Όσο πλησιάζουμε προς τη διεξαγωγή των Ευρωεκλογών αλλά και το κομβικό γεγονός για το μέλλον του δυτικού κόσμου και τη σταθερότητα του πλανήτη, τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου, στις Ηνωμένες Πολιτείες, και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού, γίνεται ξεκάθαρο ότι το πρόβλημα της παράνομης μετανάστευσης βρίσκεται στην κορυφή των προβλημάτων για τους ψηφοφόρους. Σταθερά στην πλειοψηφία των δημοσκοπήσεων, οι ψηφοφόροι τοποθετούν το μεταναστευτικό και την παράνομη μετανάστευση, ανάμεσα στα κορυφαία προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι χώρες. Από άκρη σε άκρη του δυτικού κόσμου, και ειδικά στην Ευρώπη ενόψει των Ευρωεκλογών του Ιουνίου, συντηρητικά κόμματα τα οποία κρατούν σκληρή και εθνική στάση στο θέμα αυτό, αναμένεται να σημειώσουν μεγάλα κέρδη.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Τότε, όπως και τώρα, οι τεχνολογικές και δημογραφικές δυνάμεις οδήγησαν σε επίπεδα μετανάστευσης που προκάλεσαν μια αντίδραση. Ιστορικά, η μετανάστευση περιοριζόταν από την κινητικότητα. Ταξίδι από τη στεριά σήμαινε περπάτημα ή στην καλύτερη περίπτωση ιππασία σε άλογα ή σε άμαξες ή κάρα. Το να διασχίσεις τη θάλασσα και τους ωκεανούς δεν ήταν κάτι εύκολο. Η Βιομηχανική Επανάσταση τα άλλαξε όλα αυτά. Οι σιδηρόδρομοι διέσχισαν την Ευρώπη και οι υπερατλαντικοί ναύλοι μειώθηκαν καθώς τα ατμοκίνητα πλοία που μετέφεραν 1.000 ή περισσότερους ανθρώπους διέσχισαν τον ωκεανό σε λιγότερο από μία εβδομάδα.
Ένα παρόμοιο μείγμα δυνάμεων τροφοδοτεί το σημερινό παγκόσμιο μεταναστευτικό κύμα. Το κόστος των ταξιδιών έχει μειωθεί δραματικά σε μεγάλο μέρος του πλανήτη τα τελευταία χρόνια. Υπάρχει δραματική αύξηση του πληθυσμού σε πολλές φτωχές χώρες και η ανάγκη για εργάτες γης συνεχίζει να μειώνεται, καθώς η μηχανοποιημένη γεωργία αντικαθιστά τη γεωργία επιβίωσης σε μεγάλο μέρος του Παγκόσμιου Νότου. Μεγάλα επιχειρηματικά αλλά και παράνομα δίκτυα βοηθούν τώρα τους μετανάστες να διασχίσουν τα σύνορα, με ή χωρίς χαρτιά.
Η πρόοδος στην τεχνολογία, οι γεωπολιτικές κρίσεις και κ κρίση του δημογραφικού, ενισχύουν δραματικά το πρόβλημα. Τα χαμηλά ποσοστά γεννήσεων σε μεγάλο μέρος του βιομηχανικού κόσμου δημιουργούν ζήτηση για μεταναστευτικό εργατικό δυναμικό. Οι πόλεμοι και οι εμφύλιες συγκρούσεις ξεριζώνουν δεκάδες εκατομμύρια πρόσφυγες από τα σπίτια τους σε μεγάλο μέρος της υποσαχάριας Αφρικής και στη Μέση Ανατολή. Και τα φθηνά smartphones δίνουν σε δισεκατομμύρια ανθρώπους στις φτωχές χώρες σαφείς, και συχνά παραπλανητικές πληροφορίες σχετικά με τις ανισότητες στο βιοτικό επίπεδο μεταξύ των χωρών τους και των χωρών της Δύσης, και κρατούν τις κοινότητες μεταναστών στην Ευρώπη και την Αμερική σε επαφή με τους φίλους και τις οικογένειες που μένουν πίσω.
Τα στοιχεία των απογραφών σε Αμερική και Ευρώπη, δείχνουν πλέον δραματική αύξηση στο ποσοστό του πληθυσμού που έχει γεννηθεί στο εξωτερικό και σε συνδυασμό με την ωρολογιακή βόμβα του δημογραφικού, το ποσοστό αυτό θα αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο χρόνο με το χρόνο.
Η καταστολή της μετανάστευσης στις αρχές του 20ου αιώνα ήταν κάτι πολύ συχνό. Μέχρι τη δεκαετία του 1930, δεν υπήρχαν σχεδόν καθόλου μέρη όπου οι μετανάστες ήταν ευπρόσδεκτοι. Μία προς μία, χώρες της Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής έκλειναν τις πόρτες τους.
Αλλαγή σε αυτούς τους παράγοντες που τροφοδοτούν την κρίση του μεταναστευτικού δεν προβλέπεται να υπάρξει. Οι δυτικές κοινωνίες θα χρειαστούν ειδικευμένους και ανειδίκευτους μετανάστες για το άμεσο μέλλον, αλλά οι πολίτες τους δικαιολογημένα ανησυχούν για τις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Η αυξανόμενη ανησυχία των ψηφοφόρων, ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν δεν αντιμετωπίζουν με τη δέουσα σοβαρότητα το θέμα, θα αυξήσει δραματικά την πίεση, για δρακόντεια μέτρα και νόμους.
Τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική, είναι ξεκάθαρο ότι πρέπει να υπάρξει άμεση ανάκτηση του ελέγχου των συνόρων. Ο μεγάλος αριθμός παράνομων διελεύσεων των συνόρων εγείρει εύλογες ανησυχίες στην πλειοψηφία των πολιτών, σχετικά με το έγκλημα (συμπεριλαμβανομένης της τρομοκρατίας) και μειώνει τη στήριξη έναντι της μετανάστευσης. Είτε πρόκειται για τη Μεσόγειο είτε για τα νότια σύνορα της Αμερικής, η επιβολή των συνόρων πρέπει να είναι αποτελεσματική. Οι εν δυνάμει μετανάστες πρέπει να πιστέψουν ότι ελλείψει νόμιμης άδειας, οι πιθανότητές τους να διασχίσουν τα σύνορα είναι χαμηλές και ότι ακόμη και αν εισέλθουν, οι πιθανότητες απέλασής τους είναι υψηλές.
Οι πολιτικές ηγεσίες σε Ευρώπη και Αμερική πρέπει να αναπτύξουν βιώσιμες μεταναστευτικές πολιτικές. Πολιτικές που θα περιλαμβάνουν ετήσια ανώτατα όρια για το σύνολο των νεοεισερχομένων με σαφείς διαδρομές για ειδικευμένους και ανειδίκευτους εργαζόμενους. Οι νόμοι για το άσυλο πρέπει να επιτυγχάνουν μια λογική ισορροπία μεταξύ συμπόνιας και πολιτικής πραγματικότητας.
Η αποτυχία των πολιτικών ηγεσιών σε Ευρώπη και Αμερική, να ελέγξουν τα σύνορά και να αναπτύξουν λογικές πολιτικές μετανάστευσης και ασύλου, είναι βέβαιο ότι θα είναι η πλέον σημαντική τάση ενίσχυσης συντηρητικών κομμάτων και κινημάτων και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
