Το νομοθετικό πακέτο για τη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής πολιτικής μετανάστευσης και ασύλου, που προβλέπει την ενίσχυση των ελέγχων στα σύνορα της ΕΕ και έναν υποχρεωτικό μηχανισμό αλληλεγγύης, θα τεθεί σήμερα Τετάρτη σε ψηφοφορία στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Μετά την προσωρινή συμφωνία που επιτεύχθηκε στα τέλη Δεκεμβρίου μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, το νέο Σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο θα πρέπει να εγκριθεί επίσημα σήμερα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στη συνέχεια από το Συμβούλιο προτού καταστεί νόμος.
Η μεταρρύθμιση βασίζεται στην πρόταση που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Σεπτέμβρη του 2020.
Η ΕΕ επιδιώκει να μεταρρυθμίσει και να βελτιώσει τις διαδικασίες μετανάστευσης και ασύλου από την κρίση του 2015. Για αρκετά χρόνια, τα κράτη μέλη απέτυχαν να βρουν κοινό έδαφος, με αποτέλεσμα οι χώρες πρώτης εισόδου, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, να φέρουν το μεγαλύτερο βάρος. Πρόκειται ίσως για το «πιο σημαντικό νομοθετικό πακέτο αυτής της νομοθετικής περιόδου», έχει παραδεχθεί η Πρόεδρος του ΕΚ, Ρομπέρτα Μέτσολα.
Η νέα νομοθεσία για τη μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ καθορίζει τον τρόπο κοινής διαχείρισης ασύλου και μετανάστευσης μεταξύ των κρατών μελών και την αντιμετώπιση μεταναστευτικών κρίσεων. Οι νέοι κανόνες ρυθμίζουν τον τρόπο αντιμετώπισης των ατόμων που φτάνουν στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, τη διεκπεραίωση των αιτημάτων ασύλου και την ταυτοποίηση αυτών που φτάνουν.
Ο νέος κανονισμός προβλέπει υποχρεωτική αλληλεγγύη για τις χώρες της ΕΕ που βρίσκονται υπό μεταναστευτική πίεση, επιτρέποντας στα άλλα κράτη μέλη να επιλέξουν μεταξύ της μετεγκατάστασης αιτούντων άσυλο στην επικράτειά τους και της οικονομικής συνεισφοράς. Καθορίζονται επίσης νέα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία ένα κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την εξέταση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας (πρώην κανόνες του Δουβλίνου).
Η εισηγήτρια για τον κανονισμό για τη διαδικασία ασύλου, η Γαλλίδα ευρωβουλευτής των Φιλελευθέρων, Φαμπιάν Κέλερ, σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε σήμερα, μαζί με τους άλλους εισηγητές των νομοθετικών κειμένων, δήλωσε ότι αν και αυτό το Σύμφωνο μπορεί να μην λύνει όλα τα μεταναστευτικά ζητήματα της ΕΕ εν μία νυκτί, είναι ένα άνευ προηγουμένου πολιτικό επίτευγμα που βελτιώνει σημαντικά το τρέχον σύστημα.
Ο εισηγητής του ΕΛΚ, για τη διαχείριση του ασύλου, ο Ισπανός ευρωβουλευτής Τόμας Τομπέ, δήλωσε ότι οι νέοι κανόνες προβλέπουν ένα δεσμευτικό μηχανισμό για όλα τα κράτη-μέλη που μας απαλλάσσουν από τις «ad-hoc λύσεις» που έχουμε σήμερα. Απευθυνόμενος στους ευρωβουλευτές που σκέφτονται να καταψηφίσουν αναρωτήθηκε τί θα επιτύχουν με τη διατήρηση της σημερινής κατάστασης.
Από την πλευρά της, η εισηγήτρια για τα πρότυπα υποδοχής αιτούντων άσυλο, η Ολλανδέζα ευρωβουλευτής των Φιλελευθέρων Σοφί Ίνετ Βελτ τόνισε ότι θα στηρίξει το νομοθετικό πακέτο γιατί όπως είπε, «έχουμε την υποχρέωση προς τους ευρωπαίους πολίτες να δείξουμε ότι η Ευρώπη δίνει λύσεις». Σημείωσε, ωστόσο, ότι υπάρχουν δικαιολογημένες αμφιβολίες και ανησυχίες που συνδέονται με ορισμένες πτυχές της μεταρρύθμισης και τόνισε πως όλα θα εξαρτηθούν από την εφαρμογή τους από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών.
Το νομοθετικό πακέτο για τη μεταρρύθμιση της μετανάστευσης και του ασύλου, σε γενικές γραμμές, υποστηρίζεται από τις τρεις κύριες πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δηλαδή το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, τους Σοσιαλιστές και τους Φιλελεύθερους, ενώ αντίθετη δηλώνει η πλειοψηφία της Ακροδεξιάς και των Πρασίνων, της Αριστεράς καθώς και ορισμένων Σοσιαλιστών.
Ακόμα και αν εγκριθεί σήμερα από το ΕΚ το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου, δεν έχουν καθοριστεί ακόμα οι λεπτομέρειες εφαρμογής του, όπως για παράδειγμα η οργάνωση των συνοριακών κέντρων κράτησης για τους αιτούντες άσυλο που έχουν λιγότερες πιθανότητες να λάβουν θετική απάντηση και θα υποβληθούν σε διαδικασία ταχείας εξέτασης μέχρι την επιστροφή τους. Ασαφής παραμένει επίσης η ιδέα των ασφαλών τρίτων χωρών στις οποίες θα επιστρέφουν οι παράτυποι μετανάστες.
Στην ΕΕ καταγράφεται αύξηση των αιτήσεων ασύλου τα τελευταία χρόνια, φθάνοντας σε 1,14 εκατομμύρια το 2023, στο υψηλότερο επίπεδο από το 2016, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ασύλου, ενώ η είσοδος παράτυπων μεταναστών αυξήθηκε σε 380.000 το 2023, σύμφωνα με τη Frontex.
