεις των ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ, ΓΑΙΑΟΣΕ και ΡΑΣ.
• Η επιτροπή έχει επιφορτιστεί με την εποπτεία της προόδου της οργανωτικής μεταρρύθμισης, την παροχή στρατηγικών κατευθύνσεων και υποστήριξης, τη διασφάλιση της συνεργασίας μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων, καθώς και την έγκριση των εκροών και αποτελεσμάτων εργασιών της Ομάδας Εργασίας Οργανωτικής Μεταρρύθμισης του Σιδηροδρομικού Τομέα.
• Ομάδα Εργασίας Οργανωτικής Μεταρρύθμισης του Σιδηροδρομικού Τομέα, η οποία αποτελείται από εκπροσώπους των αρμόδιων Διευθύνσεων του Υπουργείου, καθώς και από τον ΟΣΕ, την ΕΡΓΟΣΕ, τη ΓΑΙΑΟΣΕ και τον Τεχνικό Σύμβουλο.
• Η ομάδα έχει ως αντικείμενο την ανάλυση και επεξεργασία όλων των τεχνικών πτυχών της μεταρρύθμισης.
• Ομάδα Εργασίας για την κατάρτιση Στρατηγικού Σχεδίου Σιδηροδρόμων, που περιλαμβάνει εκπροσώπους από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τις αρμόδιες διευθύνσεις του Υπουργείου, τις διοικήσεις του ΟΣΕ και της ΕΡΓΟΣΕ, και τον Τεχνικό Σύμβουλο.
• Η εν λόγω ομάδα είναι υπεύθυνη για την κατάρτιση ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδίου με στόχο την ανάπτυξη ενός σύγχρονου, ασφαλούς, εξωστρεφούς, υψηλής ταχύτητας και πλήρως διαλειτουργικού σιδηροδρομικού δικτύου, σύμφωνα με τις απαιτήσεις των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) και τα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
– Προχωρά η οριστική αποκατάσταση του σιδηροδρομικού δικτύου από τις εκτεταμένες ζημιές που προέκυψαν από τον «Daniel», με προδιαγραφές σημαντικής επαύξησης της ανθεκτικότητας αυτού. Οι εργασίες που απαιτούνται και έχουν δρομολογηθεί αφορούν στην οριστική αποκατάσταση με εργασίες υποδομής και επιδομής του κύριου άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη, των κάθετων αξόνων Λάρισας-Βόλου και Παλαιοφάρσαλου-Καλαμπάκας, καθώς και της γραμμής του Πηλίου. Στις εργασίες αυτές συμπεριλαμβάνεται και η σηματοδότηση και τηλεδιοίκηση του κύριου άξονα, δεδομένου ότι το παραδοτέο της σύμβασης 717 δεν είναι λειτουργικό, λόγω των καταστροφών. Το κόστος των εν λόγω εργασιών ανέρχεται στα 463 εκατ. ευρώ, με ΦΠΑ. Με την ολοκλήρωση των παραπάνω εργασιών, το σιδηροδρομικό δίκτυο της Κεντρικής Ελλάδας θα συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις διαλειτουργικότητας του Ευρωπαϊκού Σιδηροδρομικού Δικτύου. Επιπλέον, η κατασκευή θα διέπεται από κανόνες και πρακτικές που θα διασφαλίζουν την ανθεκτικότητα της υποδομής και επιδομής σε μελλοντικά ακραία καιρικά φαινόμενα.
– Συνεχίζονται οι ενέργειες για την εξασφάλιση συγχρηματοδότησης των έργων από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενδεικτικά:
• Εγκρίθηκε η χρηματοδότηση για τα έργα της νέας διπλής σιδηροδρομικής γραμμής στο τμήμα Ροδοδάφνη-Ρίο.
• Ολοκληρώνονται οι μελέτες του τμήματος Τοξότες-Νέα Καρβάλη για τη διασύνδεση του σιδηροδρομικού δικτύου με τον εν λόγω λιμένα.
• Ολοκληρώνονται οι μελέτες για την κατασκευή γέφυρας διπλού σιδηροδρομικού άξονα με στόχο τη σύνδεση του 6ου Προβλήτα και του λιμένα της Θεσσαλονίκης με το σιδηροδρομικό δίκτυο.
-Υπεβλήθη, τον Ιανουάριο του 2024, αίτημα χρηματοδότησης από το πρόγραμμα “Συνδέοντας την Ευρώπη – 2” (CEF 2, 2021 – 2027). Το αίτημα αφορά:
1ον. Την αναβάθμιση της σιδηροδρομικής γραμμής στο τμήμα Αλεξανδρούπολη-Ορμένιο, με σηματοδότηση-τηλεδιοίκηση και ηλεκτροκίνηση.
2ον. Την αναβάθμιση και ανάταξη της σηματοδότησης-τηλεδιοίκησης του τμήματος Άνω Λιόσια-Κιάτο, καθώς και την εγκατάσταση ETCS, Level 1, Base line 3, που αποτελεί την ανώτερη αναβάθμιση για το συγκεκριμένο επίπεδο.
3ον. Την ανακαίνιση και αναβάθμιση των υποδομών του τμήματος Αχαρνές-Οινόη, σε μήκος 50 χλμ., καθώς και την κατασκευή 2 ανισόπεδων διαβάσεων στην περιοχή του Αγίου Στεφάνου Αττικής και στην Αλίαρτο.
4ον. Την αναβάθμιση των υποδομών στη γραμμή Θεσσαλονίκη-Προμαχώνας και την εγκατάσταση ηλεκτροκίνησης.
5ον. Την ολοκλήρωση της νέας διπλής σιδηροδρομικής γραμμής στο τμήμα Ρίο-Πάτρα, που θα συνδέσει τον λιμένα Πατρών με την νέα σιδηροδρομική γραμμή υψηλών ταχυτήτων.
Στόχος των συγκεκριμένων προτάσεων, που βρίσκονται στο στάδιο της αξιολόγησης συνεκτιμώντας τους διαθέσιμους ευρωπαϊκούς πόρους, είναι:
1ον. Η ανάπτυξη σύγχρονων διαλειτουργικών συνδέσεων με τους 2 διευρωπαϊκούς σιδηροδρομικούς άξονες, και συγκεκριμένα αυτού των Δυτικών Βαλκανίων προς την Κεντρική Ευρώπη, από τον διασυνοριακό σταθμό της Ειδομένης και αυτού των «Τριών Θαλασσών» μέσω του Προμαχώνα και του Ορμένιου.
2ον. Η ανάπτυξη των συνδέσεων προς κεντρικά λιμάνια, εμπορευματικά κέντρα και βιομηχανικές περιοχές, για την ενίσχυση της εμπορευματικής κίνησης και την καθιέρωση της Ελλάδας ως κύριου διαμετακομιστικού κέντρου στον άξονα Κίνας-Ινδίας-Ευρώπης.
3ον. Η ανάπτυξη προαστιακών συνδέσεων για τη διευκόλυνση της επιβατικής κίνησης και τη μείωση της χρήσης αυτοκινήτων, με θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και την οικονομία.
– Ζητήθηκε από τη ΡΑΣ, τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ, τον ΟΣΕ και την Hellenic Train η άμεση διερεύνηση συμβάντων. Συγκεκριμένα, επισημάνθηκε από την πολιτική ηγεσία, μεταξύ άλλων, η αναγκαιότητα ασφαλούς κυκλοφορίας στις ισόπεδες διαβάσεις από τον ΟΣΕ, καθώς και η αναγκαιότητα συντήρησης του τροχαίου υλικού από την Hellenic Train. Με βάση τα κατατεθειμένα πορίσματα, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου ανέλαβε τις δέουσες πρωτοβουλίες.
