Ο πόλεμος που διεξάγει το Ισραήλ στην Λωρίδα της Γάζας βρίσκεται στον έκτο μήνα και είναι ο πλέον μακροχρόνιος μετά από αυτόν της Ανεξαρτησίας του 1948! Αναπόφευκτο το ερώτημα αν αυτός «τραβάει σε μάκρος» γιατί το Ισραήλ δυσκολεύεται να υλοποιήσει στρατιωτικά τους πολεμικούς στόχους που τέθηκαν και φυσικά αν η συνέχιση του έχει νόημα όταν μάλιστα αυτός συνδέεται με μία ανθρωπιστική τραγωδία με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς αμάχους Παλαιστινίους.
Του Κωνσταντίνου Λουκόπουλου
Tα όσα λέγονταν για ολοκλήρωση των επιχειρήσεων τον Ιανουάριο, σχετίζονται μάλλον με τις επιθυμίες της Διοίκησης Μπάιντεν. Όμως τόσο η Ισραηλινή πολιτική όσο και η στρατιωτική ηγεσία από την αρχή των χερσαίων επιχειρήσεων είχαν επισημάνει ότι αυτές προκειμένου να καταστρέψουν τις στρατιωτικές δυνατότητες της Χαμάς, την διοικητική της δομή και την πολιτικό-στρατιωτική της ηγεσία θα διαρκέσουν πολλούς μήνες!
Παρά τα όσα λέγονται από διαφόρους περί του αντιθέτου και παρά την αδημονία των Ισραηλινών πολιτών λόγω του διαχρονικού αφηγήματος της γρήγορης και θριαμβευτικής νίκης, οι ΙΕΔ έχουν σημειώσει αναντίρρητα σημαντική πρόοδο. Η σχετικά αργή εξέλιξη των επιχειρήσεων στους γνωρίζοντες τα περί στρατιωτικών επιχειρήσεων ήταν αναμενόμενη. Δεν είναι μόνο το ιδιαίτερα περίπλοκο επιχειρησιακό περιβάλλον της Λωρίδας της Γάζας με βασικά χαρακτηριστικά την πολύ πυκνή αστική δόμηση, την μεγάλη πυκνότητα του πληθυσμού και το τεράστιο δίκτυο σηράγγων και υπόγειων εγκαταστάσεων που δίνει μία άλλη διάσταση στο πεδίο της μάχης αλλά η κατάσταση περιπλέκεται περισσότερο καθόσον οι «μαχητές» της Χαμάς βασιζόμενοι στην … «ασυμμετρία» (μέθοδοι που δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει ο Στρατός) πολύ εύκολα γίνονται …άμαχοι και ξανά.. «μαχητές»! Στα μέσα Ιανουαρίου οι ΙΕΔ σταμάτησαν να διεξάγουν επιχειρήσεις υψηλής εντάσεως πλην της περιοχής Χαν Γιουνίς, Νουσειαράτ και του διαδρόμου Νετζαρίμ ο οποίος χωρίζει την Βόρεια από την Νότια Γάζα και διενεργεί πλέον στοχευμένες επιχειρήσεις περιορισμένου σκοπού. Αποσύρθηκαν τρείς από τις πέντε Μεραρχίες χωρίς όμως να αποστρατευτούν πλήρως οι έφεδροι ευρισκόμενοι σε ειδική κατάσταση αδείας.
Αν και έχουν καταστραφεί περί τα 2/3 της μαχητικής ικανότητος της Χαμάς («μαχητές», υποδομές, σύστημα διοίκησης), δεν έχει επιτευχθεί ακόμα στρατηγική νίκη με κατάρρευση των κέντρων βάρους αντίστασης. Ο πολιτικός Αρχηγός Χαμάς Γιαχία Σινουάρ και ο Στρατιωτικός Διοικητής των Ταξιαρχιών Ιζζ αλ Ντιν αλ Κασσάμ Μοχάμεντ αλ Ντείφ, φαίνεται ότι έχουν επιβιώσει και το γεγονός αυτό αρέσει ή όχι δίνει δύναμη ακόμα και σε μεμονωμένους τρομοκράτες να επιβιώνουν και να μάχονται εναντίον των ΙΕΔ.
Αυτές όμως έδειξαν αδυναμία σχετικά με τον δεύτερο πολεμικό στόχο, δηλαδή στο να απελευθερώσουν τους ομήρους και να επιστρέψουν ακόμα και τις σωρούς των μη ζώντων στο Ισραήλ, πλην μίας περιπτώσεως προκαλώντας απογοήτευση εκτός από τους συγγενείς και φίλους τους και σε μεγάλο μέρος της ισραηλινής κοινωνίας και φυσικά στην κυβέρνηση. Για τον λόγο αυτό η Κυβέρνηση προσπάθησε να επιτύχει ξανά μία συμφωνία με την Χαμάς με την διαμεσολάβηση του Κατάρ και της Αιγύπτου, πριν από την έναρξη του Ραμαζανίου (10/11 Μαρτίου) που θα περιελάμβανε σταδιακή απελευθέρωση ομήρων έναντι απελευθέρωσης 1500 κρατουμένων Παλαιστινίων στις ισραηλινές φυλακές και μίας εκεχειρίας κάποιων εβδομάδων. Αν και υπήρξαν στιγμές που οι διαπραγματεύσεις έφθασαν κοντά σε συμφωνία η Χαμάς αντιλαμβανόμενη την «αδύναμη» θέση του Ισραήλ σε αυτό το άκρως επείγον και ευαίσθητο θέμα, απαίτησε μόνιμη εκεχειρία και αποχώρηση του Ισραήλ από την Λωρίδα της Γάζας κάτι που εύλογα απορρίφθηκε από την Ιερουσαλήμ καθόσον θα συνιστούσε ουσιαστικά νίκη για την Χαμάς!
Δεν γνωρίζουμε πως αντιλαμβάνεται ο Νετανιάχου την απόλυτη νίκη και αν εννοεί ότι θα εξαλείψει την Χαμάς παντελώς από την Γάζα, κάτι που κατά την άποψη μας είναι αδύνατο καθόσον πρόκειται για ένα, πολιτικό-κοινωνικό, θρησκευτικό και ιδεολογικό κίνημα που δεν μπορεί να εξαλειφθεί με στρατιωτικά μέσα (κάτι βέβαια που και ο ίδιος το γνωρίζει). Όμως για να την καταστρέψει στρατιωτικά, από καθαρά στρατιωτική άποψη και μόνον, επιβάλλεται να καταλάβει και να εκκαθαρίσει και την περιοχή της Ράφα και τον διάδρομο Φιλαντέλφι, όπου υπάρχουν τα τελευταία 5-6 οργανωμένα τάγματα των Ταξιαρχιών Αλ Κασσάμ. Ο Νετανιάχου εδώ έχει δίκιο όταν ισχυρίζεται ότι αν δεν εκκαθαριστεί η περιοχή, η Χαμάς θα ανασυνταχθεί, θα επανεξοπλιστεί και θα ανακτήσει εν ευθέτω χρόνω τη Γάζα!
Ο διάδρομος Φιλαντέλφι που πήρε τυχαίως το όνομα του από ένα κομπιούτερ της Υπηρεσίας Στρατιωτικών Πληροφοριών, είναι ο διάδρομος στα σύνορα της Γάζας με την Αίγυπτο μήκους 14 χιλιομέτρων που εκτείνεται από την Μεσόγειο μέχρι το συνοριακό πέρασμα Καρέμ Σαλόμ του Ισραήλ. Οι Ισραηλινοί εκτιμούν ότι το μεγαλύτερο μέρος των όπλων που χρησιμοποίησε η Χαμάς και άλλες τρομοκρατικές ομάδες στη Γάζα μεταφέρθηκαν λαθραία από την Αίγυπτο μέσω αυτού του διαδρόμου είτε μέσω εδάφους είτε μέσω τούνελ.
Στην περιοχή όμως διαβιούν συνωστισμένοι περί το 1,3 εκατομμύριο κάτοικοι της Γάζας κάτω από άθλιες συνθήκες. Για τους Αμερικανούς μία χερσαία επιχείρηση στην Ράφα χωρίς ένα αξιόπιστο και εφικτό σχέδιο εκκένωσης και προστασίας των αμάχων θα ξεπερνούσε την «κόκκινη γραμμή» τους γραμμή όπως δηλώνουν! Αυτό κάνει τις ήδη τεταμένες και περίπλοκες σχέσεις ΗΠΑ-Ισραήλ ακόμα πιο περίπλοκές ενώ και οι σχέσεις Μπάιντεν-Νετανιάχου βρίσκονται στο χειρότερο επίπεδο. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες ο Ισραηλινός Στρατός πριν αρχίσει να επιχειρεί εκεί, σχεδιάζει να μεταφέρει περίπου 1,3 εκατομμύρια Παλαιστίνιους αμάχους που βρίσκονται εγκλωβισμένοι στην Ράφα σε… «ανθρωπιστικά νησιά» (σημ. το «πώς» παραμένει απροσδιόριστο), στην κεντρική Γάζα κα στην παραλιακή περιοχή Αλ Μαουάσι .
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πόσο ειλικρινής είναι η αντίθεση των ΗΠΑ και αν είναι ειλικρινής σε περίπτωση τέτοιας ενέργειας αν θα φθάσει στην διακοπή της στρατιωτικής βοήθειας ή θα πάψει να ασκεί βέτο στο ΣΑ/ΟΗΕ σε οποιαδήποτε απόφαση δυσμενή για το Ισραήλ και αυτό γεννάει σοβαρό δίλημμα για το Ισραήλ. Γνωρίζοντας όμως την στρατηγική κουλτούρα του Ισραήλ, η εκτίμηση μας είναι ότι αργά ή γρήγορα οι ΙΕΔ θα επιχειρήσουν στην Ράφα εκτός και συμβεί κάτι που αλλάζει όλα τα δεδομένα αλλά μετά το τέλος του Ραμαζανίου, κάτι που υποστηρίζει και η συντριπτική πλειοψηφία των Ισραηλινών. Για το Ισραήλ η Ράφα και ο διάδρομος Φιλαντέλφι είναι η «Πύλη» της Χαμάς με τον έξω κόσμο.
Άλλο στρατηγικό δίλημμα του Ισραήλ αφορά στην « επόμενη ημέρα» τόσο για την Γάζα όσο και για το Παλαιστινιακό. Αυτό εντείνεται από την συνεχιζόμενη πολιτική κρίση και την διαρκώς μειούμενη εμπιστοσύνη των Ισραηλινών στο πρόσωπο του Νετανιάχου ο οποίος φέρει ως Πρωθυπουργός την πρωταρχική ευθύνη για το ότι το Ισραήλ «πιάστηκε στον ύπνο» την 7η Οκτωβρίου και δεν μπόρεσε να προστατέψει τους πολίτες του καθώς επίσης από τις διαφορετικές προσεγγίσεις που έχει η Αμερική ως πιο στενός σύμμαχος. Αν και η πλειοψηφία των Ισραηλινών είναι κατά της λύσης των δυο κρατων η πολιτική ελίτ στην Ιερουσαλήμ προβληματίζεται σχετικά με την διαμόρφωση «του αύριο» όχι μόνον για την μεταπολεμική Γάζα αλλά και για την στρατηγική πάνω στο Παλαιστινιακό πρόβλημα που θέλει δεν θέλει… υφίσταται και απαιτεί λύση!
Πέρα από τα παραπάνω η κατάσταση στα σύνορα με τον Λίβανο και την Χιζμπολάχ συνεχίζει να είναι άκρως επικίνδυνη και δημιουργεί σοβαρά προβλήματα ασφαλείας στα βόρεια της χώρας χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί μία στρατιωτική σύρραξη. Κάτι που απεύχονται και οι ίδιοι οι εμπλεκόμενοι αλλά και λοιποί εξωτερικοί δρώντες όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία αλλά και το ίδιο το Ιράν. Η εκτίμηση μας είναι ότι θα συνεχιστούν οι αψιμαχίες εμπλέκοντας ένα μεγάλο μέρος των ΙΕΔ και εξαναγκάζοντας πάνω από 100 χιλιάδων Ισραηλινών κατοίκων της περιοχής να παραμένουν εκτοπισμένοι. Το αν και πότε το Ισραήλ θα ενεργήσει σε λιβανέζικο έδαφος για να απομακρύνει τα τμήματα της Χιζμπολάχ βορείως του ποταμού Λιτάνι για να εξασφαλίσει ζώνη ασφαλείας των παραμεθορίων περιοχών τουλάχιστον 30 χιλιομέτρων παραμένει απροσδιόριστο.
Η εκτίμηση μας είναι ότι το Ισραήλ στο τέλος με όποιο τίμημα και έστω αν πάρει χρόνο θα καταστρέψει στον μέγιστο βαθμό τις στρατιωτικές δυνατότητες της Χαμάς! Αυτό όμως που αμφισβητείται είναι η εξάλειψη της Χαμάς ως κοινωνικού, πολιτικού και ιδεολογικού παράγοντα, δηλαδή της πλήρους ήττας της Χαμάς. Μία στρατιωτική νίκη δεν φέρνει αυτόματα και την πολιτική και φυσικά δεν είναι πολιτική νίκη για το Ισραήλ να διατηρεί στο διηνεκές 90 χιλιάδες Στρατιώτες για τον έλεγχο μίας ερειπωμένης Γάζας με λιμοκτονούντες κατοίκους. Η πολιτική νίκη συνδέεται με την δημιουργία συνθηκών μίας καλύτερης πολιτικής πραγματικότητας για όλους! Η επιβαλλόμενη στρατιωτική καταστροφή της Χαμάς θα πρέπει να συνοδευτεί με την εξάλειψη των αιτιών που καλλιέργησαν αυτό τον καταστροφικό ριζοσπαστισμό κάτι που απαιτεί μακρύ χρόνο και με την δημιουργία «ορίζοντα» για την επίλυση του Παλαιστινιακού, βασική προϋπόθεση για να εμπλακούν στην ανοικοδόμηση και την σταθεροποίηση της Γάζας Αραβικά Κράτη όπως η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ.
Το σχέδιο Νετανιάχου της 24 Φεβρουαρίου για την μεταπολεμική Γάζα και το Παλαιστινιακό δεν είναι ….σχέδιο αλλά μία συλλογή δηλώσεων που έχει κάνει από την αρχή του πολέμου και δεν οδηγεί πουθενά! Δεν είναι λύση η εκ νέου περιθωριοποίηση του Παλαιστινιακού ούτε θα λύσει το πρόβλημα ασφαλείας του Ισραήλ μία ερειπωμένη Γάζα και μία ασφυκτικά πιεζόμενη από τους εποίκους Δυτική Όχθη. Το διαιωνισμένο χάος δίπλα στο Ισραήλ κάποια στιγμή θα διοχετευτεί και σε αυτό με ότι αυτό σημαίνει.
Μπορεί να μην είναι δημοφιλές στο Ισραήλ αυτό με το οποίο κλείνω το κείμενο αυτό. Όπως είπε ο πρώην Πρωθυπουργός Έχουντ Μπάρακ το Ισραήλ χρειάζεται την νηφάλια και διορατική προσέγγιση και λήψη αποφάσεων του Μπεν Γκουριόν. Φαίνεται ότι ο Μπεν Γκάντζ συγκεντρώνει αυτά τα στοιχεία. Και θα προσέθετα αντί χάους το Ισραήλ χρειάζεται δίπλα του ένα αναγνωρισμένο με ευημερία κράτος που να αναγνωρίζει το δικό του δικαίωμα του να ζει με ασφάλεια και ειρήνη όπως και το αντίστροφο εκτός και αν πιστεύεται ότι από «τον ποταμό μέχρι την θάλασσα» 7,2 εκατομμύρια Εβραίοι θα μπορούν χωρίς να ματώνουν να ελέγχουν στο διηνεκές 6,9 εκατομμύρια Αράβων Παλαιστινίων. Για τους Παλαιστινίους και την Παλαιστινιακή Αρχή θα αναφερθούμε σε ειδικό άρθρο – ανάλυση που ακολουθεί τις επόμενες ημέρες.
*Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής.
