Όπως είναι γνωστό τα μεσάνυχτα της 13ης Απριλίου το Ιράν με μία άνευ προηγουμένου θεαματική εναέρια αλλά προσεκτικά …«καλιμπραρισμένη» επίθεση, ανταπέδωσε τα κτυπήματα της 1ης Απριλίου στο συγκρότημα της διπλωματικής του αντιπροσωπείας στην Δαμασκό, προκαλώντας παγκόσμια ανησυχία. Παρεμπιπτόντως οι Ισραηλινοί απορρίπτουν τον ισχυρισμό της Τεχεράνης ότι έπληξε διπλωματική εγκατάσταση που συνιστά τμήμα της επικράτειας του Ιράν επιχειρηματολογώντας ότι η εγκατάσταση που προσεβλήθη (σημ. δεν έχει αναληφθεί επίσημα ισραηλινή ευθύνη) αν και είχε ιρανική σημαία έξω και γενικώς αποκαλούταν … Προξενείο δεν είχε χαρακτηριστεί διπλωματική εγκατάσταση, ούτε χρησιμοποιούταν ως Προξενείο αλλά ήταν Στρατηγείο των Δυνάμεων Quds των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) στην Συρία.
Του Κωνσταντίνου Λουκόπουλου *
Ακόμα όμως πιο θεαματική ήταν η αναχαίτιση όλων των εναερίων απειλών από το Ισραήλ με την συνδρομή, των ΗΠΑ, του ΗΒ, της Γαλλίας αλλά και της Ιορδανίας, ακόμα και της Σαουδικής Αραβίας κατά την… ομολογία της. Ένας πολύχρονος σκιώδης πόλεμος έγινε για 3-4 ώρες… φανερός! Το Ιράν του οποίου οι όλων των βαθμίδων αξιωματούχοι δεν παραλείπουν να μιλούν για την ανάγκη εξάλειψη του κράτους του Ισραήλ και των Εβραίων, είναι το ο πρώτος κρατικός δρών ο οποίος εξαπολύει επίθεση εναντίον αυτής καθαυτής της επικράτειας του Ισραήλ μετά τον Πρώτο Πόλεμο του Κόλπου το 1991 .
Σε μία αναντίρρητα βάναυση και αδυσώπητη Μέση Ανατολή όπου επιδιώκεται από όλους τους κρατικούς και μη δρώντες να πειστεί ο όποιος αντίπαλος ότι υπάρχει αξιόπιστη αποτροπή εκτιμήθηκε ότι δεν ήταν δυνατόν να μην αντιδράσει το Ιρανικό Καθεστώς. Το Ιράν δεν έχει όμως αυτοκτονικές τάσεις και γνωρίζει πολύ καλά τις στρατιωτικές δυνατότητες και των ΗΠΑ και του Ισραήλ. Ο αναλυτής του Carnegie Καρίμ Σαντζαντπούρ με άρθρο του πριν την ιρανική επίθεση είχε επισημάνει «ότι το δίλημμα των ιρανών ηγετών είναι ότι αν κάνουν τίποτα ή πολύ λίγα χάνουν την αξιοπιστία και το γόητρο τους αλλά αν κάνουν πάρα πολλά μπορεί να χάσουν και τα κεφάλια τους αλλά και το καθεστώς τους»!
Με δεδομένο αυτό η Τεχεράνη επιδίωξε να κάνει μία επίδειξη δύναμης αλλά με τέτοιο τρόπο ώστε να μην υπάρξουν απώλειες παρά την μαζικότητα της επίθεσης και έτσι να μην προκαλέσει σαρωτική αντίδραση από Ισραήλ, ΗΠΑ και λοιπούς Συμμάχους. «Καλιμπράρησε» λοιπόν την ενέργεια του για να δείξει ότι μπορεί να φθάσει στο Ισραήλ αλλά χωρίς την πρόκληση απωλειών και με βασική επιδίωξη να αποφευχθεί κλιμάκωση και γενικότερη περιφερειακή σύγκρουση. Ούτε χρησιμοποίησε τον Περσικό και τα Στενά του Ορμούζ κρατώντας τις αγορές ήρεμες. Έλαβε υπόψη την εύθραυστη εσωτερική κατάσταση και ότι με έναν πόλεμο μπορεί να έχανε πολλά από τα στρατηγικά κέρδη που έχει στην περιοχή, με το «κράτος εν κράτει» της Χιζμπολάχ, τα ερείσματα στην Συρία αλλά και τον έλεγχο του κόλπου του Άντεν στην Υεμένη με τους Χούτι. Κράτησε μάλιστα εκτός το «μακρύ χέρι» του στον Λίβανο δηλαδή την Χιζμπολάχ (με τους 40 χιλιάδες μαχητές και τους 130-150 χιλιάδες ρουκέτες) αλλά και τους Χούτι.
Παράλληλα προειδοποίησε για το πώς θα ενεργούσε έστω και αν διαψεύστηκε χλιαρά, τους Αμερικανούς και μέσω του Ομάν και μέσω της Ελβετικής Πρεσβείας στην Τεχεράνη που αποτέλεσαν τους διαύλους επικοινωνίας Ουάσιγκτον – Τεχεράνης καθόσον είχε διαμηνυθεί ότι οι ΗΠΑ ούτε γνώριζαν ούτε ενέκριναν την επίθεση της 1ης Απριλίου στο διπλωματικό συγκρότημα του Ιράν. Επιπροσθέτως χθες μάθαμε ότι είχε ενημερωθεί και η Τουρκία. Δεν θα ήταν και πολύ δύσκολο για ένα από τα καλύτερα ενοποιημένα συστήματα Αντιαεροπορικής Άμυνας στον κόσμο από Iron Dome μέχρι και τα συστήματα Arrow 3 σε συνδυασμό με την πανίσχυρη Πολεμική Αεροπορία του Ισραήλ και με την ουσιαστική υποστήριξη ΗΠΑ, ΗΒ, Γαλλίας και Ιορδανίας να αναχαιτιστούν σχεδόν όλες οι εναέριες απειλές σε εδάφη εκτός του Ισραήλ.
Η Τεχεράνη αντιλαμβάνεται απόλυτα την γεωπολιτική κατάσταση! Προέβαλε με αυτόν τον τρόπο ισχύ και ότι μπορεί να φθάσει στο έδαφος του Ισραήλ δημιουργώντας αίσθημα ανασφάλειας σε ένα μεγάλο τμήμα του ισραηλινού λαού επιτρέποντα την αποκλιμάκωση και την αποφυγή γενικότερης σύρραξης. Είναι σαν να είπε προς όλους «εμείς κάναμε το καθήκον μας, διασώσαμε το κύρος μας, αλλά τι να κάνουμε… το Ισραήλ ανώτερο τεχνολογικά μαζί με τον Συνασπισμό που τον υποστηρίζει αναχαίτισε όλα σχεδόν αυτά τα μέσα που θα το έπλητταν»! Τα ξημερώματα του Σαββάτου τόσο ο Πρέσβης του Ιράν στον ΟΗΕ όσο και ο Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων έσπευσαν να δηλώσουν ότι η επιχείρηση ολοκληρώθηκε … «επιτυχώς» και για αυτούς το θέμα είναι λήξαν αν δεν προκληθούν εκ νέου.
Από την άλλη πλευρά το Ισραήλ πέτυχε μία αναμφίβολα επιχειρησιακή και τακτική νίκη με την σχεδόν απόλυτη αναχαίτιση του 99% των απειλών. Ο Πρόεδρος Μπάιντεν μάλιστα την Κυριακή σε τηλεφωνική συνομιλία πρότρεψε τον Πρωθυπουργό του Ισραήλ «να την πάρει την νίκη και να προχωρήσει», αποσαφηνίζοντας πως ναι μεν οι ΗΠΑ θα προστατεύσουν το Ισραήλ αλλά δεν θα το υποστηρίξουν σε μία νέα ενδεχόμενη επίθεσή του κατά του Ιράν. Στην ίδια ρητορική και ο Βρετανός ΥΠΕΞ και οι λοιποί υποστηρικτές του Ισραήλ που απαιτούν αυτοσυγκράτηση. Το τελευταίο που θα ήθελαν οι Αμερικανοί αυτήν την περίοδο είναι να εμπλακούν αναγκαστικά σε μία σύρραξη στην Μέση Ανατολή.
Τώρα το δίλημμα είναι στην πλευρά του Ισραήλ καθόσον η υφιστάμενη στρατηγική κουλτούρα επιβάλει αντίποινα στα …αντίποινα! Πως θα μπορέσει να ελέγχει την κλιμάκωση χωρίς όμως να πυροδοτήσει ανεπιθύμητη και ανεξέλεγκτη κρίση; Οι σκληροπυρηνικοί απαιτούν δεκαπλάσιο στην ισχύ και σφοδρότητα πλήγμα κατά του Ιράν ενώ άλλοι σημαντικοί κυβερνητικοί παράγοντες εξετάζουν μία ανάλογη ανταπόδοση που δεν θα επιτρέπει κλιμάκωση. Φαίνεται ότι για πολλούς στην κυβέρνηση και στο κατεστημένο ασφαλείας προτεραιότητα είναι να διατηρηθεί συνεκτικός και άκρως υποστηρικτικός ο ad hoc Συνασπισμός που δημιουργήθηκε ενόψει της επιθέσεως του Ιράν όπως σημείωσε στο The Times of Israel ο Μεναχέμ Μερχαβί Ερευνητής στο Ινστιτούτο Χάρρυ Τρούμαν στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο. Θα έλεγα ότι ίσως αυτός ο Συνασπισμός να ήταν πολύ χρήσιμος και στην οικοδόμηση μίας νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας στην επόμενη ημέρα.
Τα αντίποινα όμως φέρνουν αντίποινα! Με δεδομένο αυτό και ότι ουσιαστικά κανείς δεν επιθυμεί γενικευμένο περιφερειακό πόλεμο με την Αμερική πρώτα απ’ όλους η οποία διατηρεί διαύλους επικοινωνίας με το Ιρανικό Καθεστώς, απομένει να δούμε το πώς θα διαμορφωθεί η αντί-αντίδραση του Ισραήλ η οποία θεωρείται βεβαία και είναι θέμα χρόνου. Η πρώην αξιωματούχος της Μοσάντ Σιμά Σινέ εκτιμά ως πιθανότερη απάντηση να πληγούν μόνον στρατιωτικοί στόχοι και αυτοί επίσης χωρίς…. απώλειες. Άλλοι Ισραηλινοί αναλυτές δεν μπορούν να αποκλείσουν προσβολή ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων ακόμα και άλλα συντριπτικά πλήγματα ενώ κάποιοι άλλοι θεωρούν ότι το Ισραήλ θα προσβάλει Ιρανικούς στόχους και προσωπικότητες οπουδήποτε στον κόσμο.
Ο Υπουργός του Πολεμικού Συμβουλίου Μπέννυ Γκάντζ, πρώην Αρχηγός των ΙΕΔ, Πρόεδρος του Κόμματος Εθνικής Ενότητας και ίσως ο επόμενος Πρωθυπουργός του Ισραήλ δήλωσε ότι η χώρα του θα ενεργήσει με στρατηγική σοφία και χωρίς βιασύνη. Σε ότι αφορά στον λαό του Ισραήλ σύμφωνα με δημοσκόπηση του Channel 13 TV, το 29% των Ισραηλινών υποστηρίζει ένα άμεσο χτύπημα στο Ιράν, το 37% υποστηρίζει την επίθεση σε μεταγενέστερη ημερομηνία και το 25% αντιτίθεται σε μια τέτοια ενέργεια.
Στις παρεπόμενες συνέπειες θα λέγαμε ότι παρά το γεγονός ότι οι κάτοικοι ένοιωσαν για κάποιες ώρες πάλι ευάλωτοι, το Ισραήλ κερδίζει γιατί έσπασε των διεθνή απομόνωση των τελευταίων μηνών ενώ η συζήτηση για την Γάζα δεν είναι πλέον στο επίκεντρο. Ο Νετανιάχου εξ άλλου είναι ευχαριστημένος καθόσον η κοινή γνώμη έχει ικανοποιηθεί από το ότι η χώρα μπορεί να δέχθηκε μία πολύ μεγάλη επίθεση και σχεδόν μηδένισε τα αποτελέσματα στο έδαφος τους ενώ έπαυσαν και οι μεγάλες διαδηλώσεις εναντίον του (όχι για πολύ θα έλεγα εγώ). Ίσως όμως κρυφά να ανησυχεί που οι ΗΠΑ είχαν έστω μέσω τρίτης πλευράς δίαυλο επικοινωνίας με την Τεχεράνη.
Πέρα όμως από την επιχειρησιακή επιτυχία του Ισραήλ υπάρχει στρατηγική πολυπλοκότητα! Από την μία το Ιράν κατόρθωσε να απειλήσει το Ισραήλ χωρίς να κάνει την Αμερική να επιτεθεί εναντίον του και παράλληλα να αυτοεπιβεβαιωθεί το καθεστώς. Η βέλτιστη χρήση ισχύος εξασφαλίζεται όταν αυτή παραμένει εργαλείο πολιτικής . Το γεγονός ότι οι ΗΠΑ δεν θα στηρίξουν ουδεμία ανταποδοτική ενέργεια του Ισραήλ δημιουργεί νέο πλαίσιο που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη από την Ισραηλινή Κυβέρνηση. Ο Υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Χοσεΐν Αμιραμπντολαχιάν δήλωσε προχθές στον Βρετανό ομόλογο του ότι το Ιράν δεν επιθυμεί αύξηση των εντάσεων αλλά θα απαντήσει άμεσα και πιο σθεναρά αν το Ισραήλ προχωρήσει σε αντίποινα και δυνατότητες για αυτί υπάρχουν.
Διαπιστώθηκε για άλλη μία φορά ότι πολλοί δεν έχουν αντιληφθεί τι σημαίνει αποτροπή και πως λειτουργεί. Από την στιγμή που υπάρχει στρατιωτική ενέργεια και έχουμε σύγκρουση αυτή έχει αποτύχει! Και στην περίπτωση των μαζικών τρομοκρατικών επιθέσεων της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου κατέρρευσε, αλλά και στην περίπτωση της προσβολής των Ιρανών στο διπλωματικό συγκρότημα της Δαμασκού και στο ολιγόωρο πόλεμο του Σαββάτου. Θα επαναλάβουμε ότι με πολύ απλά λόγια ότι αποτροπή είναι η αντίληψη που έχει ένας αντίπαλος ότι σε περίπτωση που επιδιώκει κέρδη επιτιθέμενος εναντίον σου θα υποστεί από εσένα αν όχι μεγαλύτερη τουλάχιστον ίση ζημιά. Βασίζεται δε σε τρείς πυλώνες, στις δυνατότητες, στην πολιτική βούληση της χρησιμοποίησης αυτών των δυνατοτήτων και φυσικά στην πειθώ!
Στην βασανιστική ερώτηση για το τι μέλλει γενέσθαι αν και δεν μπορεί να αποκλειστεί ο γενικότερος περιφερειακός πόλεμος οι πιθανότητες για αυτόν βαίνουν μειούμενες! Παρά την όποια πολιτική θέληση ένας κακός υπολογισμός ή ένα λάθος μπορεί να δημιουργήσει ανεπιθύμητες εμπλοκές που θα μπορούσαν να οδηγήσουν ακόμα και σε περιφερειακό πόλεμο.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής.
